.: ÖN SÖZ
ÖN SÖZ
PREFACE
Makale Dili: TR
Beyin gelişiminin tam kapasitesine ulaşabilmesi için erken çocukluk dönemi; çocuk sağlığının korunması, doğru beslenmesinin sağlanması, güvenli bir yuvada, erken öğrenme fırsatları yaratılarak, çocuğun ihtiyaçlarına zamanında karşılık veren ''geliştiren bakımın'' sağlanması konusunda anne babaların desteklenmesi için benzersiz bir fırsat sunar.1 Ayrıca bu dönem; gelişimsel zorluk riski taşıyan çocukların ulaşabilecekleri en üst kapasiteye ulaşabilmeleri için erken tanınması ve desteklenmesi açısından da kritik öneme sahiptir.
Sosyal Pediatri; çocuk hekimlerinin sosyal etkilerin çocuk sağlığı üzerine önemini fark etmesiyle gelişmiş olup, ''sosyal nedenleri olan sağlık sorunları, sosyal sonuçları olan sağlık sorunları ve toplumda çocuk sağlığı bakımı'' olmak üzere üç alanda hareket eder.2 Çocuğun bulunduğu toplum içerisinde sağlık ve hastalık hâlini inceler. ''Tedavi edici hizmetler, sağlığın geliştirilmesi, hastalıklardan korunma ve rehabilitasyon olmak üzere çocuk sağlığı hizmetlerinin dört alanını içerir.''2 Aşılama, beslenme, büyüme ve gelişimin izlenmesi, büyüme ve gelişim alanında sorunların erken tanılanması, büyüme ve gelişimin desteklenmesi, çocuğun ihmal ve istismardan korunması, sağlığın korunarak bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve sağlık eğitimi ile ailelerin güçlendirilmesi özel araştırma alanlarını oluşturur.3-5 Sosyal Pediatri alanında ileri okuma için, açık erişimli ilgili kaynak kullanılabilir.3
Çocuk sağlığının geliştirilmesinde büyük rolü olan, çocuk hekimlerinin ise bir o kadar uzak olduğu ''anne babalığın çocuk geliştirilmesindeki önemi'ni çocuk hekimi gözüyle bir kitapta toplamak istedim. Asıl ilgi alanım olan erken çocukluk döneminde davranışsal uyku sorunları ile ilgili yeterli kaynak ürettiğimizi düşündüğüm için bölümlerden biri olarak özellikle koymak istemedim. Sosyal Pediatri, çocuk sağlığına farklı boyutlarıyla bütüncül olarak bakan ve çok disiplinli yaklaşım gerektiren bir bilim alanı olması nedeniyle, tıp ve sağlık alanında çalışan akademisyenlerin iş birliği, çocuk sağlığının geliştirilmesinde etkin sonuçlar alınması açısından önemli. Alanda eğitim ve araştırma faaliyetlerini sürdüren hocalarımızın katkılarının, eğitim fakültesinden hocalarımızın farklı bakış açısını içeren değerli katkılarıyla buluşması, bu kitabı daha da özel kıldı.Umarım bu kitap gelecekteki iş birliklerinin önünü açar. Katkı veren, birlikte çalıştığım tüm hocalarımıza teşekkürlerimi sunarım, onlar olmadan bu çalışma mümkün olmazdı.
Erken çocukluk dönemindeki deneyimlerin beyin işlevleri üzerine güçlü etkileri bulunmakta olup, ileride davranışsal sorunlara ve yaşam boyu kronik hastalık riskine katkıda bulunacak değişikliklere yol açmaktadır.6 Epigenetik değişiklikler genom işleyişini düzenlemekte ve özellikle yaşamın erken dönemlerinde beyin yapısı ve fonksiyonunun gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilmektedir.7 Genetik araştırmalar erken çocukluk döneminde bakım verilen çevrenin önemini göstermekte, güvenli bağlanmanın erken dönemde olumsuz yaşam deneyimlerinin bir kısmının etkisini en aza indirebildiğini göstermektedir. Bu bağlamda ''Kalıtım mı? Çevre mi?'' başlıklı bölüm Meltem Dinleyici tarafından ele alındı.
Kitapta, ebeveynliğin çocukların gelişimini nasıl etkilediğini gösteren kanıtlar sunulmakla birlikte, ebeveynlerin yaşamlarının daha geniş ekolojik bağlamda ebeveynlik uygulamalarını ve aile ilişkilerini nasıl etkilediğinden de bahsedilmektedir. Bronfenbrenner'ın ekolojik bakış açısıyla kişinin deneyimleri iç içe geçmiş şekilde yer alır. Çocuğun diğer kişilerle karşılıklı etkileşimleri önce ailede ikili (anne-bebek ikilisi) ve üçlü (anne-bebek-baba) ilişkiler olarak başlar, ardından kreş, okul öncesi dönemdeki diğer kişilerle olan ilişkisiyle devam eder. Anne babanın çalışma ortamı, sosyal kaynaklar çocuğu doğrudan olmasa da ebeveynleri yoluyla dolaylı olarak etkilerken içinde bulunduğu toplum, ekonomik durum, vb. etmenler en dış çerçeveyi oluşturur.8 ''Çocuk sağlığının bir belirleyicisi olarak sosyal çevre'' Sevtap Velipaşaoğlu tarafından, ''Çocukluk çağı olumsuz yaşam deneyimlerinin nesiller arası aktarımı'' ise Betül Ulukol ve Döndü Nilay Yıldırım tarafından incelendi. Ebeveynlik kalitesi ve ebeveyn-çocuk ilişkisinin çocukların dil gelişimini, bilişsel işlevlerini, öz düzenlemelerini, kardeş-akran ilişkilerini, akademik başarılarını, ruhsal ve fiziksel sağlıklarını önemli ölçüde etkilediği bilinmektedir. Kitapta, ebeveynliğin çocuk ruh sağlığı üzerine etkileri Pınar Yılmazbaş tarafından açıklandı.
