.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Lise Kız Öğrencilerinin Sağlık Algılarının Jinekolojik Kanserlerden Korunma Konusundaki Bilgi Düzeyleri ile İlişkisi: Tanımlayıcı Araştırma
The Relationship Between High School Female Students' Health Perceptions and Their Knowledge Levels on Protection from Gynecological Cancers: Descriptive Research
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2024;9(1):74-83
doi: 10.5336/healthsci.2023-99262
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Araştırma, lise kız öğrencilerinin sağlık algılarının jinekolojik kanserlerden korunma konusunda bilgi düzeyleri ile ilişkisinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın evrenini 2018 yılında Tokat ilinin bir ilçesinde yer alan tüm liselerin (11 lise) 11 ve 12. sınıflarında öğrenim gören 910 kız öğrenci oluşturmuş, evrenin tümü örnekleme alınmıştır. Veriler Sağlık Algısı Ölçeği (SAÖ), Jinekolojik Kanserlerden Korunma Bilgi (JKKB) Formu ve Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Veriler bilgisayarda SPSS 22.0 programı kullanılarak, sayı, yüzde ortalama, standart sapma ve yüzdelik dağılımı, Kruskal-Wallis varyans analizi, tek yönlü varyans analizi, Pearson korelasyon katsayısı testi ile analiz edilmiştir. Anlamlılık düzeyi 0,05 olarak alınmıştır. Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalamaları 17,38±0,65'tir. Öğrencileri SAÖ toplam puanları 41,57±6,85, JKKB puan ortalamaları toplam 33 puan üzerinden 15,24±6,16'dır. Öğrencilerin sağlık algılarının orta düzeyde olduğu, SAÖ puan ortalamalarının en yüksek ''kontrol merkezi'' alt boyutundan, en düşük ''sağlığın önemi'' alt boyutundan aldıkları görülmüştür. Öğrencilerin anne çalışma durumu, ailenin ekonomik durumu, jinekolojik kanser konusunda bilgi alınan kaynak, SAÖ alt boyutları puanları ile JKKB puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p˂0,05). SAÖ toplam puanı ile JKKB puanları karşılaştırıldığında arasında negatif yönde bir ilişki saptanmış ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (r=-0,003; p>0,05). Sonuç: Öğrencilerin SAÖ puan ortalaması orta düzeyde ve JKKB düzeyleri yetersiz bulunmuştur. Sağlığın korunması, jinekolojik kanserin önlenebilmesi konularında farkındalık kazandırmanın, cinsel sağlık, üreme sağlığı, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunma, insan papilloma virüs aşısı, sigara ve alkolün zararları, sağlıklı beslenme, hareketli yaşam, kilo kontrolü, sağlığın geliştirilmesi gibi konularda bilgilendirmenin lise kız öğrencilerinin şimdi ve gelecekteki sağlıkları açısından, ayrıca tüm toplumun sağlığı açısından önemli olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Lise kız öğrenci; sağlık algısı; jinekolojik kanserlerden korunma
Amaç: Araştırma, lise kız öğrencilerinin sağlık algılarının jinekolojik kanserlerden korunma konusunda bilgi düzeyleri ile ilişkisinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın evrenini 2018 yılında Tokat ilinin bir ilçesinde yer alan tüm liselerin (11 lise) 11 ve 12. sınıflarında öğrenim gören 910 kız öğrenci oluşturmuş, evrenin tümü örnekleme alınmıştır. Veriler Sağlık Algısı Ölçeği (SAÖ), Jinekolojik Kanserlerden Korunma Bilgi (JKKB) Formu ve Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Veriler bilgisayarda SPSS 22.0 programı kullanılarak, sayı, yüzde ortalama, standart sapma ve yüzdelik dağılımı, Kruskal-Wallis varyans analizi, tek yönlü varyans analizi, Pearson korelasyon katsayısı testi ile analiz edilmiştir. Anlamlılık düzeyi 0,05 olarak alınmıştır. Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalamaları 17,38±0,65'tir. Öğrencileri SAÖ toplam puanları 41,57±6,85, JKKB puan ortalamaları toplam 33 puan üzerinden 15,24±6,16'dır. Öğrencilerin sağlık algılarının orta düzeyde olduğu, SAÖ puan ortalamalarının en yüksek ''kontrol merkezi'' alt boyutundan, en düşük ''sağlığın önemi'' alt boyutundan aldıkları görülmüştür. Öğrencilerin anne çalışma durumu, ailenin ekonomik durumu, jinekolojik kanser konusunda bilgi alınan kaynak, SAÖ alt boyutları puanları ile JKKB puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p˂0,05). SAÖ toplam puanı ile JKKB puanları karşılaştırıldığında arasında negatif yönde bir ilişki saptanmış ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (r=-0,003; p>0,05). Sonuç: Öğrencilerin SAÖ puan ortalaması orta düzeyde ve JKKB düzeyleri yetersiz bulunmuştur. Sağlığın korunması, jinekolojik kanserin önlenebilmesi konularında farkındalık kazandırmanın, cinsel sağlık, üreme sağlığı, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunma, insan papilloma virüs aşısı, sigara ve alkolün zararları, sağlıklı beslenme, hareketli yaşam, kilo kontrolü, sağlığın geliştirilmesi gibi konularda bilgilendirmenin lise kız öğrencilerinin şimdi ve gelecekteki sağlıkları açısından, ayrıca tüm toplumun sağlığı açısından önemli olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Lise kız öğrenci; sağlık algısı; jinekolojik kanserlerden korunma
