.: ÖN SÖZ
ÖN SÖZ
PREFACE
Makale Dili: TR
Ücretsiz Erişim
Türk-İslam medeniyeti, antik medeniyetlerin bilim ve kültür mirasını tevarüs etmiş, özümsemiş ve geliştirerek kendine özgü bir karakter kazanmayı başarmış, böylece dünya tarihinde önemli bir iz bırakmıştır. Türkiye Klinikleri'nin bu kitabında; ''Türk-İslam Tıp Tarihi Araştırmalarında Kaynaklar'' konusunu ele alarak, bilim, sanat ve kültür tarihinin her sahasına damga vurmuş Türk-İslam medeniyeti hakkında, özellikle tıp tarihi araştırmacılarına yol gösterici bazı kaynakları tanıtmayı amaçladık.
Bu kapsamda Uzm. Rana Babaç Çelebi ve Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Kavak, Türk-İslam medeniyetlerinin gelişirken hiç şüphesiz beslendiği antik dönem tıp metinlerini tanıtan yazılar kaleme aldılar. Dr. Firdevs Yıldız ve Doç. Dr. Mustafa Yavuz antik dönem tıp metinlerinin tevarüsünü örneklendiren metinlerle katkıda bulundular. Kimyager Merve Nur Gür İslam dönemi telif eserlerinin kaynaklık değerine işaret eden bir makale yazarken, Dr. Öğr. Üyesi Samet Şenel İslam dönemi hekimleri ve eserlerini, bu eserlerin kaynaklarını bibliyografik olarak içeren tabakat literatürünü tanıttı. Uzm. Sümeyye Baybara ve Uzm. Gürsel Aksoy, İslam medeniyetinin yetiştirdiği hekimler ve eserlerini çok boyutlu olarak günümüz araştırmacılarına tanıtan ve Prof. Dr. Fuat Sezgin tarafından hazırlanan bibliyografik eserlerin yanında İstanbul'daki İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Kütüphanesi'ni okuyucuların dikkatine sundular.
Osmanlı dönemi tıp tarihi araştırmaları için önemli kaynaklar arasında yer alan 14. ve 15. yüzyıl Türkçe tıp eserleri Dr. Öğr. Üyesi Mahmut Tokaç tarafından tanıtıldı. 16. ve 17. yüzyılda yazılmış takvimlerin tıp tarihi araştırmaları için kaynaklık değeri Doç. Dr. Gaye Danışan tarafından yayına hazırlandı. 17. yüzyıldan itibaren ortaya çıkan tıbb-ı cedid literatürü de Dr. Esra Aksoy ve Uzm. Elif Akdin Önder tarafından kaleme alındı. Osmanlı döneminin önemli başvuru kaynakları olan el yazmalarının ve matbu eserlerin muhafaza edildiği kütüphaneler ise Edirne Selimiye Kütüphanesi örneğinde Ayşenur Sonkur Efe ve Dr. Necmettin Çağlar tarafından kaleme alındı.
El yazması eserlerin yanında matbu birçok eserin de Osmanlı tıp tarihi araştırmaları için önemi büyüktür. Milli Mücadele döneminden itibaren yayına hazırlanan ve ülkemizin sağlık tarihi araştırmalarına değerli katkılar sunan Sıhhi-İctimai Coğrafya eserlerini Uzm. Elif Küskü ve Dr. Fırat Küskü hazırladılar. Osmanlı Devleti'nde Tanzimat sonrasında değişen hukuk sistemi, sağlık alanında da yeni yasal düzenlemeler ile yansımasını bulduğundan, bu kanunların bir araya getirildiği ve dönemin sağlık uygulamalarına ışık tutan kanunların da yer aldığı Düstur'lar Dr. Ahmet Karakaya tarafından tanıtıldı. Osmanlı tıp tarihi araştırmacıları için bir diğer önemli kaynak olan Osmanlı Arşivi ise Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Çakıcı tarafından kaleme alındı. Son olarak müze ve koleksiyonların tıp tarihi araştırmaları için önemine Mekteb-i Tıbbiye koleksiyonları örneğinde dikkat çeken yazısı ile Uzm. Burcu Özdemir yayınımıza katkı sağladı.
