.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Nutrition Literacy and Related Factors: A Descriptive-Sectional Study on High School Students
Lise Öğrencilerinde Beslenme Okuryazarlığı ve İlişkili Faktörlerin Belirlenmesi: Tanımlayıcı-Kesitsel Çalışma
Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2024;44(3):122-31
doi: 10.5336/medsci.2024-101809
Makale Dili: EN
Tam Metin
Ücretsiz Erişim
ABSTRACT
Objective: This study was conducted to evaluate nutritional literacy and related factors among high school students studying in the center of a province in Türkiye. Material and Methods: The population of this descriptive-cross-sectional study consisted of high school students studying in a city center. The data were collected on a voluntary basis between the 1st and 31st of May 2022. The research was completed with 1,793 high school students. The ''Personal Information Form'' and ''Adolescent Nutrition Literacy Scale'' were used as data collection tools. Results: It was concluded that 73% of the students skipped meals, 25.1% did not receive any nutrition-related training, and 49.1% consumed fast food 2-3 times a week or every day. While the body mass index of 65.5% of the students was within the normal range, it was determined that 16.5% were underweight, 14.3% were overweight and 3.7% were obese. It was concluded that being female, being in the 11th and 12th grade, not smoking, following nutrition-related blogs and pages on social media, and receiving nutrition-related education were the determinants of the Adolescent Nutrition Literacy Scale, which variables predicted 35% of the scale score. Conclusion: It was concluded that there are various negative problems and deficiencies in the nutrition of students. In line with these findings, information should be given about nutrition, taking into account the importance of balanced and regular nutrition in protecting and improving health and preventing diseases, and awareness on the importance of balanced and regular nutrition should be increased.
Keywords: Adolescent; nutrition; literacy; descriptive-sectional study
Objective: This study was conducted to evaluate nutritional literacy and related factors among high school students studying in the center of a province in Türkiye. Material and Methods: The population of this descriptive-cross-sectional study consisted of high school students studying in a city center. The data were collected on a voluntary basis between the 1st and 31st of May 2022. The research was completed with 1,793 high school students. The ''Personal Information Form'' and ''Adolescent Nutrition Literacy Scale'' were used as data collection tools. Results: It was concluded that 73% of the students skipped meals, 25.1% did not receive any nutrition-related training, and 49.1% consumed fast food 2-3 times a week or every day. While the body mass index of 65.5% of the students was within the normal range, it was determined that 16.5% were underweight, 14.3% were overweight and 3.7% were obese. It was concluded that being female, being in the 11th and 12th grade, not smoking, following nutrition-related blogs and pages on social media, and receiving nutrition-related education were the determinants of the Adolescent Nutrition Literacy Scale, which variables predicted 35% of the scale score. Conclusion: It was concluded that there are various negative problems and deficiencies in the nutrition of students. In line with these findings, information should be given about nutrition, taking into account the importance of balanced and regular nutrition in protecting and improving health and preventing diseases, and awareness on the importance of balanced and regular nutrition should be increased.
Keywords: Adolescent; nutrition; literacy; descriptive-sectional study
ÖZET
Amaç: Bu çalışma, Türkiye'de bir il merkezinde eğitim öğretim gören lise öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı ve ilişkili faktörleri değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı-kesitsel olarak tasarlanan araştırmanın evrenini, bir il merkezinde eğitim öğrenim gören lise öğrencileri oluşturmuştur. Veriler, 1-31 Mayıs 2022 tarihleri arasında gönüllülük esasına dayalı olarak toplanmıştır. Araştırma 1.793 lise öğrencisi ile tamamlanmıştır. Veri toplama aracı olarak ''Kişisel Bilgi Formu'' ile ''Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği'' kullanılmıştır. Bulgular: Öğrencilerin %73'ünün öğün atladığı, %25,1'inin beslenme ile ilgili herhangi bir eğitim almadığı ve %49,1'inin haftada 2-3 kez veya her gün fastfood tükettiği belirlenmiştir. Öğrencilerin %65,5'inin beden kitle indeksi normal aralıkta iken; %16,5'inin zayıf, %14,3'ünün kilolu ve %3,7'sinin obez olduğu belirlenmiştir. Kadın olma, 11 ve 12. sınıfta olma, sigara kullanmama, sosyal medya beslenme ile ilgili blog, sayfa vb. takip etme ve beslenme ile ilgili eğitim almanın Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği'nin belirleyicileri olduğu ve bu değişkenlerin ölçek puanının %35'ini yordadığı saptanmıştır. Sonuç: Öğrencilerin beslenmesinde çeşitli sorunların ve eksikliklerin olduğu sonucuna varılmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda dengeli ve düzenli beslenmenin sağlığı koruma, geliştirme ve hastalıkları önlemedeki önemi göz önüne alınarak beslenme konusunda bilgilendirme yapılmalı, dengeli ve düzenli beslenmenin önemine yönelik farkındalık artırılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Adölesan; beslenme; okuryazarlık; tanımlayıcı-kesitsel çalışmalar