ABSTRACT
Objective: The research was conducted as a descriptive study in order to determine the relationship between high school female students' health perceptions and their knowledge levels about protection from gynecological cancers. Material and Methods: The universe of the research consisted of 910 female students studying in the 11th and 12th grades of all high schools (11 high schools) located in a district of Tokat province in 2018, the entire population was taken as a sample. Data were collected with the ''Health Perception Scale (HPS)'', ''Gynecological Cancer Prevention Information (GCPI) Form'' and ''Personal Information Form''. Data were analyzed by using SPSS 22.0 program on computer, with number, percent mean, standard deviation and percentile distribution, Kruskal-Wallis analysis of variance, one-way analysis of variance, Pearson correlation coefficient test. The significance level was taken as 0.05. Results: The mean age of the students was 17.38±0.65. Students' HPS total score is 41.57±6.85, and GCPI mean score is 15.24±6.16 out of a total of 33 points. It was seen that the students' health perceptions were moderate, and they got the highest mean score of the HPS from the ''control center'' sub-dimension and the lowest from the ''importance of health'' sub-dimension. A statistically significant difference was found between the students' maternal employment status, family economic status, the source of information about gynecological cancer, HPS sub-dimensions scores and GCPI scores (p˂0.05). When the HPS total score was compared with the GCPI scores, a negative correlation was found and it was not found to be statistically significant (r=- 0.003; p>0.05). Conclusion: The average score of the students on the HPS was found to be moderate and their GCPI levels were found to be insufficient. Raising awareness on health protection, preventing gynecological cancer, sexual health, reproductive health, protection from sexually transmitted infections, human papilloma virus vaccine, harms of smoking and alcohol, healthy nutrition, active life, weight control, health promotion, etc. It is thought to be important for the current and future health of female students, as well as the health of the whole society.
Keywords: High school female student; health perception; protection from gynecological cancers
Objective: The research was conducted as a descriptive study in order to determine the relationship between high school female students' health perceptions and their knowledge levels about protection from gynecological cancers. Material and Methods: The universe of the research consisted of 910 female students studying in the 11th and 12th grades of all high schools (11 high schools) located in a district of Tokat province in 2018, the entire population was taken as a sample. Data were collected with the ''Health Perception Scale (HPS)'', ''Gynecological Cancer Prevention Information (GCPI) Form'' and ''Personal Information Form''. Data were analyzed by using SPSS 22.0 program on computer, with number, percent mean, standard deviation and percentile distribution, Kruskal-Wallis analysis of variance, one-way analysis of variance, Pearson correlation coefficient test. The significance level was taken as 0.05. Results: The mean age of the students was 17.38±0.65. Students' HPS total score is 41.57±6.85, and GCPI mean score is 15.24±6.16 out of a total of 33 points. It was seen that the students' health perceptions were moderate, and they got the highest mean score of the HPS from the ''control center'' sub-dimension and the lowest from the ''importance of health'' sub-dimension. A statistically significant difference was found between the students' maternal employment status, family economic status, the source of information about gynecological cancer, HPS sub-dimensions scores and GCPI scores (p˂0.05). When the HPS total score was compared with the GCPI scores, a negative correlation was found and it was not found to be statistically significant (r=- 0.003; p>0.05). Conclusion: The average score of the students on the HPS was found to be moderate and their GCPI levels were found to be insufficient. Raising awareness on health protection, preventing gynecological cancer, sexual health, reproductive health, protection from sexually transmitted infections, human papilloma virus vaccine, harms of smoking and alcohol, healthy nutrition, active life, weight control, health promotion, etc. It is thought to be important for the current and future health of female students, as well as the health of the whole society.