Belsky'nin ebeveynlik davranışının belirleyicileri modeline göre, ebeveynin kendi bireysel güçleri ve psikolojik iyi oluş kaynakları, çocuğun özellikleri ve ebeveyn-çocuk ilişkisinin kurulduğu geniş sosyal çevre (evlilik ilişkisi, sosyal ilişkiler, çalışma ortamları) ebeveynin iyilik hâlini, işlevselliğini ve dolaylı olarak çocuk gelişimini etkiler.8,9 Ebeveynlik stresi annenin kendi bireysel ve psikolojik kaynaklarını tüketerek uyumsuz ebeveynlik stratejilerini kullanma riskini artırabilir. Annenin depresyonu; sert ve tutarlı olmayan ebeveynlik davranışı, bağlanma sorunları, çocuğuyla anne sıcaklığından yoksun, duyarlı olmayan etkileşimler ve kısa emzirme süreleri ile ilişkilendirilmekte, ebeveyn ruh sağlığının bebekte beyin yapısında değişikliklere yol açtığı bildirilmektedir.10 Ebeveyn ruh sağlığının çocuk ruh sağlığı üzerine etkilerine Hatice Ezgi Barış ve Perran Boran tarafından dikkat çekilmekte, ruh sağlığı uzmanı olmayan kişiler tarafından uygulanabilen perinatal depresyonun yönetiminde Dünya Sağlık Örgütü tarafından ilk seçenek tedavi olarak önerilen ''Sağlıklı Düşünmek Programı''nın kültürel uyarlaması ve geliştirilen grup formatından bahsedilmektedir.11
Evrimsel bakış açısıyla, bağlanma; bebek ve küçük çocukların bağlanma figürlerine fiziksel yakınlık yoluyla korku, kaygı ve streslerinin azaltılarak hayatta kalmalarını sağlamak için gelişmiş bir sistemdir. Yaş gruplarına göre olumlu ebeveynlik uygulamalarının çocuk gelişimi, bağlanma ve dayanıklılık üzerine etkileri Figen Şahin Dağlı tarafından anlatılmaktadır. Dayanıklı çocuk yetiştirmek için ebeveynlerin desteklenmesi ise Esra Karapınar ve Gülbin Gökçay tarafından aktarılmaktadır. Bebeğe doğumdan sonraki ilk yıllarda sosyal destek, genellikle ebeveynlerin kendi anne babalarından (büyükanne-büyükbaba) sağlanır. Dolayısıyla ebeveynlik kaynaklarının nesiller arası geçişinde annelerin kendi anne babalarıyla o sırada kurdukları ilişki, önceki deneyimleri, kendi annelerinden gözlem yoluyla öğrendikleri ebeveynlik stilleri, ruhsal iyilik hâlleri önemli rol oynar. Büyükanne, büyükbabaların torunlarının gelişimlerini; beslenme, çocuk bakımı, bilişsel-motor-sosyal-duygusal ve dil gelişimi gibi farklı alanlarda nasıl etkiledikleri Mahmut Caner Us ve Perran Boran tarafından güncel literatür eşliğinde incelenmektedir.
Erken çocukluk döneminde yetkin ebeveynliği teşvik eden, çocukluk çağı olumsuz yaşam deneyimlerinin olumsuz etkilerini azaltan, çocukların gelişiminin desteklenmesine yönelik önerilen kanıta dayalı programlar Evin İlter Bahadur ve Elif Nursel Özmert tarafından sunulmaktadır. Çocuklarda öz düzenleme sorunlarında ailenin rolü ve çocukların uyum sağlayıcı işlevlerini iyileştirmeye yönelik ebeveyn destek önerileri ise Fatma Pınar Tabanlı ve Sıddıka Songül Yalçın tarafından ele alınmaktadır.
Geliştiren bakımın önemli kısımlarından biri olan çocuklarda doğru beslenmenin desteklenmesinde anne öz-yeterliliğinin emzirme başarısı üzerine etkisi ve anne öz-yeterlilik algısının güçlendirilmesi Nalan Karabayır tarafından, çocuk beslenmesine yönelik ebeveynlik ise Bahar Kural ve Emel Gür tarafından sunulmaktadır
Çocuklarda motor gelişimin desteklenmesinde ebeveynlerin rolü, Evrim Karadağ Saygı ve Meltem Karacaatlı Erdoğan tarafından fizyoterapi bakış açısıyla ele alınarak anne babaların ikincil fizyoterapist rolü üstlendiği aile odaklı tedavilerden bahsedilmektedir. Çocuklarda dil gelişimi ve desteklenmesi Tolga İnce tarafından incelenerek, iki dillilik ve yabancı dil eğitiminde dikkat edilmesi gerekenler Cem Balçıkanlı tarafından, anne babalara pratik önerilere yer verilerek sunulmaktadır. Üstün yetenekli çocukların dikkat çeken özellikleri, tanılama ve destekleme yöntemleri ise Marilena Z. Leana Taşcılar tarafından incelenmektedir
Okul olgunluğu ve okul başarısında ebeveynlerin rolü Selda Karaayvaz tarafından anlatılarak, kardeş doğumunda yeni doğan kardeşe uyum süreci ve ilk çocuğun desteklenmesi Bahar Çuhacı Çakır ve Aysu Duyan Çamurdan tarafından ele alınmaktadır.