Amaç: Bu çalışma, Türkiye'de bir il merkezinde eğitim öğretim gören lise öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı ve ilişkili faktörleri değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı-kesitsel olarak tasarlanan araştırmanın evrenini, bir il merkezinde eğitim öğrenim gören lise öğrencileri oluşturmuştur. Veriler, 1-31 Mayıs 2022 tarihleri arasında gönüllülük esasına dayalı olarak toplanmıştır. Araştırma 1.793 lise öğrencisi ile tamamlanmıştır. Veri toplama aracı olarak ''Kişisel Bilgi Formu'' ile ''Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği'' kullanılmıştır. Bulgular: Öğrencilerin %73'ünün öğün atladığı, %25,1'inin beslenme ile ilgili herhangi bir eğitim almadığı ve %49,1'inin haftada 2-3 kez veya her gün fastfood tükettiği belirlenmiştir. Öğrencilerin %65,5'inin beden kitle indeksi normal aralıkta iken; %16,5'inin zayıf, %14,3'ünün kilolu ve %3,7'sinin obez olduğu belirlenmiştir. Kadın olma, 11 ve 12. sınıfta olma, sigara kullanmama, sosyal medya beslenme ile ilgili blog, sayfa vb. takip etme ve beslenme ile ilgili eğitim almanın Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği'nin belirleyicileri olduğu ve bu değişkenlerin ölçek puanının %35'ini yordadığı saptanmıştır. Sonuç: Öğrencilerin beslenmesinde çeşitli sorunların ve eksikliklerin olduğu sonucuna varılmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda dengeli ve düzenli beslenmenin sağlığı koruma, geliştirme ve hastalıkları önlemedeki önemi göz önüne alınarak beslenme konusunda bilgilendirme yapılmalı, dengeli ve düzenli beslenmenin önemine yönelik farkındalık artırılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Adölesan; beslenme; okuryazarlık; tanımlayıcı-kesitsel çalışmalar
REFERANSLAR:
- Bahar M, Yılmaz M. Gıda okuryazarlığı: bileşenlerin tespiti ve tanımlanması [Food literacy: the determination and the identification of its components]. International Journal of Social Sciences and Education Research. 2021;7(1):33-54. [Crossref]
- Sonay Türkmen A, Kalkan I, Filiz E. Adolesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması [Adaptation of Adolescent Nutrition Literacy Scale into Turkish: a validity and reliability study]. International Peer-Reviewed Journal of Nutrition Research. 2017;10:1-16. [Crossref]
- World Health Organization. Report of the Fifth Meeting of the WHO Strategic and Technical Advisory Group of Experts for Maternal, Newborn, Child and Adolescent Health and Nutrition. 2022; 10-12 May 2022. Geneva: World Health Organization; 2022. [Link]
- Vaitkeviciute R, Ball LE, Harris N. The relationship between food literacy and dietary intake in adolescents: a systematic review. Public Health Nutr. 2015;18(4):649-58. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Truman E, Lane D, Elliott C. Defining food literacy: a scoping review. Appetite. 2017;116:365-71. [Crossref] [PubMed]
- Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, et al; (HLS-EU) Consortium Health Literacy Project European. Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 2012;12:80. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Willis CD, Saul JE, Bitz J, Pompu K, Best A, Jackson B. Improving organizational capacity to address health literacy in public health: a rapid realist review. Public Health. 2014;128(6):515-24. [Crossref] [PubMed]
- Azzopardi-Muscat N, Sørensen K. Towards an equitable digital public health era: promoting equity through a health literacy perspective. Eur J Public Health. 2019;29(Supplement_3):13-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Velardo S. The nuances of health literacy, nutrition literacy, and food literacy. J Nutr Educ Behav. 2015;47(4):385-9.e1. [Crossref] [PubMed]
- Nutbeam D. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International. 2000;15(3):259-67. [Crossref]
- Beşer NG, İnci F. Zihinsel engelli çocuğu olan ailelere verilen grup danışmanlığının etkinliğinin değerlendirilmesi [Evaluation of group counseling for families of intellectual disabled children]. Journal of Psychiatric Nursing. 2014;5(2):84-91. [Crossref]