Hiç şüphesiz Türk-İslam medeniyetlerinde tıbbın tarihini araştırmak üzere başka birçok kaynaktan istifade edilebilir. Seyahatnameler, haritalar, şiirler, tiyatro oyunları, kronikler, kadı sicilleri, vakfiyeler, salnameler, tıbbi süreli yayınlar, günlük matbuat gibi daha pek çok kaynak tıp tarihinin karanlık dehlizlerine ışık tutacak veriler barındırmaktadır. Ancak alanımızın sınırlı olması nedeniyle hem tanıtılan kaynakların çeşitliliğini ve her tanıtılan kaynağa ayrılan yeri sınırlandırmak durumunda kaldık. Umuyoruz ki ileride yapılacak yeni çalışmalar ve derinlemesine incelemeler ile Türk-İslam tıp tarihi araştırmaları kaynaklarının, çok yönlü olarak ortaya konması mümkün olacaktır.
Elinizdeki kitabın ortaya çıkmasında emeği ve katkısı olan tüm yazarlar ile Türkiye Klinikleri yazı işleri ekibine teşekkür ediyor, kitabımızın tıp tarihi araştırmacılarına esin kaynağı olmasını temenni ediyoruz.
Doç. Dr. Elif GÜLTEKİN
Editör
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik AD, İstanbul, Türkiye
Bu kapsamda Uzm. Rana Babaç Çelebi ve Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Kavak, Türk-İslam medeniyetlerinin gelişirken hiç şüphesiz beslendiği antik dönem tıp metinlerini tanıtan yazılar kaleme aldılar. Dr. Firdevs Yıldız ve Doç. Dr. Mustafa Yavuz antik dönem tıp metinlerinin tevarüsünü örneklendiren metinlerle katkıda bulundular. Kimyager Merve Nur Gür İslam dönemi telif eserlerinin kaynaklık değerine işaret eden bir makale yazarken, Dr. Öğr. Üyesi Samet Şenel İslam dönemi hekimleri ve eserlerini, bu eserlerin kaynaklarını bibliyografik olarak içeren tabakat literatürünü tanıttı. Uzm. Sümeyye Baybara ve Uzm. Gürsel Aksoy, İslam medeniyetinin yetiştirdiği hekimler ve eserlerini çok boyutlu olarak günümüz araştırmacılarına tanıtan ve Prof. Dr. Fuat Sezgin tarafından hazırlanan bibliyografik eserlerin yanında İstanbul'daki İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Kütüphanesi'ni okuyucuların dikkatine sundular.
Osmanlı dönemi tıp tarihi araştırmaları için önemli kaynaklar arasında yer alan 14. ve 15. yüzyıl Türkçe tıp eserleri Dr. Öğr. Üyesi Mahmut Tokaç tarafından tanıtıldı. 16. ve 17. yüzyılda yazılmış takvimlerin tıp tarihi araştırmaları için kaynaklık değeri Doç. Dr. Gaye Danışan tarafından yayına hazırlandı. 17. yüzyıldan itibaren ortaya çıkan tıbb-ı cedid literatürü de Dr. Esra Aksoy ve Uzm. Elif Akdin Önder tarafından kaleme alındı. Osmanlı döneminin önemli başvuru kaynakları olan el yazmalarının ve matbu eserlerin muhafaza edildiği kütüphaneler ise Edirne Selimiye Kütüphanesi örneğinde Ayşenur Sonkur Efe ve Dr. Necmettin Çağlar tarafından kaleme alındı.
El yazması eserlerin yanında matbu birçok eserin de Osmanlı tıp tarihi araştırmaları için önemi büyüktür. Milli Mücadele döneminden itibaren yayına hazırlanan ve ülkemizin sağlık tarihi araştırmalarına değerli katkılar sunan Sıhhi-İctimai Coğrafya eserlerini Uzm. Elif Küskü ve Dr. Fırat Küskü hazırladılar. Osmanlı Devleti'nde Tanzimat sonrasında değişen hukuk sistemi, sağlık alanında da yeni yasal düzenlemeler ile yansımasını bulduğundan, bu kanunların bir araya getirildiği ve dönemin sağlık uygulamalarına ışık tutan kanunların da yer aldığı Düstur'lar Dr. Ahmet Karakaya tarafından tanıtıldı. Osmanlı tıp tarihi araştırmacıları için bir diğer önemli kaynak olan Osmanlı Arşivi ise Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Çakıcı tarafından kaleme alındı. Son olarak müze ve koleksiyonların tıp tarihi araştırmaları için önemine Mekteb-i Tıbbiye koleksiyonları örneğinde dikkat çeken yazısı ile Uzm. Burcu Özdemir yayınımıza katkı sağladı.