Keywords: High school female student; health perception; protection from gynecological cancers
REFERANSLAR:
- Beydağ KD, Uğur E, Yürügen B. Sağlık ve yaşam dersinin üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi [The effect of health and life class on the healthy life behaviors of the university students]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;3(1):599-609. [Link]
- Ağaçdiken Alkan S, Özdelikara A, Mumcu Boğa N. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algılarının belirlenmesi [Determination of nursing students" health perception]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;6(2):11-21. [Link]
- Özdelikara A, Ağaçdiken Alkan S, Mumcu N. Hemşirelik öğrencilerinde sağlık algısı, sağlık anksiyetesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi [Determination of health perception, health anxiety and effecting factors among nursing students]. Bakırköy Tıp Dergisi. 2018;14(3):275-82. [Crossref]
- Sümen A, Öncel S. Türkiye'de lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler [Factors that affect healthy lifestyle behaviors of high school students in Turkey: a systematic review]. European Journal of Therapeutics. 2017;23(2):74-82. [Crossref]
- Patton GC, Sawyer SM, Santelli JS, Ross DA, Afifi R, Allen NB, et al. Our future: a Lancet commission on adolescent health and wellbeing. Lancet. 2016;387(10036):2423-78. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Çetinkaya A, Tayhan A, Özmen D, Uyar F, Şahin Büyük D. Beden kitle indeksleri ve beden algılarına göre adölesanların yaşam biçimlerinin incelenmesi [Examination of adolescents lifestyle according to body mass index and body image]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;20(3):160-9. [Link]
- Kıyak S, Burucu R. Üniversite öğrencilerinin jinekolojik kanser farkındalıkları ve ilişkili faktörler [Gynecological cancer awareness of university students and related factors]. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2022;31(3):172-82. [Crossref]
- Karayağız Muslu G, Aygün Ö. Ergenlerin riskli sağlık davranışlarının ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi [Determining the risky health behaviors of adolescents and the factors that affect them]. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2017;10(4):242-50. [Link]
- Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram I, Jemal A, et al. Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries. CA Cancer J Clin. 2021;71(3):209-49. [Crossref] [PubMed]
- World Health Organization [Internet] © 2023 WHO [Cited: March 15, 2023]. Adolescent health. Available from: [Link]
- (Erişim tarihi: 11.04.2023). [Link]
- Bayrak U, Gram E, Mengeç E, Okumuş ZG, Sayar HC, Skrijelj E, et al. Üniversite öğrencilerinin sağlıkla ilgili alışkanlıklar ve kanser konusundaki bilgi ve tutumları [The knowledge and attitude of university students about health habitude and cancer]. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2010;24(3):95-104. [Link]
- Eker A, Aslan E. Jinekolojik kanser hastalarında psiko-sosyal yaklaşım [Psychosocial approaches for gynecological cancer patients]. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2017;14(4):298-303. [Link]
- Alp Dal N, Ertem G. Jinekolojik kanserler farkındalık ölçeği geliştirme çalışması [Gynecological cancer awareness scale development study]. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2017;6(5):2351-67. [Link]
- Eroğlu K, Koç G. Jinekolojik kanser kontrolü ve hemşirelik [Gyneacological cancer control and nursing]. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2014;1(2):77-90. [Link]
- Eroğlu C, Keşli R, Eryılmaz MA, Ünlü Y, Gönenç O, Çelik Ç. Serviks kanseri için riski olan kadınlarda HPV tiplendirmesi ve HPV sıklığının risk faktörleri ve servikal smearle ilişkisi [HPV types and the relation of HPV prevalence to risk factors and cervical smear in women at risk for cervical cancer]. Nobel Medicus. 2011;7(3):72-7. [Link]
- Berçin T. Lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve bu davranışları etkileyen faktörlerin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2010. [Erişim tarihi: 05 Mart 2017]. [Link]
- Şengel A. Sağlığa yönelik sosyal sorumluluk programının ergenlerin sağlık algısı, özgeci ve empatik becerilerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2016. [Erişim tarihi: 05 Mart 2017]. [Link]