Son olarak mültecilerde ebeveynlerin karşılaştıkları zorluklar ve ebeveyn destek programları Habip Almış tarafından, kronik hastalığı olan çocuklarda ebeveynliğin desteklenmesi ise Öykü Özbörü Aşkan ve Gonca Keskindemirci tarafından incelenmektedir.
Prof. Dr. Perran BORAN
Editör
KAYNAKLAR
1. World Health Organization, United Nations Children's Fund, World Bank Group. Nurturing Care for Early Childhood Development: A Framework for Helping Children Survive and Thrive to Transform Health and Human Potential. Geneva: WHO; 2018. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
2. Spencer N, Colomer C, Alperstein G, Bouvier P, Colomer J, Duperrex O, et al. Social paediatrics. J Epidemiol Community Health. 2005;59(2):106-8. doi: 10.1136/jech.2003.017681.
3. Boran P, Spencer N. What is social pediatrics and why is it important' J of Child. 2021;21(3):5-8.
4. Özgür S, Özgür T. Sosyal Pediatri. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Neşriyatı No: 64. 1. Baskı. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası; 1968.
5. Boran P. Çocuklarda normal uyku fizyolojisi ve farklı gelişim dönemlerinde uyku sorunları. Gökçay G, Beyazova U, editörler. İlk Beş Yaşta Çocuk Sağlığı İzlemi. 2. Baskı. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri; 2020. p.331-43.
6. Miguel PM, Pereira LO, Silveira PP, Meaney MJ. Early environmental influences on the development of children's brain structure and function. Dev Med Child Neurol. 2019;61(10):1127-33.
7. Garg E, Chen L, Nguyen TTT, Pokhvisneva I, Chen LM, Unternaehrer E, et al; Mavan Study Team. The early care environment and DNA methylome variation in childhood. Dev Psychopathol. 2018;30(3):891-903.
8. Unternaehrer E, Cost KT, Jonas W, Dhir SK, Bouvette-Turcot AA, Gaudreau H, et al; MAVAN research team. Once and again: history of rearing experiences and psychosocial parenting resources at six months in primiparous mothers. Hum Nat. 2019;30(4):448-76. doi: 10.1007/s12110-019-09355-3.
9. Kemp JVA, Bernier E, Lebel C, Kopala-Sibley DC. Associations between parental mood and anxiety psychopathology and offspring brain structure: a scoping review. Clin Child Fam Psychol Rev. 2022;25(1):222-47. doi: 10.1007/s10567-022-00393-5.
10. Sanders MR, Turner KMT. The importance of parenting in influencing the lives of children. In: Sanders M, Morawska A, eds. Handbook of Parenting and Child Development Across the Lifespan. 1st ed. Cham: Springer; 2018. p.3-26. doi: 10.1007/978-3-319-94598-9_1.
11. Boran P, Dönmez M, Atif N, Nisar A, Barış E, Us M, et al. Adaptation and integration of the Thinking Healthy Programme into pregnancy schools in Istanbul, Turkey. Medical Research Council UK. 2022:1-17. doi: 10.21203/rs.3.rs-2353605/v1.
Sosyal Pediatri; çocuk hekimlerinin sosyal etkilerin çocuk sağlığı üzerine önemini fark etmesiyle gelişmiş olup, ''sosyal nedenleri olan sağlık sorunları, sosyal sonuçları olan sağlık sorunları ve toplumda çocuk sağlığı bakımı'' olmak üzere üç alanda hareket eder.2 Çocuğun bulunduğu toplum içerisinde sağlık ve hastalık hâlini inceler. ''Tedavi edici hizmetler, sağlığın geliştirilmesi, hastalıklardan korunma ve rehabilitasyon olmak üzere çocuk sağlığı hizmetlerinin dört alanını içerir.''2 Aşılama, beslenme, büyüme ve gelişimin izlenmesi, büyüme ve gelişim alanında sorunların erken tanılanması, büyüme ve gelişimin desteklenmesi, çocuğun ihmal ve istismardan korunması, sağlığın korunarak bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve sağlık eğitimi ile ailelerin güçlendirilmesi özel araştırma alanlarını oluşturur.3-5 Sosyal Pediatri alanında ileri okuma için, açık erişimli ilgili kaynak kullanılabilir.3
Çocuk sağlığının geliştirilmesinde büyük rolü olan, çocuk hekimlerinin ise bir o kadar uzak olduğu ''anne babalığın çocuk geliştirilmesindeki önemi'ni çocuk hekimi gözüyle bir kitapta toplamak istedim. Asıl ilgi alanım olan erken çocukluk döneminde davranışsal uyku sorunları ile ilgili yeterli kaynak ürettiğimizi düşündüğüm için bölümlerden biri olarak özellikle koymak istemedim. Sosyal Pediatri, çocuk sağlığına farklı boyutlarıyla bütüncül olarak bakan ve çok disiplinli yaklaşım gerektiren bir bilim alanı olması nedeniyle, tıp ve sağlık alanında çalışan akademisyenlerin iş birliği, çocuk sağlığının geliştirilmesinde etkin sonuçlar alınması açısından önemli. Alanda eğitim ve araştırma faaliyetlerini sürdüren hocalarımızın katkılarının, eğitim fakültesinden hocalarımızın farklı bakış açısını içeren değerli katkılarıyla buluşması, bu kitabı daha da özel kıldı.Umarım bu kitap gelecekteki iş birliklerinin önünü açar. Katkı veren, birlikte çalıştığım tüm hocalarımıza teşekkürlerimi sunarım, onlar olmadan bu çalışma mümkün olmazdı.