Hiç şüphesiz Türk-İslam medeniyetlerinde tıbbın tarihini araştırmak üzere başka birçok kaynaktan istifade edilebilir. Seyahatnameler, haritalar, şiirler, tiyatro oyunları, kronikler, kadı sicilleri, vakfiyeler, salnameler, tıbbi süreli yayınlar, günlük matbuat gibi daha pek çok kaynak tıp tarihinin karanlık dehlizlerine ışık tutacak veriler barındırmaktadır. Ancak alanımızın sınırlı olması nedeniyle hem tanıtılan kaynakların çeşitliliğini ve her tanıtılan kaynağa ayrılan yeri sınırlandırmak durumunda kaldık. Umuyoruz ki ileride yapılacak yeni çalışmalar ve derinlemesine incelemeler ile Türk-İslam tıp tarihi araştırmaları kaynaklarının, çok yönlü olarak ortaya konması mümkün olacaktır.
Elinizdeki kitabın ortaya çıkmasında emeği ve katkısı olan tüm yazarlar ile Türkiye Klinikleri yazı işleri ekibine teşekkür ediyor, kitabımızın tıp tarihi araştırmacılarına esin kaynağı olmasını temenni ediyoruz.
Doç. Dr. Elif GÜLTEKİN
Editör
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik AD, İstanbul, Türkiye
Turkish-Islamic civilization inherited and developed the scientific and cultural heritage of ancient civilizations, thus achieving a unique character and leaving a significant mark on world history. In this book of Türkiye Klinikleri, we aimed to introduce some guiding resources for researchers of medical history by addressing the topic of ''Resources in Turkish-Islamic Medical History Studies''.
In this context, Spec. Rana Babaç Çelebi and Assist. Prof. Dr. Mehmet Kavak have written articles introducing ancient medical texts that undoubtedly nourished the development of Turkish-Islamic civilizations. Dr. Firdevs Yıldız and Assoc. Prof. Dr. Mustafa Yavuz contributed with texts exemplifying the inheritance of ancient medical texts. Chemist Merve Nur Gür wrote an article pointing out the value of Islamic period original works as sources, while Assist. Prof. Dr. Samet Şenel introduced the tabakat literature. Sümeyye Baybara and Gürsel Aksoy, along with the bibliographic works prepared by Prof. Dr. Fuat Sezgin which introduces the physicians and works raised by Islamic civilization to today's researchers, presented to the readers the Istanbul Foundation for Research in Islamic Science Library.
Turkish medical works from the 14th and 15th centuries, which are important sources for Ottoman period medical history research, were introduced by Assist. Prof. Dr. Mahmut Tokaç. The value of calendars written in the 16th and 17th centuries as sources for medical history research was prepared for publication by Assoc. Prof. Dr. Gaye Danışan. The Tıbb-ı Cedid literature, which emerged from the 17th century onwards, was written by Dr. Esra Aksoy and Elif Akdin Önder. Libraries where important reference sources of the Ottoman period, such as manuscripts and printed works, are preserved, were written by Ayşenur Sonkur Efe and Dr. Necmettin Çağlar with the example of the Edirne Selimiye Library.
In addition to manuscripts, many printed works are also of great importance for Ottoman medical history research. The Sıhhi-İctimai Coğrafya works, prepared for publication since the National Struggle period and providing valuable contributions to our country's health history research, were prepared by Elif Küskü and Dr. Fırat Küskü. Since the changing legal system in the Ottoman Empire after the Tanzimat period also found its reflection in new legal regulations in the health field, the Düsturs, which compile these laws and include the laws shedding light on the health practices of the period, were introduced by Dr. Ahmet Karakaya. The Ottoman Archive, another important resource for Ottoman medical history researchers, was written by Assist. Prof. Dr. Mustafa Çakıcı. Finally, Burcu Özdemir contributed to our publication with her article drawing attention to the importance of museums and collections for medical history research using the example of Mekteb-i Tıbbiye collections.
