.: DERLEME
Radyasyon ve Radyoaktif Madde Toksisitesi
Radiation and Toxicity of Radioactive Substance: Review
Turkiye Klinikleri J Anest Reanim. 2012;10(1):28-34
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Dünyanın oluşumundan beri tüm canlılar iyonlaştırıcı radyasyon ile iç içe yaşamaktadır. Doğal sebeplerden kaynaklanan radyasyon ve tıbbi gerekliliklerden dolayı alınması gereken radyasyon dışında, insanların doğrudan iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalması kesinlikle önerilmez. Çünkü iyonlaştırıcı radyasyon atomun yapısını bozar ve zincirleme olarak DNA'yı ve hücre yapısını etkileyerek, kısa veya uzun dönemde insan sağlığı üzerinde ciddi boyutta zararlı etkilere yol açar. Bu etkiler radyasyonun cinsine, radyasyona maruz kalma süresine, alınan radyasyonun miktarına, yaş, cins ve metabolik durum gibi biyolojik faktörlere bağlı olarak değişmektedir. Radyasyon; enerji üretiminden askeri amaçlı kullanımlarına, endüstriden tıpta teşhis ve tedaviye, tarımsal araştırmalardan bilimsel çalışmalara kadar hemen her alanda kullanılmaktadır. Radyasyona bağlı meydana gelebilecek kazalar insan sağlığını ciddi boyutta tehlikeye sokmaktadır. Radyasyonun erken dönemde sağlığımız üzerindeki etkileri belirli doz eşiklerine bağlıdır ve bu eşikler geçildiğinde etkilerin görülme sıklığı ve şiddeti artar. Erken dönemde radyasyon yanıkları, ciltte kızarıklık, saç ve kıllarda dökülme görülür. İyonlaştırıcı radyasyonun uzun dönemde insan sağlığına etkileri bütün toplumu ilgilendiren bir konudur. İyonlaştırıcı radyasyonun en önemli geç dönem etkisi, kanser riskinin artmasıdır. Radyasyona bağlı kanserler, radyasyona maruz kalınmasının hemen sonrasında değil, bir latent dönem (2-3 yıl) sonrasında ortaya çıkar. En sık görülen kanserler tiroid kanseri, lösemiler başta olmak üzere akciğer ve meme kanserleridir. Özellikle çocuklar ve gençler kanser oluşumu açısından çok daha hassastır. Radyasyon uzun dönemde kanser dışın,da, özellikle hamile kadınların bebeklerinde de ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Ameliyathane ortamında rutin işlemleri yaparken, iyonize ve noniyonize elektromanyetik radyasyona maruz kalınmaktadır. Bu diagnostik yöntemlerin kullanılması operasyon süresini kısaltmakta, ancak ameliyathane çalışanlarını ciddi risk altına sokmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Radyasyon, iyonlaştırıcı; radyasyon etkileri; radyasyondan korunma
Dünyanın oluşumundan beri tüm canlılar iyonlaştırıcı radyasyon ile iç içe yaşamaktadır. Doğal sebeplerden kaynaklanan radyasyon ve tıbbi gerekliliklerden dolayı alınması gereken radyasyon dışında, insanların doğrudan iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalması kesinlikle önerilmez. Çünkü iyonlaştırıcı radyasyon atomun yapısını bozar ve zincirleme olarak DNA'yı ve hücre yapısını etkileyerek, kısa veya uzun dönemde insan sağlığı üzerinde ciddi boyutta zararlı etkilere yol açar. Bu etkiler radyasyonun cinsine, radyasyona maruz kalma süresine, alınan radyasyonun miktarına, yaş, cins ve metabolik durum gibi biyolojik faktörlere bağlı olarak değişmektedir. Radyasyon; enerji üretiminden askeri amaçlı kullanımlarına, endüstriden tıpta teşhis ve tedaviye, tarımsal araştırmalardan bilimsel çalışmalara kadar hemen her alanda kullanılmaktadır. Radyasyona bağlı meydana gelebilecek kazalar insan sağlığını ciddi boyutta tehlikeye sokmaktadır. Radyasyonun erken dönemde sağlığımız üzerindeki etkileri belirli doz eşiklerine bağlıdır ve bu eşikler geçildiğinde etkilerin görülme sıklığı ve şiddeti artar. Erken dönemde radyasyon yanıkları, ciltte kızarıklık, saç ve kıllarda dökülme görülür. İyonlaştırıcı radyasyonun uzun dönemde insan sağlığına etkileri bütün toplumu ilgilendiren bir konudur. İyonlaştırıcı radyasyonun en önemli geç dönem etkisi, kanser riskinin artmasıdır. Radyasyona bağlı kanserler, radyasyona maruz kalınmasının hemen sonrasında değil, bir latent dönem (2-3 yıl) sonrasında ortaya çıkar. En sık görülen kanserler tiroid kanseri, lösemiler başta olmak üzere akciğer ve meme kanserleridir. Özellikle çocuklar ve gençler kanser oluşumu açısından çok daha hassastır. Radyasyon uzun dönemde kanser dışın,da, özellikle hamile kadınların bebeklerinde de ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Ameliyathane ortamında rutin işlemleri yaparken, iyonize ve noniyonize elektromanyetik radyasyona maruz kalınmaktadır. Bu diagnostik yöntemlerin kullanılması operasyon süresini kısaltmakta, ancak ameliyathane çalışanlarını ciddi risk altına sokmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Radyasyon, iyonlaştırıcı; radyasyon etkileri; radyasyondan korunma
