Pediatrik Nükleer Tıp Özel Sayısı
Pediatrik Nöropsikiyatride Fonksiyonel Beyin Görüntüleme ve Beyin SPECT Uygulamaları
Pediatrik Nöropsikiyatride Fonksiyonel Beyin Görüntüleme ve Beyin SPECT Uygulamaları
Turkiye Klinikleri J Pediatr-Special Topics. 2004;2(1):1-7
Makale Dili: TR
ÖZET
Nörogörüntüleme tekniklerinde elde edilen ilerlemeler sayesinde bugün, normal bilişsel işlemler sırasında veya psikiyatrik bozukluk durumlarında beyinde oluşan spesifik kimyasal ve elektriksel olayların analizi yapılabilmektedir. Moleküler ve fizyolojik işlevlerin değerlendirilmesinde beyinde meydana gelen değişikliklerin araştırılmasında heyecan verici yeni ufuklar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma alanı emisyon tomografi ile fonksiyonel nörogörüntüleme olarak adlandırılmaktadır. Emisyon görüntülemesinde hastaya verilen bir radyonikülid yada radyofarmasötikten yayılan gama ışıınları, dışarıdan saptanarak vücut içindeki dağılımı görüntüye çevrilir. Tek foton emisyon tomografi (SPECT) ve pozitron emisyon tomografi (PET) gibi işlevsel görüntüleme yöntemleri ile elde edilen görüntüler, diğer nükleer tıp görüntülerinde olduğu gibi, anatomik yapıyı göstermekten çok fizyolojik bilgileri içermektedir. Diğer bir yaklaşımla fonksiyonel beyin görüntüleme yöntemleri olan SPECT ve PET, radyoaktif izotoplarla işaretlenmiş bir bileşiğin insan beyninde dağılımının 3 boyutlu ve niceliksel haritasını sunar. Yeni geliştirilen işaretli bileşiklerle; yaşayan hastada başka hiçbir yöntemle elde edilemeyen kan/beyin engeli, kan akımı, metabolizma (oksijen, glukoz,amino asitler) ve nöroileti (depamin, benzodiazepin, serotonin reseptörleri) gibi özel fonksiyonlara ilişkin veriler, yüksek duyarlılıkla toplanabilir (1-5) SPECT ve PET yönteminin uzaysal görüntü rezolüsyonu (çözünürlük) radyolojik tomografi yöntemlerine göre bu daha kötüdür. Bu nedenle anatomik yapıyı göstermede ve yapısal değişiklikleri ortaya koymada PET, Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) yöntemlerinin yerini alamaz, sadece fonksiyonel ve metabolik bilgiler sağlayarak bu yöntemleri tamamlayıcı rol oynar. PET ve SPECT ile değişik motor, duyusal ve bilişsel fonksiyonlara paralel biçimde değişiklikler gösteren beyin metabolik aktivitesinin haritalanmasının yanı sıra; agonist ya da antagonist etkisine maruz kalan ya da kalmayan nöroreseptörlerin değerlendirmesini yapmak da olanaklı hale gelmiştir. PET ile görüntülemede organik moleküllerin bileşimine katılan elementlerin pozitron yayıcı izotopları kullanılır. Böylece, çeşitli makromoleküllerin metabolizma ve kan akımı gibi temel fizyolojik parametrelerini yansıtan görüntüler elde edilir. PET ile yumuşuak dokuların neden oldiğu atenüasyon (ışının şeddetinde zayıflama) etkisi hesaba katıldığı için görüntü artefaktları daha azdır ve mutlak nicel (kantitatif) değerlendirmeler yapılabilir. Kullanılan radyofarmasötiğin özelliğine göre değişik metabolik ve fonksiyonel parametreler in vivo olarak görüntülenerek, kan akımı, oksijen kullanımı, glukoz metabolizması, protein metabolizması, nükleik asit metabolizması ve estrojen reseptör dağılımı gibi pekçok fizyolojik parametre incelenebilir. Birçok patofizyolojik durumda, henüz yapısal bozuklukların oluşmadığı dönemde, bu yöntemle fonksiyonel veya metabolik değişiklikler saptanabildiği için hastalıkların erken tanısı da mümkün olabilir. Pozitron-emisyon