- Kadıoğlu H, Yıldız A. Sağlık Algısı Ölçeği'nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği [Validity and reliability of Turkish version of Perception of Health Scale]. Türkiye Klinikleri J Med Sci. 2012;32(1):47-53. [Crossref]
- Mavi SG, Bekar M. Üniversite kız öğrencilerinin jinekolojik kanserlerden korunma ile ilgili bilgi ve davranışlarının belirlenmesi [Protection of students from college girl gynecologic cancer-related knowledge and behaviour determination]. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi. 2016;1:25-32. [Link]
- Bekar M, Guler H, Evcili F, Demirel G, Duran O. Determining the knowledge of women and their attitudes regarding gynecological cancer prevention. Asian Pac J Cancer Prev. 2013;14(10):6055-9. [Crossref] [PubMed]
- Karadağ Çaman Ö, Bilir N, Özcebe H. Ailede kanser öyküsü ve algılanan kanser riski, kanserden korunma davranışları ile ilişkili mi [Are family history of cancer and perceived cancer risk associated with cancer preventive behaviors]? Fırat Tıp Dergisi. 2014;19(2):95-100. [Link]
- Taş D, Ünlü H, Öztürk Çopur E, Tüzün Z, Özcebe L H. Ergenlerde beden algısının yaşam kalitesi ve öz yeterlilik ile ilişkisi [Weight perception in adolescents and their relationships with quality of life and self-efficacy]. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2017;7(2):133-40. [Crossref]
- Arslan HN, Terzi Ö, Dabak Ş, Pekşen Y. Samsun il merkezindeki lise öğrencilerinde sigara, alkol ve madde kullanımı [Substance, cigarette and alcohol use among high school students in the provincial center of Samsun, Turkey]. Erciyes Med J. 2012;34(2):79-84. [Crossref]
- Akkuş D, Karaca A, Konuk Şener D, Ankaralı H. Lise öğrencileri arasında sigara ve alkol kullanma sıklığı ve etkileyen faktörler [The prevalence of tobacco and alcohol use in high school students and the affecting factors]. Anadolu Kliniği. 2017;22(1):36-45. [Crossref]
- Oral B. Erciyes Üniversitesi öğrencilerin sağlık algısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları [Uzmanlık tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2018. [Erişim tarihi: 24 Mart 2017]. [Link]
- Sonay Kurt A, Canbulat N, Savaşer S. Adölesan dönem cinselliğiyle öne çıkan serviks kanseri ve risk faktörleri [Cervical cancer and risk factors of featured with adolescent sexuality]. Bakırköy Tıp Dergisi. 2013;9(2):59-63. [Crossref]
- Çetin Ö, Aslan E. Adölesanlarda sık görülen jinekolojik sorunlar [Common gynecological problems of adolescents]. Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi. 2019;2(1):33-43. [Link]
- Turan T, Erdoğan Ç. Hemşirelik öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar konusunda bilgi düzeyleri ve görüşleri [Knowledge levels and opinions of nursing students about sexually transmitted infections]. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN. 2017;3(3)129-36. [Crossref]
- Lee KN, Chang KH, Cho SS, Park SH, Park ST. Attitudes regarding HPV vaccinations of children among mothers with adolescent daughters in Korea. J Korean Med Sci. 2017;32(1):130-4. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Yalaki Z, Taşar MA, Ünsal Saç R, Göçmen S, Karadağlı S, Akbaş N, Dallar Y B. Lisede okuyan öğrencilerin insan papilloma virüs enfeksiyonu hakkındaki bilgi düzeyleri [The levels of knowledge of high school students about human papilloma virus infection]. Journal Pediatric Infection. 2016;10:86-92. [Crossref]
- Özdemir K, Şahin S, Ünsal A. Üniversitede öğrenim gören kız öğrencilerin HPV bilgi düzeyinin incelenmesi (Sakarya, Türkiye) [Investigation of the university female students knowledge on the HPV (Sakarya, Turkey)]. Andrology Bullettin. 2021;23(2):97-104. [Crossref]
- Bayramoğlu Tepe N, Ozcorekci O. Knowledge about the human papillomavirus among high school and university students a comprehensive questionnaire study from Southeast Turkey. J Obstet Gynaecol Res. 2020;46(6):907-16. [Crossref] [PubMed]
- Bekar M, Evcili F, Bilgin İ. Yatılı bölge lisesi kız öğrencilerinin kansere ilişkin bilgileri ve kanserden korunma davranışları [Cancer related knowledge and cancer prevention behaviors of female students of a boarding high school]. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;11(3):400-6. [Crossref]
- Ampofo AG, Boyes AW, Khumalo PG, Mackenzie L. Improving knowledge, attitudes, and uptake of cervical cancer prevention among female students: a systematic review and meta-analysis of school-based health education. Gynecol Oncol. 2022;164(3):675-90. [Crossref] [PubMed]
.: İşlem Listesi