- Krause C, Sommerhalder K, Beer-Borst S, Abel T. Just a subtle difference? Findings from a systematic review on definitions of nutrition literacy and food literacy. Health Promot Int. 2018;33(3):378-89. [PubMed] [PMC]
- Gibbs HD, Ellerbeck EF, Gajewski B, Zhang C, Sullivan DK. The nutrition literacy assessment instrument is a valid and reliable measure of nutrition literacy in adults with chronic disease. J Nutr Educ Behav. 2018;50(3):247-57.e1. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Aktaş N, Özdoğan Y. Gıda ve beslenme okuryazarlığı [Food and nutrition literacy]. Harran Journal of Agricultural and Food Sciences. 2016;20(2):146-53. [Crossref]
- Amin SA, Panzarella C, Lehnerd M, Cash SB, Economos CD, Sacheck JM. Identifying food literacy educational opportunities for youth. Health Education & Behavior. 2018;45(6):918-25. [Crossref]
- Wickham CA, Carbone ET. What's technology cooking up? A systematic review of the use of technology in adolescent food literacy programs. Appetite. 2018;125:333-44. [Crossref] [PubMed]
- Tedik SE. Fazla kilo/obezitenin önlenmesinde ve sağlıklı yaşamın desteklenmesinde hemşirenin rolü [Healthy life and role of nursing in the control of body weight]. Turk J Diab Obes. 2017;1(2):54-62. [Crossref]
- Qutteina Y, Hallez L, Raedschelders M, De Backer C, Smits T. Food for teens: how social media is associated with adolescent eating outcomes. Public Health Nutr. 2022;25(2):290-302. [PubMed] [PMC]
- İbiş R, Öztürk A. Üniversite öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı durumu ve obezite ile ilişkisi: Yozgat örneği [The relationship between nutritional literacy and obesity in university students: the case of Yozgat]. Gümüşhane University Journal of Health Sciences. 2023;12(2):700-12. [Crossref]
- Erem S, Bektaş Z. Genç erişkinlerde beslenme okuryazarlığı düzeyi yaşam kalitesi ile ilişkili midir [Is nutritional literacy level in young adults associated with quality of life]? Food and Health. 2023;9(2):129-38. [Crossref]
- Alpar R. Spor Bilimlerinde Uygulamalı İstatistik. 3. Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık; 2006.
- de Onis M, Onyango AW, Borghi E, Siyam A, Nishida C, Siekmann J. Development of a WHO growth reference for school-aged children and adolescents. Bull World Health Organ. 2007;85(9):660-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Bari NN. Nutrition Literacy Status of Adolescent Students in Kampala District, Uganda [Master thesis]. Norveç: Oslo and Akershus University College; 2012. [Cited: October 10, 2023]. Available from: [Link]
- Kalkan I, Turkmen AS, Filiz E. Dietary habits of Turkish adolescents in Konya, Turkey. Global Journal on Advances in Pure & Applied Sciences. 2016;7:190-6. [Crossref]
- Kalkan I. The impact of nutrition literacy on the food habits among young adults in Turkey. Nutr Res Pract. 2019;13(4):352-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- O'Dea JA, Wilson R. Socio-cognitive and nutritional factors associated with body mass index in children and adolescents: possibilities for childhood obesity prevention. Health Educ Res. 2006;21(6):796-805. [Crossref] [PubMed]
- Sichert-Hellert W, Beghin L, De Henauw S, Grammatikaki E, Hallström L, Manios Y, et al; HELENA Study Group. Nutritional knowledge in European adolescents: results from the HELENA (Healthy Lifestyle in Europe by Nutrition in Adolescence) study. Public Health Nutr. 2011;14(12):2083-91. [Crossref] [PubMed]
- National Association of School Nurses. Framework for 21st Century School Nursing Practice: National Association of School Nurses. NASN Sch Nurse. 2016;31(1):45-53. [Crossref] [PubMed]
- Yılmazel G, Bozdogan S. Nutrition literacy, dietary habits and food label use among Turkish adolescents. Prog Nutr. 2021;23(1):e2021007. [Crossref]
- Zeng M, Zhu Y, Cai Z, Xian J, Li S, Wang T, et al. Nutrition literacy of middle school students and its influencing factors: a cross-sectional study in Chongqing, China. Frontiers in Public Health. 2022;10:807526. [Crossref]
- Kadıoğlu BU. Gıda ve beslenme okuryazarlığı ölçeklerin incelenmesi [Investigation of scales for food and nutrition literacy]. Sağlık Bilimlerinde Eğitim Dergisi. 2019;1(1):13-20. [Link]
- Muniz EA, Queiroz MVO, Pinheiro PNDC, Silva MRFD, Moreira TMM, Oliveira EN, et al. School Nursing Guide for student health promotion: construction and validity. Revista Brasileira de Enfermagem. 2022;76(1):e20220260. [Crossref]
- Brown R, Seabrook JA, Stranges S, Clark AF, Haines J, O'Connor C, et al. Examining the correlates of adolescent food and nutrition knowledge. Nutrients. 2021;13(6):2044. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Bora Başara B, Soytutan Çağlar İ, Aygün A, Özdemir TA, Kulali B. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı. 2020. [Link]
- Demir K. Çocuklarda Obezite ve Önlenmesi: Okullarda Ne Yapabiliriz? 2019. [Link]
.: İşlem Listesi