Erken çocukluk dönemindeki deneyimlerin beyin işlevleri üzerine güçlü etkileri bulunmakta olup, ileride davranışsal sorunlara ve yaşam boyu kronik hastalık riskine katkıda bulunacak değişikliklere yol açmaktadır.6 Epigenetik değişiklikler genom işleyişini düzenlemekte ve özellikle yaşamın erken dönemlerinde beyin yapısı ve fonksiyonunun gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilmektedir.7 Genetik araştırmalar erken çocukluk döneminde bakım verilen çevrenin önemini göstermekte, güvenli bağlanmanın erken dönemde olumsuz yaşam deneyimlerinin bir kısmının etkisini en aza indirebildiğini göstermektedir. Bu bağlamda ''Kalıtım mı? Çevre mi?'' başlıklı bölüm Meltem Dinleyici tarafından ele alındı.
Kitapta, ebeveynliğin çocukların gelişimini nasıl etkilediğini gösteren kanıtlar sunulmakla birlikte, ebeveynlerin yaşamlarının daha geniş ekolojik bağlamda ebeveynlik uygulamalarını ve aile ilişkilerini nasıl etkilediğinden de bahsedilmektedir. Bronfenbrenner'ın ekolojik bakış açısıyla kişinin deneyimleri iç içe geçmiş şekilde yer alır. Çocuğun diğer kişilerle karşılıklı etkileşimleri önce ailede ikili (anne-bebek ikilisi) ve üçlü (anne-bebek-baba) ilişkiler olarak başlar, ardından kreş, okul öncesi dönemdeki diğer kişilerle olan ilişkisiyle devam eder. Anne babanın çalışma ortamı, sosyal kaynaklar çocuğu doğrudan olmasa da ebeveynleri yoluyla dolaylı olarak etkilerken içinde bulunduğu toplum, ekonomik durum, vb. etmenler en dış çerçeveyi oluşturur.8 ''Çocuk sağlığının bir belirleyicisi olarak sosyal çevre'' Sevtap Velipaşaoğlu tarafından, ''Çocukluk çağı olumsuz yaşam deneyimlerinin nesiller arası aktarımı'' ise Betül Ulukol ve Döndü Nilay Yıldırım tarafından incelendi. Ebeveynlik kalitesi ve ebeveyn-çocuk ilişkisinin çocukların dil gelişimini, bilişsel işlevlerini, öz düzenlemelerini, kardeş-akran ilişkilerini, akademik başarılarını, ruhsal ve fiziksel sağlıklarını önemli ölçüde etkilediği bilinmektedir. Kitapta, ebeveynliğin çocuk ruh sağlığı üzerine etkileri Pınar Yılmazbaş tarafından açıklandı.
Belsky'nin ebeveynlik davranışının belirleyicileri modeline göre, ebeveynin kendi bireysel güçleri ve psikolojik iyi oluş kaynakları, çocuğun özellikleri ve ebeveyn-çocuk ilişkisinin kurulduğu geniş sosyal çevre (evlilik ilişkisi, sosyal ilişkiler, çalışma ortamları) ebeveynin iyilik hâlini, işlevselliğini ve dolaylı olarak çocuk gelişimini etkiler.8,9 Ebeveynlik stresi annenin kendi bireysel ve psikolojik kaynaklarını tüketerek uyumsuz ebeveynlik stratejilerini kullanma riskini artırabilir. Annenin depresyonu; sert ve tutarlı olmayan ebeveynlik davranışı, bağlanma sorunları, çocuğuyla anne sıcaklığından yoksun, duyarlı olmayan etkileşimler ve kısa emzirme süreleri ile ilişkilendirilmekte, ebeveyn ruh sağlığının bebekte beyin yapısında değişikliklere yol açtığı bildirilmektedir.10 Ebeveyn ruh sağlığının çocuk ruh sağlığı üzerine etkilerine Hatice Ezgi Barış ve Perran Boran tarafından dikkat çekilmekte, ruh sağlığı uzmanı olmayan kişiler tarafından uygulanabilen perinatal depresyonun yönetiminde Dünya Sağlık Örgütü tarafından ilk seçenek tedavi olarak önerilen ''Sağlıklı Düşünmek Programı''nın kültürel uyarlaması ve geliştirilen grup formatından bahsedilmektedir.11
Evrimsel bakış açısıyla, bağlanma; bebek ve küçük çocukların bağlanma figürlerine fiziksel yakınlık yoluyla korku, kaygı ve streslerinin azaltılarak hayatta kalmalarını sağlamak için gelişmiş bir sistemdir. Yaş gruplarına göre olumlu ebeveynlik uygulamalarının çocuk gelişimi, bağlanma ve dayanıklılık üzerine etkileri Figen Şahin Dağlı tarafından anlatılmaktadır. Dayanıklı çocuk yetiştirmek için ebeveynlerin desteklenmesi ise Esra Karapınar ve Gülbin Gökçay tarafından aktarılmaktadır. Bebeğe doğumdan sonraki ilk yıllarda sosyal destek, genellikle ebeveynlerin kendi anne babalarından (büyükanne-büyükbaba) sağlanır. Dolayısıyla ebeveynlik kaynaklarının nesiller arası geçişinde annelerin kendi anne babalarıyla o sırada kurdukları ilişki, önceki deneyimleri, kendi annelerinden gözlem yoluyla öğrendikleri ebeveynlik stilleri, ruhsal iyilik hâlleri önemli rol oynar. Büyükanne, büyükbabaların torunlarının gelişimlerini; beslenme, çocuk bakımı, bilişsel-motor-sosyal-duygusal ve dil gelişimi gibi farklı alanlarda nasıl etkiledikleri Mahmut Caner Us ve Perran Boran tarafından güncel literatür eşliğinde incelenmektedir.
