Küçük Ruminantlarda Şap Hastalığı, Epidemiyoloji, İzleme ve Eradikasyon Stratejileri
Foot-and-Mouth Disease in Small Ruminants, Epidemiology, Monitoring and Eradication Strategies
Çokçalışkan C. Küçük ruminantlarda şap hastalığı, epidemiyoloji, izleme ve eradikasyon stratejileri. Ergün Y, editör. Koyun ve Keçi İşletmelerinde Sürdürülebilir Sürü Sağlığında Primer Öneme Sahip Hastalıklar, Epidemiyoloji, İzleme ve Eradikasyon Stratejileri. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2022. p.34- 9.
Makale Dili: TR
ÖZET
Şap hastalığı, evcil ve yabani çok sayıda çift tırnaklı hayvanın, ekonomik yönden önemli viral bir hastalığıdır. Hastalık etkeni bir picornavirüstür. Bulaşma, çoğunlukla enfekte hayvanla doğrudan temas sonucu olmaktadır. Rüzgar yolu ile de hastalığın yayılması söz konusu olabilmekteyse de, koyunların hem saçtığı virüs miktarı hem de hacimce soluduğu hava düşük olduğundan bu yolla bulaşma çok zordur. Hastalık genellikle subklinik seyretmekle birlikte, ağızda ve ayaklarda lezyonlar meydana gelebilir. Bulgular, genellikle bir hafta içerişinde kaybolur. Bazı hayvanlarda 9 aya kadar sürebilen persiste enfeksiyon oluşabilir. Genç hayvanlarda kalp kasına yerleşme nedeniyle ani ve yaygın ölümler görülebilir. Koyunlarda O tipi ile enfeksiyon daha yaygın görülmektedir. Belirtilerin hafif olması, hastalık taramalarında serolojik yöntemlerin önemini ortaya çıkarmaktadır. Bulaşmanın önlenebilmesi için sürüye yeni katılacak hayvanlara karantina uygulanması, ağıllara ziyaretçi alınmaması, hasta hayvanların meraya çıkarılmaması, çevre işletmelerdeki tüm hassas hayvanların aşılanması gerekmektedir. Hastalığın ekonomik kayıplarının önlenebilmesi için risk altındaki koyun ve keçiler de aşılama programlarına alınmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Şap hastalığı; koyun, evcil; keçi; epidemiyoloji; aşılar
Şap hastalığı, evcil ve yabani çok sayıda çift tırnaklı hayvanın, ekonomik yönden önemli viral bir hastalığıdır. Hastalık etkeni bir picornavirüstür. Bulaşma, çoğunlukla enfekte hayvanla doğrudan temas sonucu olmaktadır. Rüzgar yolu ile de hastalığın yayılması söz konusu olabilmekteyse de, koyunların hem saçtığı virüs miktarı hem de hacimce soluduğu hava düşük olduğundan bu yolla bulaşma çok zordur. Hastalık genellikle subklinik seyretmekle birlikte, ağızda ve ayaklarda lezyonlar meydana gelebilir. Bulgular, genellikle bir hafta içerişinde kaybolur. Bazı hayvanlarda 9 aya kadar sürebilen persiste enfeksiyon oluşabilir. Genç hayvanlarda kalp kasına yerleşme nedeniyle ani ve yaygın ölümler görülebilir. Koyunlarda O tipi ile enfeksiyon daha yaygın görülmektedir. Belirtilerin hafif olması, hastalık taramalarında serolojik yöntemlerin önemini ortaya çıkarmaktadır. Bulaşmanın önlenebilmesi için sürüye yeni katılacak hayvanlara karantina uygulanması, ağıllara ziyaretçi alınmaması, hasta hayvanların meraya çıkarılmaması, çevre işletmelerdeki tüm hassas hayvanların aşılanması gerekmektedir. Hastalığın ekonomik kayıplarının önlenebilmesi için risk altındaki koyun ve keçiler de aşılama programlarına alınmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Şap hastalığı; koyun, evcil; keçi; epidemiyoloji; aşılar
ABSTRACT
Foot and Mouth Disease is an economically important viral disease of many wild and domestic cloven-hoofed animals. The causative agent is a picornavirus. Transmission generally occurs as a result of contact with infected animals. Although airborne transmission is possible for the disease, the risk is low in small ruminants, because the amount of virus shed by sheep is less than the other species and the respiratory volume of the species is low. Although the disease is usually subclinical, lesions may occur in the mouth and foot. Clinical findings usually disappear within a week. Persistent infection may occur in some animals, lasting up to nine months. Sudden and widespread mortality can be seen in young animals due to myocarditis. Infection with serotype O is more common in sheep. Serological methods are generally preferred for the monitoring of the disease due to the mild character of the disease in these species. In order to prevent the spread of the disease, quarantine should be applied to the animals to be introduced to the flock, no visitors should be taken to the barns, animals with clinical signs should not be taken to the pasture, and ring vaccination should be administered to all sensitive animals around the premise. In order to prevent the economic losses of the disease, sheep and goats at risk should also be included in vaccination programs.
Keywords: Foot-and-mouth disease; sheep, domestic; goats; epidemiology; vaccines
Foot and Mouth Disease is an economically important viral disease of many wild and domestic cloven-hoofed animals. The causative agent is a picornavirus. Transmission generally occurs as a result of contact with infected animals. Although airborne transmission is possible for the disease, the risk is low in small ruminants, because the amount of virus shed by sheep is less than the other species and the respiratory volume of the species is low. Although the disease is usually subclinical, lesions may occur in the mouth and foot. Clinical findings usually disappear within a week. Persistent infection may occur in some animals, lasting up to nine months. Sudden and widespread mortality can be seen in young animals due to myocarditis. Infection with serotype O is more common in sheep. Serological methods are generally preferred for the monitoring of the disease due to the mild character of the disease in these species. In order to prevent the spread of the disease, quarantine should be applied to the animals to be introduced to the flock, no visitors should be taken to the barns, animals with clinical signs should not be taken to the pasture, and ring vaccination should be administered to all sensitive animals around the premise. In order to prevent the economic losses of the disease, sheep and goats at risk should also be included in vaccination programs.
Keywords: Foot-and-mouth disease; sheep, domestic; goats; epidemiology; vaccines
.: İşlem Listesi