.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Sağlık Bilimleri Alanındaki Bilimsel Makalelerde Elektronik Kaynak Kullanımı ve Yayın Etiği
Electronic Reference Use and Publication Ethics in Scientific Articles in the Area of Health Sciences
Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2013;33(2):448-54
doi: 10.5336/medsci.2012-30089
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Sağlık alanındaki bilimsel makalelerde elektronikkaynak (e-kaynak) kullanım sıklığını ve bu kaynaklara ulaşılamama durumunu değerlendirmek ve elde edilen sonucu yayın etiği açısından tartışmak. Gereç ve Yöntemler: PubMed veritabanında yer alan 2000-2010 yılları arasında yayınlanmış makalelerden rasgele örnekleme yöntemi ile seçilen 1188 makale e-kaynak kullanımı açısından tarandı. Eksik ve hatalı yazılmış e-kaynaklar değerlendirme dışı bırakıldı. Tam ve hatasız yazılan e-kaynakların bildirilen erişim adresleri kullanılarak ulaşılabilirlikleri kontrol edildi. Ulaşılamayan e-kaynakların alındığı web sayfaları ve ulaşılamama nedenleri saptandı. Bulgular: E-kaynak kullanım eğiliminde anlamlı bir artış görülmektedir (kullanım oranı %10,4). E-kaynak kullanılan makalelerden %44,7'sine erişimin olmadığı saptanmıştır. SCI/SCI-EXP kapsamındaki dergilerde yayınlanan makalelerde kullanılan e-kaynakların %41'ine ulaşılamaz iken, bu oran diğer indekslerdeki dergilerde %71,4'tür. Ulaşılamayan e-kaynakların yer aldığı web sitelerinin 1/3'lük kısmı (%33,8) dernek-sosyal kurumlara, %26,5'i devlet kurumlarına, %17,6'sı eğitim kurumlarına aittir. E-kaynaklara ulaşılamama nedenleri incelendiğinde ilk sıralarda “sayfanın bulunamaması” (%45,6), “isteğin desteklenmemesi” (%35,3) yer almaktadır. Sonuç: Kaynak olarak web sitelerinin kullanımında atıfta bulunulması ve kaynak yazım kurallarına uyulması etik açıdan yeterli görülmemelidir. İnternet kullanımında ortaya çıkan teknik sorunlar, web sitesinden kaynaklanabilecek sorunlar nedeniyle bilimsel değerlendirme ölçütleri içerisinde yer alan ulaşılabilirliğin, doğrulanabilirliğin, güvenirliğin sağlanması olanaksızdır. E-kaynaklara ulaşılamadığı durumlarda bilimsel ve etik sorumluluğun kime ait olduğu, çözümün nerede olduğu soruları ortaya çıkmaktadır. E-kaynağın basılı /CD-ROM sürümünün bulunması, resmi/bilimsel kurumlara ait web sitelerinde yer alan bilgilerin kaybolmaması ve güncelleme durumunda eski verilerin korunmasının sağlanması, resmi veri ve araştırma sonuçlarının belli bir merkeze aktarılarak korunmasının sağlanması, DOI numara sisteminin kullanılması erişim sorunlarının düzeltilmesinde bir çözüm olabilir. Dergi yayın kurullarınca sadece bilimsel yayın kurallarına uygun olan e-kaynaklara atıfta bulunmanın bir kural olarak getirilmesi önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Yayıncılık; referans standartları; bilimsel suistimal
Amaç: Sağlık alanındaki bilimsel makalelerde elektronikkaynak (e-kaynak) kullanım sıklığını ve bu kaynaklara ulaşılamama durumunu değerlendirmek ve elde edilen sonucu yayın etiği açısından tartışmak. Gereç ve Yöntemler: PubMed veritabanında yer alan 2000-2010 yılları arasında yayınlanmış makalelerden rasgele örnekleme yöntemi ile seçilen 1188 makale e-kaynak kullanımı açısından tarandı. Eksik ve hatalı yazılmış e-kaynaklar değerlendirme dışı bırakıldı. Tam ve hatasız yazılan e-kaynakların bildirilen erişim adresleri kullanılarak ulaşılabilirlikleri kontrol edildi. Ulaşılamayan e-kaynakların alındığı web sayfaları ve ulaşılamama nedenleri saptandı. Bulgular: E-kaynak kullanım eğiliminde anlamlı bir artış görülmektedir (kullanım oranı %10,4). E-kaynak kullanılan makalelerden %44,7'sine erişimin olmadığı saptanmıştır. SCI/SCI-EXP kapsamındaki dergilerde yayınlanan makalelerde kullanılan e-kaynakların %41'ine ulaşılamaz iken, bu oran diğer indekslerdeki dergilerde %71,4'tür. Ulaşılamayan e-kaynakların yer aldığı web sitelerinin 1/3'lük kısmı (%33,8) dernek-sosyal kurumlara, %26,5'i devlet kurumlarına, %17,6'sı eğitim kurumlarına aittir. E-kaynaklara ulaşılamama nedenleri incelendiğinde ilk sıralarda “sayfanın bulunamaması” (%45,6), “isteğin desteklenmemesi” (%35,3) yer almaktadır. Sonuç: Kaynak olarak web sitelerinin kullanımında atıfta bulunulması ve kaynak yazım kurallarına uyulması etik açıdan yeterli görülmemelidir. İnternet kullanımında ortaya çıkan teknik sorunlar, web sitesinden kaynaklanabilecek sorunlar nedeniyle bilimsel değerlendirme ölçütleri içerisinde yer alan ulaşılabilirliğin, doğrulanabilirliğin, güvenirliğin sağlanması olanaksızdır. E-kaynaklara ulaşılamadığı durumlarda bilimsel ve etik sorumluluğun kime ait olduğu, çözümün nerede olduğu soruları ortaya çıkmaktadır. E-kaynağın basılı /CD-ROM sürümünün bulunması, resmi/bilimsel kurumlara ait web sitelerinde yer alan bilgilerin kaybolmaması ve güncelleme durumunda eski verilerin korunmasının sağlanması, resmi veri ve araştırma sonuçlarının belli bir merkeze aktarılarak korunmasının sağlanması, DOI numara sisteminin kullanılması erişim sorunlarının düzeltilmesinde bir çözüm olabilir. Dergi yayın kurullarınca sadece bilimsel yayın kurallarına uygun olan e-kaynaklara atıfta bulunmanın bir kural olarak getirilmesi önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Yayıncılık; referans standartları; bilimsel suistimal