tomografi ve tek fotonlu emisyon tomografi tekniklerinde (PET ve SPECT ile) fonksiyonel beyin görüntülemisne yönelik spesifik ve nonspesifik ajanlar kullanılarak beyin genel ve bölgesel kan akımı, metabolizması ve nöral transmisyonu hakkında bilgi edinilebilir. Bu teknikler çeşitli işlevlerle birleştirilerek örneğin düşünme, kelime hatırlama, matematik işlemler yapma sırasında beynin hangi bölgelerinin aktive olduğu saptanabilmektedir. Yine bu yöntemlerin gelişimsel bozukllukları olan bireylere uygulanması ve normal bireylerden gösterdikleri farklılıkların incelenmesi ile gelişimsel bozuklukların temelleri aydınlatılmaya çalışılmaktadır. Ancak fonksiyonel beyin görüntülemesine yönelik tomografik ?uygulanması sırasında değişik derecelerde karşılaşılan radyasyonunu, gelişmekte olan siniri sistemi ve gelişen beden üzerine kısa ve uzun dönemdeki olası etkilerine yönelik kaygılar çocuklarda sinir sistemi görüntüleme çalışmalarını olası etkilerine yönelik kaygılar çocuklarda sinir sistemi görüntüleme çalışmalarını gecikti
Nörogörüntüleme tekniklerinde elde edilen ilerlemeler sayesinde bugün, normal bilişsel işlemler sırasında veya psikiyatrik bozukluk durumlarında beyinde oluşan spesifik kimyasal ve elektriksel olayların analizi yapılabilmektedir. Moleküler ve fizyolojik işlevlerin değerlendirilmesinde beyinde meydana gelen değişikliklerin araştırılmasında heyecan verici yeni ufuklar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma alanı emisyon tomografi ile fonksiyonel nörogörüntüleme olarak adlandırılmaktadır. Emisyon görüntülemesinde hastaya verilen bir radyonikülid yada radyofarmasötikten yayılan gama ışıınları, dışarıdan saptanarak vücut içindeki dağılımı görüntüye çevrilir. Tek foton emisyon tomografi (SPECT) ve pozitron emisyon tomografi (PET) gibi işlevsel görüntüleme yöntemleri ile elde edilen görüntüler, diğer nükleer tıp görüntülerinde olduğu gibi, anatomik yapıyı göstermekten çok fizyolojik bilgileri içermektedir. Diğer bir yaklaşımla fonksiyonel beyin görüntüleme yöntemleri olan SPECT ve PET, radyoaktif izotoplarla işaretlenmiş bir bileşiğin insan beyninde dağılımının 3 boyutlu ve niceliksel haritasını sunar. Yeni geliştirilen işaretli bileşiklerle; yaşayan hastada başka hiçbir yöntemle elde edilemeyen kan/beyin engeli, kan akımı, metabolizma (oksijen, glukoz,amino asitler) ve nöroileti (depamin, benzodiazepin, serotonin reseptörleri) gibi özel fonksiyonlara ilişkin veriler, yüksek duyarlılıkla toplanabilir (1-5) SPECT ve PET yönteminin uzaysal görüntü rezolüsyonu (çözünürlük) radyolojik tomografi yöntemlerine göre bu daha kötüdür. Bu nedenle anatomik yapıyı göstermede ve yapısal değişiklikleri ortaya koymada PET, Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) yöntemlerinin yerini alamaz, sadece fonksiyonel ve metabolik bilgiler sağlayarak bu yöntemleri tamamlayıcı rol oynar. PET ve SPECT ile değişik motor, duyusal ve bilişsel fonksiyonlara paralel biçimde değişiklikler gösteren beyin metabolik aktivitesinin haritalanmasının yanı sıra; agonist ya da antagonist etkisine maruz kalan ya da kalmayan nöroreseptörlerin değerlendirmesini yapmak da olanaklı hale gelmiştir. PET ile görüntülemede organik moleküllerin bileşimine katılan elementlerin pozitron yayıcı izotopları kullanılır. Böylece, çeşitli makromoleküllerin metabolizma ve kan akımı gibi temel fizyolojik