Erken çocukluk döneminde yetkin ebeveynliği teşvik eden, çocukluk çağı olumsuz yaşam deneyimlerinin olumsuz etkilerini azaltan, çocukların gelişiminin desteklenmesine yönelik önerilen kanıta dayalı programlar Evin İlter Bahadur ve Elif Nursel Özmert tarafından sunulmaktadır. Çocuklarda öz düzenleme sorunlarında ailenin rolü ve çocukların uyum sağlayıcı işlevlerini iyileştirmeye yönelik ebeveyn destek önerileri ise Fatma Pınar Tabanlı ve Sıddıka Songül Yalçın tarafından ele alınmaktadır.
Geliştiren bakımın önemli kısımlarından biri olan çocuklarda doğru beslenmenin desteklenmesinde anne öz-yeterliliğinin emzirme başarısı üzerine etkisi ve anne öz-yeterlilik algısının güçlendirilmesi Nalan Karabayır tarafından, çocuk beslenmesine yönelik ebeveynlik ise Bahar Kural ve Emel Gür tarafından sunulmaktadır
Çocuklarda motor gelişimin desteklenmesinde ebeveynlerin rolü, Evrim Karadağ Saygı ve Meltem Karacaatlı Erdoğan tarafından fizyoterapi bakış açısıyla ele alınarak anne babaların ikincil fizyoterapist rolü üstlendiği aile odaklı tedavilerden bahsedilmektedir. Çocuklarda dil gelişimi ve desteklenmesi Tolga İnce tarafından incelenerek, iki dillilik ve yabancı dil eğitiminde dikkat edilmesi gerekenler Cem Balçıkanlı tarafından, anne babalara pratik önerilere yer verilerek sunulmaktadır. Üstün yetenekli çocukların dikkat çeken özellikleri, tanılama ve destekleme yöntemleri ise Marilena Z. Leana Taşcılar tarafından incelenmektedir
Okul olgunluğu ve okul başarısında ebeveynlerin rolü Selda Karaayvaz tarafından anlatılarak, kardeş doğumunda yeni doğan kardeşe uyum süreci ve ilk çocuğun desteklenmesi Bahar Çuhacı Çakır ve Aysu Duyan Çamurdan tarafından ele alınmaktadır.
Son olarak mültecilerde ebeveynlerin karşılaştıkları zorluklar ve ebeveyn destek programları Habip Almış tarafından, kronik hastalığı olan çocuklarda ebeveynliğin desteklenmesi ise Öykü Özbörü Aşkan ve Gonca Keskindemirci tarafından incelenmektedir.
Prof. Dr. Perran BORAN
Editör
KAYNAKLAR
1. World Health Organization, United Nations Children's Fund, World Bank Group. Nurturing Care for Early Childhood Development: A Framework for Helping Children Survive and Thrive to Transform Health and Human Potential. Geneva: WHO; 2018. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
2. Spencer N, Colomer C, Alperstein G, Bouvier P, Colomer J, Duperrex O, et al. Social paediatrics. J Epidemiol Community Health. 2005;59(2):106-8. doi: 10.1136/jech.2003.017681.
3. Boran P, Spencer N. What is social pediatrics and why is it important' J of Child. 2021;21(3):5-8.
4. Özgür S, Özgür T. Sosyal Pediatri. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Neşriyatı No: 64. 1. Baskı. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası; 1968.
5. Boran P. Çocuklarda normal uyku fizyolojisi ve farklı gelişim dönemlerinde uyku sorunları. Gökçay G, Beyazova U, editörler. İlk Beş Yaşta Çocuk Sağlığı İzlemi. 2. Baskı. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri; 2020. p.331-43.
6. Miguel PM, Pereira LO, Silveira PP, Meaney MJ. Early environmental influences on the development of children's brain structure and function. Dev Med Child Neurol. 2019;61(10):1127-33.
7. Garg E, Chen L, Nguyen TTT, Pokhvisneva I, Chen LM, Unternaehrer E, et al; Mavan Study Team. The early care environment and DNA methylome variation in childhood. Dev Psychopathol. 2018;30(3):891-903.
8. Unternaehrer E, Cost KT, Jonas W, Dhir SK, Bouvette-Turcot AA, Gaudreau H, et al; MAVAN research team. Once and again: history of rearing experiences and psychosocial parenting resources at six months in primiparous mothers. Hum Nat. 2019;30(4):448-76. doi: 10.1007/s12110-019-09355-3.
9. Kemp JVA, Bernier E, Lebel C, Kopala-Sibley DC. Associations between parental mood and anxiety psychopathology and offspring brain structure: a scoping review. Clin Child Fam Psychol Rev. 2022;25(1):222-47. doi: 10.1007/s10567-022-00393-5.
10. Sanders MR, Turner KMT. The importance of parenting in influencing the lives of children. In: Sanders M, Morawska A, eds. Handbook of Parenting and Child Development Across the Lifespan. 1st ed. Cham: Springer; 2018. p.3-26. doi: 10.1007/978-3-319-94598-9_1.
11. Boran P, Dönmez M, Atif N, Nisar A, Barış E, Us M, et al. Adaptation and integration of the Thinking Healthy Programme into pregnancy schools in Istanbul, Turkey. Medical Research Council UK. 2022:1-17. doi: 10.21203/rs.3.rs-2353605/v1.
Early childhood provides a unique opportunity to support parents in all components of nurturing care: good health, adequate nutrition, safety, opportunities for early learning and responsive parenting to ensure that the child's brain reaches its full potential.1 Moreover, this critical period is important for early identification and supporting children at risk of developmental difficulties to attain their full developmental potential.