ABSTRACT
Objective: To assess the frequency of electronic reference use and the status of inability to reach them in health sciences, and to discuss the obtained results in terms of publishing ethics. Material and Methods: Articles were selected by random sampling method in the PubMed database published between the years 2000-2010, and 1188 articles were screened for e-reference use. Deficient and incorrect written e-references were excluded from the analysis. Full and accurate written e-references' accessibilities were checked using the reported access addresses. Inaccessible web pages and reasons for inability to reach the e-references were detected. Results: A significant increase is observed in the tendency of e-reference use (utilization rate 10.4%). There was no access to the 44.7% of articles which used e-references. While 41% of e-references used in articles published in SCI/SCI-EXP index were the inaccessible, this rate was 71.4% in the other indexes. One thirds of inaccessible web sites (33.8%) of the e-references belonged to associations and social institutions, 26.5% belonged to governmental institutions and 17.6% belonged to educational institutions. The top causes of inaccessibility of e-references were “the page cannot be found” (45.6%) and “the request is not supported” (35.3%). Conclusion: When using web sites as references citing the the site and, obeying reference writing standards should not be considered as ethically adequate. Ensuring accessibility, accuracy, reliability within the scientific evaluation criteria is impossible due to technical problems in the use of internet and problems arising from web site. When e-references are unavailable, the questions arise as who owns the scientific and ethical responsibility and what is the solution. The solutions may be presence of printed or CD-ROM versions of e-reference, providing availability of the information in the governmental/scientific institution's web site and conserving old data in case of updating information, transferring the official data and research results to the particular center and using DOI number system for eliminating accessing problems. Editorial boards can offer referral of e-references only when they are in accordance with the standards of scientific publications.
Keywords: Publishing; reference standards; scientific misconduct
Objective: To assess the frequency of electronic reference use and the status of inability to reach them in health sciences, and to discuss the obtained results in terms of publishing ethics. Material and Methods: Articles were selected by random sampling method in the PubMed database published between the years 2000-2010, and 1188 articles were screened for e-reference use. Deficient and incorrect written e-references were excluded from the analysis. Full and accurate written e-references' accessibilities were checked using the reported access addresses. Inaccessible web pages and reasons for inability to reach the e-references were detected. Results: A significant increase is observed in the tendency of e-reference use (utilization rate 10.4%). There was no access to the 44.7% of articles which used e-references. While 41% of e-references used in articles published in SCI/SCI-EXP index were the inaccessible, this rate was 71.4% in the other indexes. One thirds of inaccessible web sites (33.8%) of the e-references belonged to associations and social institutions, 26.5% belonged to governmental institutions and 17.6% belonged to educational institutions. The top causes of inaccessibility of e-references were “the page cannot be found” (45.6%) and “the request is not supported” (35.3%). Conclusion: When using web sites as references citing the the site and, obeying reference writing standards should not be considered as ethically adequate. Ensuring accessibility, accuracy, reliability within the scientific evaluation criteria is impossible due to technical problems in the use of internet and problems arising from web site. When e-references are unavailable, the questions arise as who owns the scientific and ethical responsibility and what is the solution. The solutions may be presence of printed or CD-ROM versions of e-reference, providing availability of the information in the governmental/scientific institution's web site and conserving old data in case of updating information, transferring the official data and research results to the particular center and using DOI number system for eliminating accessing problems. Editorial boards can offer referral of e-references only when they are in accordance with the standards of scientific publications.
Keywords: Publishing; reference standards; scientific misconduct
.: İşlem Listesi