parametrelerini yansıtan görüntüler elde edilir. PET ile yumuşuak dokuların neden oldiğu atenüasyon (ışının şeddetinde zayıflama) etkisi hesaba katıldığı için görüntü artefaktları daha azdır ve mutlak nicel (kantitatif) değerlendirmeler yapılabilir. Kullanılan radyofarmasötiğin özelliğine göre değişik metabolik ve fonksiyonel parametreler in vivo olarak görüntülenerek, kan akımı, oksijen kullanımı, glukoz metabolizması, protein metabolizması, nükleik asit metabolizması ve estrojen reseptör dağılımı gibi pekçok fizyolojik parametre incelenebilir. Birçok patofizyolojik durumda, henüz yapısal bozuklukların oluşmadığı dönemde, bu yöntemle fonksiyonel veya metabolik değişiklikler saptanabildiği için hastalıkların erken tanısı da mümkün olabilir. Pozitron-emisyon tomografi ve tek fotonlu emisyon tomografi tekniklerinde (PET ve SPECT ile) fonksiyonel beyin görüntülemisne yönelik spesifik ve nonspesifik ajanlar kullanılarak beyin genel ve bölgesel kan akımı, metabolizması ve nöral transmisyonu hakkında bilgi edinilebilir. Bu teknikler çeşitli işlevlerle birleştirilerek örneğin düşünme, kelime hatırlama, matematik işlemler yapma sırasında beynin hangi bölgelerinin aktive olduğu saptanabilmektedir. Yine bu yöntemlerin gelişimsel bozukllukları olan bireylere uygulanması ve normal bireylerden gösterdikleri farklılıkların incelenmesi ile gelişimsel bozuklukların temelleri aydınlatılmaya çalışılmaktadır. Ancak fonksiyonel beyin görüntülemesine yönelik tomografik ?uygulanması sırasında değişik derecelerde karşılaşılan radyasyonunu, gelişmekte olan siniri sistemi ve gelişen beden üzerine kısa ve uzun dönemdeki olası etkilerine yönelik kaygılar çocuklarda sinir sistemi görüntüleme çalışmalarını olası etkilerine yönelik kaygılar çocuklarda sinir sistemi görüntüleme çalışmalarını gecikti
ABSTRACT
Nörogörüntüleme tekniklerinde elde edilen ilerlemeler sayesinde bugün, normal bilişsel işlemler sırasında veya psikiyatrik bozukluk durumlarında beyinde oluşan spesifik kimyasal ve elektriksel olayların analizi yapılabilmektedir. Moleküler ve fizyolojik işlevlerin değerlendirilmesinde beyinde meydana gelen değişikliklerin araştırılmasında heyecan verici yeni ufuklar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma alanı emisyon tomografi ile fonksiyonel nörogörüntüleme olarak adlandırılmaktadır. Emisyon görüntülemesinde hastaya verilen bir radyonikülid yada radyofarmasötikten yayılan gama ışıınları, dışarıdan saptanarak vücut içindeki dağılımı görüntüye çevrilir. Tek foton emisyon tomografi (SPECT) ve pozitron emisyon tomografi (PET) gibi işlevsel görüntüleme yöntemleri ile elde edilen görüntüler, diğer nükleer tıp görüntülerinde olduğu gibi, anatomik yapıyı göstermekten çok fizyolojik bilgileri içermektedir. Diğer bir yaklaşımla fonksiyonel beyin görüntüleme yöntemleri olan SPECT ve PET, radyoaktif izotoplarla işaretlenmiş bir bileşiğin insan beyninde dağılımının 3 boyutlu ve niceliksel haritasını sunar. Yeni geliştirilen işaretli bileşiklerle; yaşayan hastada başka hiçbir yöntemle elde edilemeyen kan/beyin engeli, kan akımı, metabolizma (oksijen, glukoz,amino asitler) ve nöroileti (depamin, benzodiazepin, serotonin reseptörleri) gibi özel fonksiyonlara ilişkin veriler, yüksek duyarlılıkla toplanabilir (1-5) SPECT ve PET yönteminin uzaysal görüntü rezolüsyonu (çözünürlük) radyolojik tomografi yöntemlerine