Social Pediatrics was established by pediatricians who recognized the importance of social determinants on child health, and ''acts in three areas: child health problems with social causes, child health problems with social consequences, and child health care in society''.2 Social Pediatrics focuses on child health and disease within the context of their society. ''Social Pediatrics encompasses four areas of child health care-curative pediatrics, health promotion, disease prevention, and rehabilitation''.2 Social Pediatricians specialize in immunization, healthy nutrition, screening/surveillance of growth and development, early diagnosis, promotion of growth and development, child protection, prevention of noncommunicable diseases by health promotion, and empowering parents by health education.3-5 For further reading, open access special issue on Social Pediatrics can be used.3
In this book, I focused on the role of parents in promoting child health with a multidisciplinary perspective, and offer evidence-based guidance to pediatricians working on empowering parents. I did not include my special area of interest ''early childhood behavioral sleep problems'' considering that we have provided sufficient accessible resources for pediatricians. Since Social Pediatrics requires a holistic, and multidisciplinary approach to child health, collaboration between medical and educational fields are essential. I appreciate the contributions of academics from the field as well as different perspectives of academics from the educational field which made this book even more special. I hope this will pave the way for a future collaboration between pediatricians and educational professionals. I am deeply grateful to the academics I worked with, without whom this book would not have been possible.
Early experiences can have powerful impact on the developing brain, leading to changes that can contribute to behavioral problems and increased risk for chronic diseases over the life course.6 Through epigenetic modifications brain structure and function can be modified during early life.7 Genetic studies show the critical role of early child care, showing that secure attachment can minimize the impact of the negative life experiences in early childhood. Meltem Dinleyici reviews recent evidence on Nature versus Nurture.
This book presents a wide range of topics related to how parenting influences child development, but also discuss how parents' lives affect their parenting practices and family relations in the broader ecological context. According to Bronfenbrenner's ecological systems theory, one's experiences are intertwined. Interactions of the child with others first begin as dyadic (mother-baby dyad) and triadic (mother-baby-father triad) relationships in the family, then continue with the relationship with other people in the kindergarten and preschool. While the working environment, and social resources of the parents indirectly impact the child's development, the society, and economic factors form the outer layer.8 Social environment as a determinant of child health is reviewed by Sevtap Velipaşaoğlu, and Betül Ulukol, Döndü Nilay Yıldırım discussed Adverse childhood experiences; intergenerational transmission. Parenting quality, and parent-child interactions significantly affect children's language, cognitive development, self-regulation, sibling-peer relations, academic achievement, and mental-physical health. The impact of parenting on child's mental health were explained by Pınar Yılmazbaş.
According to Belsky's model of determinants of parenting behavior, the parent's own individual strengths and sources of psychological well-being, the characteristics of the child and the broad social environment in which the parent-child relationship is established (marital relations, social relations, work environments) affect the parent's well-being, functionality and indirectly the child's development.8,9 Parenting stress can deplete the mother's own individual and psychological resources, increasing the risk of using maladaptive parenting strategies. Maternal depression is associated with harsh and inconsistent parenting behavior, attachment problems, nonresponsive interactions lacking maternal warmth, and short breastfeeding periods. It has been suggested that parental mental health causes changes in the brain structure of the infant.10 Hatice Ezgi Barış and Perran Boran draw attention to the impact of parental mental on children's mental health, and describe the cultural adaptation of the Thinking Healthy Program and the newly developed group format which is recommended by World Health Organization as the first line treatment in the management of perinatal depression delivered through non-mental health specialists.11
From an evolutionary perspective, attachment is a developed system for young children to survive by reducing their fear, anxiety and stress through physical proximity to attachment figures. The power of positive parenting practices on child development, attachment, and resilience are explained by Figen Şahin Dağlı. Esra Karapınar and Gülbin Gökçay present a review of how to support parents in raising resilient children. In the first years of life, social support is usually provided by the parents' own parents (grandparents). Intergenerational transmission of parenting can be mediated by the current relation of the parents with their own parents, past experiences, parenting styles they learned from their mothers through observation, and parental mental health. Mahmut Caner Us and Perran Boran explain how grandparents influence the development of their grandchildren in different areas such as nutrition, child care, cognitivemotor-social-emotional and language development in light of the current literature. Evidencebased early childhood education programs promoting empowering parents in their caregiving roles, reducing the negative impact of early adverse experiences, and improving child development are discussed by Evin İlter Bahadur ve Elif Nursel Özmert. The role of the parents in self-regulatory problems and programs promoting children's adaptive functioning will be reviewed by Fatma Pınar Tabanlı ve Sıddıka Songül Yalçın.
Nalan Karabayır summarize the effects of maternal self-efficacy on breastfeeding success; Bahar Kural and Emel Gür further describe the components of ''Food Parenting'' to promote good nutrition as an essential component of nurturing care.
The role of the family in supporting motor development, and family-centered care in which parents assume the role of secondary physiotherapist is discussed by Evrim Karadağ and Meltem Karacatlı Erdoğan with a physiotherapist perspective.
Tolga İnce discuss language development and how to give anticipatory guidance to promote language development. Cem Balçıkanlı consider bilingualism in children, providing a guide for parents as to how to help children learn a foreign language. The salient features of gifted children, diagnosis and how to support development of these children will be presented by Marilena Z Leana Taşcılar.
School readiness, and parents' role on school performance will be explored by Selda Karaayvaz; guidance on supporting the older child following the birth of a sibling will be discussed by Bahar Çuhacı Çakır ve Aysu Duyan Çamurdan.
Finally, the challenges faced by refugee families and parent support programs will be explained by Habip Almış, and supporting parents of children with chronic health conditions will be discussed by Öykü Özbörü Aşkan and Gonca Keskindemirci.