ABSTRACT
All living organisms are living together with ionizing radiation since the formation of the world. People are strictly recommended to keep away from directly ionizing radiation except for radiation secondary to natural causes and medical causes. This is because, ionizing radiation disrupt the structure of atoms and leads to severe harmful effects of human health in the short or long term via its successive effects on DNA and cellular structure. These effects depend on the type of radiation, duration and amount of exposure to radiation, and biological factors including age, sex and metabolic state. Radiation is used in almost all areas including energy production, military purposes, industry, medical diagnosis and treatment, and agricultural to scientific studies. Accidents associated with radiation jeopardize human health at significant degrees. Early effects of radiation on our health are associated with certain dosage thresholds and the frequency and severity of the effects of radiation are increased beyond these thresholds. Radiation burns, skin rushes and loss of hair are among the early effects. Long term effects of ionizing radiation on human health is an issue that relates to the entire population. The most important long term effect of ionizing radiation is the increased risk of cancer. Cancers associated with radiation emerge following a latent period (2-3 years) rather than immeadiately after exposure. The most common cancers encountered in this respect are thyroid cancer and leukemias followed by lung and breast cancers. Children and teenagers are particularly sensitive to developing cancer. Long term effect of radiation also includes severe healthcare issues in the infants of pregnant women exposed to radiation. Ionizing and non-ionizing electromagnetic radiation are exposed during the performance of routine procedures in operationg rooms. The use of these diagnostic methods shorten the duration of operation; however, they also pose significant risks to people working at operating rooms.
Keywords: Radiation, ionizing; radiation effects; radiation protection
All living organisms are living together with ionizing radiation since the formation of the world. People are strictly recommended to keep away from directly ionizing radiation except for radiation secondary to natural causes and medical causes. This is because, ionizing radiation disrupt the structure of atoms and leads to severe harmful effects of human health in the short or long term via its successive effects on DNA and cellular structure. These effects depend on the type of radiation, duration and amount of exposure to radiation, and biological factors including age, sex and metabolic state. Radiation is used in almost all areas including energy production, military purposes, industry, medical diagnosis and treatment, and agricultural to scientific studies. Accidents associated with radiation jeopardize human health at significant degrees. Early effects of radiation on our health are associated with certain dosage thresholds and the frequency and severity of the effects of radiation are increased beyond these thresholds. Radiation burns, skin rushes and loss of hair are among the early effects. Long term effects of ionizing radiation on human health is an issue that relates to the entire population. The most important long term effect of ionizing radiation is the increased risk of cancer. Cancers associated with radiation emerge following a latent period (2-3 years) rather than immeadiately after exposure. The most common cancers encountered in this respect are thyroid cancer and leukemias followed by lung and breast cancers. Children and teenagers are particularly sensitive to developing cancer. Long term effect of radiation also includes severe healthcare issues in the infants of pregnant women exposed to radiation. Ionizing and non-ionizing electromagnetic radiation are exposed during the performance of routine procedures in operationg rooms. The use of these diagnostic methods shorten the duration of operation; however, they also pose significant risks to people working at operating rooms.
Keywords: Radiation, ionizing; radiation effects; radiation protection
.: İşlem Listesi