göre bu daha kötüdür. Bu nedenle anatomik yapıyı göstermede ve yapısal değişiklikleri ortaya koymada PET, Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) yöntemlerinin yerini alamaz, sadece fonksiyonel ve metabolik bilgiler sağlayarak bu yöntemleri tamamlayıcı rol oynar. PET ve SPECT ile değişik motor, duyusal ve bilişsel fonksiyonlara paralel biçimde değişiklikler gösteren beyin metabolik aktivitesinin haritalanmasının yanı sıra; agonist ya da antagonist etkisine maruz kalan ya da kalmayan nöroreseptörlerin değerlendirmesini yapmak da olanaklı hale gelmiştir. PET ile görüntülemede organik moleküllerin bileşimine katılan elementlerin pozitron yayıcı izotopları kullanılır. Böylece, çeşitli makromoleküllerin metabolizma ve kan akımı gibi temel fizyolojik parametrelerini yansıtan görüntüler elde edilir. PET ile yumuşuak dokuların neden oldiğu atenüasyon (ışının şeddetinde zayıflama) etkisi hesaba katıldığı için görüntü artefaktları daha azdır ve mutlak nicel (kantitatif) değerlendirmeler yapılabilir. Kullanılan radyofarmasötiğin özelliğine göre değişik metabolik ve fonksiyonel parametreler in vivo olarak görüntülenerek, kan akımı, oksijen kullanımı, glukoz metabolizması, protein metabolizması, nükleik asit metabolizması ve estrojen reseptör dağılımı gibi pekçok fizyolojik parametre incelenebilir. Birçok patofizyolojik durumda, henüz yapısal bozuklukların oluşmadığı dönemde, bu yöntemle fonksiyonel veya metabolik değişiklikler saptanabildiği için hastalıkların erken tanısı da mümkün olabilir. Pozitron-emisyon tomografi ve tek fotonlu emisyon tomografi tekniklerinde (PET ve SPECT ile) fonksiyonel beyin görüntülemisne yönelik spesifik ve nonspesifik ajanlar kullanılarak beyin genel ve bölgesel kan akımı, metabolizması ve nöral transmisyonu hakkında bilgi edinilebilir. Bu teknikler çeşitli işlevlerle birleştirilerek örneğin düşünme, kelime hatırlama, matematik işlemler yapma sırasında beynin hangi bölgelerinin aktive olduğu saptanabilmektedir. Yine bu yöntemlerin gelişimsel bozukllukları olan bireylere uygulanması ve normal bireylerden gösterdikleri farklılıkların incelenmesi ile gelişimsel bozuklukların temelleri aydınlatılmaya çalışılmaktadır. Ancak fonksiyonel beyin görüntülemesine yönelik tomografik ?uygulanması sırasında değişik derecelerde karşılaşılan radyasyonunu, gelişmekte olan siniri sistemi ve gelişen beden üzerine kısa ve uzun dönemdeki olası etkilerine yönelik kaygılar çocuklarda sinir sistemi görüntüleme çalışmalarını olası etkilerine yönelik kaygılar çocuklarda sinir sistemi görüntüleme çalışmalarını gecikti
Nörogörüntüleme tekniklerinde elde edilen ilerlemeler sayesinde bugün, normal bilişsel işlemler sırasında veya psikiyatrik bozukluk durumlarında beyinde oluşan spesifik kimyasal ve elektriksel olayların analizi yapılabilmektedir. Moleküler ve fizyolojik işlevlerin değerlendirilmesinde beyinde meydana gelen değişikliklerin araştırılmasında heyecan verici yeni ufuklar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma alanı emisyon tomografi ile fonksiyonel nörogörüntüleme olarak adlandırılmaktadır. Emisyon görüntülemesinde hastaya verilen bir radyonikülid yada radyofarmasötikten yayılan gama ışıınları, dışarıdan saptanarak vücut içindeki dağılımı görüntüye çevrilir. Tek foton emisyon tomografi (SPECT) ve pozitron emisyon tomografi (PET) gibi işlevsel görüntüleme