Prof. Dr. Perran BORAN
Editor
REFERENCES
1. World Health Organization, United Nations Children's Fund, World Bank Group. Nurturing Care for Early Childhood Development: A Framework for Helping Children Survive and Thrive to Transform Health and Human Potential. Geneva: WHO; 2018. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
2. Spencer N, Colomer C, Alperstein G, Bouvier P, Colomer J, Duperrex O, et al. Social paediatrics. J Epidemiol Community Health. 2005;59(2):106-8. doi: 10.1136/jech.2003.017681.
3. Boran P, Spencer N. What is social pediatrics and why is it important' J of Child. 2021;21(3):5-8.
4. Özgür S, Özgür T. Sosyal Pediatri. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Neşriyatı No: 64. 1. Baskı. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası; 1968.
5. Boran P. Çocuklarda normal uyku fizyolojisi ve farklı gelişim dönemlerinde uyku sorunları. Gökçay G, Beyazova U, editörler. İlk Beş Yaşta Çocuk Sağlığı İzlemi. 2. Baskı. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri; 2020. p.331-43.
6. Miguel PM, Pereira LO, Silveira PP, Meaney MJ. Early environmental influences on the development of children's brain structure and function. Dev Med Child Neurol. 2019;61(10):1127-33. doi: 10.1111/dmcn.14182.
7. Garg E, Chen L, Nguyen TTT, Pokhvisneva I, Chen LM, Unternaehrer E, et al; Mavan Study Team. The early care environment and DNA methylome variation in childhood. Dev Psychopathol. 2018;30(3):891-903. doi: 10.1017/S0954579418000627.
8. Unternaehrer E, Cost KT, Jonas W, Dhir SK, Bouvette-Turcot AA, Gaudreau H, et al; MAVAN research team. Once and again: history of rearing experiences and psychosocial parenting resources at six months in primiparous mothers. Hum Nat. 2019;30(4):448-76. doi: 10.1007/s12110-019-09355-3.
9. Kemp JVA, Bernier E, Lebel C, Kopala-Sibley DC. Associations between parental mood and anxiety psychopathology and offspring brain structure: a scoping review. Clin Child Fam Psychol Rev. 2022;25(1):222-47. doi: 10.1007/s10567-022-00393-5.
10. Sanders MR, Turner KMT. The importance of parenting in influencing the lives of children. In: Sanders M, Morawska A, eds. Handbook of Parenting and Child Development Across the Lifespan. 1st ed. Cham: Springer; 2018. p.3-26. doi: 10.1007/978-3-319-94598-9_1.
11. Boran P, Dönmez M, Atif N, Nisar A, Barış E, Us M, et al. Adaptation and integration of the Thinking Healthy Programme into pregnancy schools in Istanbul, Turkey. Medical Research Council UK. 2022:1-17. doi: 10.21203/rs.3.rs-2353605/v1.
Social Pediatrics was established by pediatricians who recognized the importance of social determinants on child health, and ''acts in three areas: child health problems with social causes, child health problems with social consequences, and child health care in society''.2 Social Pediatrics focuses on child health and disease within the context of their society. ''Social Pediatrics encompasses four areas of child health care-curative pediatrics, health promotion, disease prevention, and rehabilitation''.2 Social Pediatricians specialize in immunization, healthy nutrition, screening/surveillance of growth and development, early diagnosis, promotion of growth and development, child protection, prevention of noncommunicable diseases by health promotion, and empowering parents by health education.3-5 For further reading, open access special issue on Social Pediatrics can be used.3
In this book, I focused on the role of parents in promoting child health with a multidisciplinary perspective, and offer evidence-based guidance to pediatricians working on empowering parents. I did not include my special area of interest ''early childhood behavioral sleep problems'' considering that we have provided sufficient accessible resources for pediatricians. Since Social Pediatrics requires a holistic, and multidisciplinary approach to child health, collaboration between medical and educational fields are essential. I appreciate the contributions of academics from the field as well as different perspectives of academics from the educational field which made this book even more special. I hope this will pave the way for a future collaboration between pediatricians and educational professionals. I am deeply grateful to the academics I worked with, without whom this book would not have been possible.
Early experiences can have powerful impact on the developing brain, leading to changes that can contribute to behavioral problems and increased risk for chronic diseases over the life course.6 Through epigenetic modifications brain structure and function can be modified during early life.7 Genetic studies show the critical role of early child care, showing that secure attachment can minimize the impact of the negative life experiences in early childhood. Meltem Dinleyici reviews recent evidence on Nature versus Nurture.
This book presents a wide range of topics related to how parenting influences child development, but also discuss how parents' lives affect their parenting practices and family relations in the broader ecological context. According to Bronfenbrenner's ecological systems theory, one's experiences are intertwined. Interactions of the child with others first begin as dyadic (mother-baby dyad) and triadic (mother-baby-father triad) relationships in the family, then continue with the relationship with other people in the kindergarten and preschool. While the working environment, and social resources of the parents indirectly impact the child's development, the society, and economic factors form the outer layer.8 Social environment as a determinant of child health is reviewed by Sevtap Velipaşaoğlu, and Betül Ulukol, Döndü Nilay Yıldırım discussed Adverse childhood experiences; intergenerational transmission. Parenting quality, and parent-child interactions significantly affect children's language, cognitive development, self-regulation, sibling-peer relations, academic achievement, and mental-physical health. The impact of parenting on child's mental health were explained by Pınar Yılmazbaş.