Undoubtedly, many other sources can be utilized to research the history of medicine in Turkish-Islamic civilizations. Travelogues, maps, poems, plays, chronicles, court records, foundation documents, annuals, medical periodicals, and daily press contain data that will shed light on the dark corridors of medical history. However, due to our limited space, we had to limit both the diversity of sources introduced and the space allocated to each resource. We hope that with new studies and in-depth research in the future, it will be possible to present the sources of Turkish-Islamic medical history research comprehensively.
We would like to thank all the authors who contributed to this book and the editorial team of Türkiye Klinikleri and hope that our book will inspire medical history researchers.
Assoc. Prof. Dr. Elif GÜLTEKİN
Editor
İstanbul Medeniyet University Faculty of Medicine, Department of Medical History and Ethics, İstanbul, Türkiye
In this context, Spec. Rana Babaç Çelebi and Assist. Prof. Dr. Mehmet Kavak have written articles introducing ancient medical texts that undoubtedly nourished the development of Turkish-Islamic civilizations. Dr. Firdevs Yıldız and Assoc. Prof. Dr. Mustafa Yavuz contributed with texts exemplifying the inheritance of ancient medical texts. Chemist Merve Nur Gür wrote an article pointing out the value of Islamic period original works as sources, while Assist. Prof. Dr. Samet Şenel introduced the tabakat literature. Sümeyye Baybara and Gürsel Aksoy, along with the bibliographic works prepared by Prof. Dr. Fuat Sezgin which introduces the physicians and works raised by Islamic civilization to today's researchers, presented to the readers the Istanbul Foundation for Research in Islamic Science Library.
Turkish medical works from the 14th and 15th centuries, which are important sources for Ottoman period medical history research, were introduced by Assist. Prof. Dr. Mahmut Tokaç. The value of calendars written in the 16th and 17th centuries as sources for medical history research was prepared for publication by Assoc. Prof. Dr. Gaye Danışan. The Tıbb-ı Cedid literature, which emerged from the 17th century onwards, was written by Dr. Esra Aksoy and Elif Akdin Önder. Libraries where important reference sources of the Ottoman period, such as manuscripts and printed works, are preserved, were written by Ayşenur Sonkur Efe and Dr. Necmettin Çağlar with the example of the Edirne Selimiye Library.
In addition to manuscripts, many printed works are also of great importance for Ottoman medical history research. The Sıhhi-İctimai Coğrafya works, prepared for publication since the National Struggle period and providing valuable contributions to our country's health history research, were prepared by Elif Küskü and Dr. Fırat Küskü. Since the changing legal system in the Ottoman Empire after the Tanzimat period also found its reflection in new legal regulations in the health field, the Düsturs, which compile these laws and include the laws shedding light on the health practices of the period, were introduced by Dr. Ahmet Karakaya. The Ottoman Archive, another important resource for Ottoman medical history researchers, was written by Assist. Prof. Dr. Mustafa Çakıcı. Finally, Burcu Özdemir contributed to our publication with her article drawing attention to the importance of museums and collections for medical history research using the example of Mekteb-i Tıbbiye collections.
Undoubtedly, many other sources can be utilized to research the history of medicine in Turkish-Islamic civilizations. Travelogues, maps, poems, plays, chronicles, court records, foundation documents, annuals, medical periodicals, and daily press contain data that will shed light on the dark corridors of medical history. However, due to our limited space, we had to limit both the diversity of sources introduced and the space allocated to each resource. We hope that with new studies and in-depth research in the future, it will be possible to present the sources of Turkish-Islamic medical history research comprehensively.
We would like to thank all the authors who contributed to this book and the editorial team of Türkiye Klinikleri and hope that our book will inspire medical history researchers.
Assoc. Prof. Dr. Elif GÜLTEKİN
Editor
İstanbul Medeniyet University Faculty of Medicine, Department of Medical History and Ethics, İstanbul, Türkiye
.: İşlem Listesi