yöntemleri ile elde edilen görüntüler, diğer nükleer tıp görüntülerinde olduğu gibi, anatomik yapıyı göstermekten çok fizyolojik bilgileri içermektedir. Diğer bir yaklaşımla fonksiyonel beyin görüntüleme yöntemleri olan SPECT ve PET, radyoaktif izotoplarla işaretlenmiş bir bileşiğin insan beyninde dağılımının 3 boyutlu ve niceliksel haritasını sunar. Yeni geliştirilen işaretli bileşiklerle; yaşayan hastada başka hiçbir yöntemle elde edilemeyen kan/beyin engeli, kan akımı, metabolizma (oksijen, glukoz,amino asitler) ve nöroileti (depamin, benzodiazepin, serotonin reseptörleri) gibi özel fonksiyonlara ilişkin veriler, yüksek duyarlılıkla toplanabilir (1-5) SPECT ve PET yönteminin uzaysal görüntü rezolüsyonu (çözünürlük) radyolojik tomografi yöntemlerine göre bu daha kötüdür. Bu nedenle anatomik yapıyı göstermede ve yapısal değişiklikleri ortaya koymada PET, Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) yöntemlerinin yerini alamaz, sadece fonksiyonel ve metabolik bilgiler sağlayarak bu yöntemleri tamamlayıcı rol oynar. PET ve SPECT ile değişik motor, duyusal ve bilişsel fonksiyonlara paralel biçimde değişiklikler gösteren beyin metabolik aktivitesinin haritalanmasının yanı sıra; agonist ya da antagonist etkisine maruz kalan ya da kalmayan nöroreseptörlerin değerlendirmesini yapmak da olanaklı hale gelmiştir. PET ile görüntülemede organik moleküllerin bileşimine katılan elementlerin pozitron yayıcı izotopları kullanılır. Böylece, çeşitli makromoleküllerin metabolizma ve kan akımı gibi temel fizyolojik parametrelerini yansıtan görüntüler elde edilir. PET ile yumuşuak dokuların neden oldiğu atenüasyon (ışının şeddetinde zayıflama) etkisi hesaba katıldığı için görüntü artefaktları daha azdır ve mutlak nicel (kantitatif) değerlendirmeler yapılabilir. Kullanılan radyofarmasötiğin özelliğine göre değişik metabolik ve fonksiyonel parametreler in vivo olarak görüntülenerek, kan akımı, oksijen kullanımı, glukoz metabolizması, protein metabolizması, nükleik asit metabolizması ve estrojen reseptör dağılımı gibi pekçok fizyolojik parametre incelenebilir. Birçok patofizyolojik durumda, henüz yapısal bozuklukların oluşmadığı dönemde, bu yöntemle fonksiyonel veya metabolik değişiklikler saptanabildiği için hastalıkların erken tanısı da mümkün olabilir. Pozitron-emisyon tomografi ve tek fotonlu emisyon tomografi tekniklerinde (PET ve SPECT ile) fonksiyonel beyin görüntülemisne yönelik spesifik ve nonspesifik ajanlar kullanılarak beyin genel ve bölgesel kan akımı, metabolizması ve nöral transmisyonu hakkında bilgi edinilebilir. Bu teknikler çeşitli işlevlerle birleştirilerek örneğin düşünme, kelime hatırlama, matematik işlemler yapma sırasında beynin hangi bölgelerinin aktive olduğu saptanabilmektedir. Yine bu yöntemlerin gelişimsel bozukllukları olan bireylere uygulanması ve normal bireylerden gösterdikleri farklılıkların incelenmesi ile gelişimsel bozuklukların temelleri aydınlatılmaya çalışılmaktadır. Ancak fonksiyonel beyin görüntülemesine yönelik tomografik ?uygulanması sırasında değişik derecelerde karşılaşılan radyasyonunu, gelişmekte olan siniri sistemi ve gelişen beden üzerine kısa ve uzun dönemdeki olası etkilerine yönelik kaygılar çocuklarda sinir sistemi görüntüleme çalışmalarını olası etkilerine yönelik kaygılar çocuklarda sinir sistemi görüntüleme çalışmalarını gecikti
.: İşlem Listesi