According to Belsky's model of determinants of parenting behavior, the parent's own individual strengths and sources of psychological well-being, the characteristics of the child and the broad social environment in which the parent-child relationship is established (marital relations, social relations, work environments) affect the parent's well-being, functionality and indirectly the child's development.8,9 Parenting stress can deplete the mother's own individual and psychological resources, increasing the risk of using maladaptive parenting strategies. Maternal depression is associated with harsh and inconsistent parenting behavior, attachment problems, nonresponsive interactions lacking maternal warmth, and short breastfeeding periods. It has been suggested that parental mental health causes changes in the brain structure of the infant.10 Hatice Ezgi Barış and Perran Boran draw attention to the impact of parental mental on children's mental health, and describe the cultural adaptation of the Thinking Healthy Program and the newly developed group format which is recommended by World Health Organization as the first line treatment in the management of perinatal depression delivered through non-mental health specialists.11
From an evolutionary perspective, attachment is a developed system for young children to survive by reducing their fear, anxiety and stress through physical proximity to attachment figures. The power of positive parenting practices on child development, attachment, and resilience are explained by Figen Şahin Dağlı. Esra Karapınar and Gülbin Gökçay present a review of how to support parents in raising resilient children. In the first years of life, social support is usually provided by the parents' own parents (grandparents). Intergenerational transmission of parenting can be mediated by the current relation of the parents with their own parents, past experiences, parenting styles they learned from their mothers through observation, and parental mental health. Mahmut Caner Us and Perran Boran explain how grandparents influence the development of their grandchildren in different areas such as nutrition, child care, cognitivemotor-social-emotional and language development in light of the current literature. Evidencebased early childhood education programs promoting empowering parents in their caregiving roles, reducing the negative impact of early adverse experiences, and improving child development are discussed by Evin İlter Bahadur ve Elif Nursel Özmert. The role of the parents in self-regulatory problems and programs promoting children's adaptive functioning will be reviewed by Fatma Pınar Tabanlı ve Sıddıka Songül Yalçın.
Nalan Karabayır summarize the effects of maternal self-efficacy on breastfeeding success; Bahar Kural and Emel Gür further describe the components of ''Food Parenting'' to promote good nutrition as an essential component of nurturing care.
The role of the family in supporting motor development, and family-centered care in which parents assume the role of secondary physiotherapist is discussed by Evrim Karadağ and Meltem Karacatlı Erdoğan with a physiotherapist perspective.
Tolga İnce discuss language development and how to give anticipatory guidance to promote language development. Cem Balçıkanlı consider bilingualism in children, providing a guide for parents as to how to help children learn a foreign language. The salient features of gifted children, diagnosis and how to support development of these children will be presented by Marilena Z Leana Taşcılar.
School readiness, and parents' role on school performance will be explored by Selda Karaayvaz; guidance on supporting the older child following the birth of a sibling will be discussed by Bahar Çuhacı Çakır ve Aysu Duyan Çamurdan.
Finally, the challenges faced by refugee families and parent support programs will be explained by Habip Almış, and supporting parents of children with chronic health conditions will be discussed by Öykü Özbörü Aşkan and Gonca Keskindemirci.
Prof. Dr. Perran BORAN
Editor
REFERENCES
1. World Health Organization, United Nations Children's Fund, World Bank Group. Nurturing Care for Early Childhood Development: A Framework for Helping Children Survive and Thrive to Transform Health and Human Potential. Geneva: WHO; 2018. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
2. Spencer N, Colomer C, Alperstein G, Bouvier P, Colomer J, Duperrex O, et al. Social paediatrics. J Epidemiol Community Health. 2005;59(2):106-8. doi: 10.1136/jech.2003.017681.
3. Boran P, Spencer N. What is social pediatrics and why is it important' J of Child. 2021;21(3):5-8.
4. Özgür S, Özgür T. Sosyal Pediatri. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Neşriyatı No: 64. 1. Baskı. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası; 1968.
5. Boran P. Çocuklarda normal uyku fizyolojisi ve farklı gelişim dönemlerinde uyku sorunları. Gökçay G, Beyazova U, editörler. İlk Beş Yaşta Çocuk Sağlığı İzlemi. 2. Baskı. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri; 2020. p.331-43.
6. Miguel PM, Pereira LO, Silveira PP, Meaney MJ. Early environmental influences on the development of children's brain structure and function. Dev Med Child Neurol. 2019;61(10):1127-33. doi: 10.1111/dmcn.14182.
7. Garg E, Chen L, Nguyen TTT, Pokhvisneva I, Chen LM, Unternaehrer E, et al; Mavan Study Team. The early care environment and DNA methylome variation in childhood. Dev Psychopathol. 2018;30(3):891-903. doi: 10.1017/S0954579418000627.
8. Unternaehrer E, Cost KT, Jonas W, Dhir SK, Bouvette-Turcot AA, Gaudreau H, et al; MAVAN research team. Once and again: history of rearing experiences and psychosocial parenting resources at six months in primiparous mothers. Hum Nat. 2019;30(4):448-76. doi: 10.1007/s12110-019-09355-3.
9. Kemp JVA, Bernier E, Lebel C, Kopala-Sibley DC. Associations between parental mood and anxiety psychopathology and offspring brain structure: a scoping review. Clin Child Fam Psychol Rev. 2022;25(1):222-47. doi: 10.1007/s10567-022-00393-5.
10. Sanders MR, Turner KMT. The importance of parenting in influencing the lives of children. In: Sanders M, Morawska A, eds. Handbook of Parenting and Child Development Across the Lifespan. 1st ed. Cham: Springer; 2018. p.3-26. doi: 10.1007/978-3-319-94598-9_1.
11. Boran P, Dönmez M, Atif N, Nisar A, Barış E, Us M, et al. Adaptation and integration of the Thinking Healthy Programme into pregnancy schools in Istanbul, Turkey. Medical Research Council UK. 2022:1-17. doi: 10.21203/rs.3.rs-2353605/v1.
.: İşlem Listesi