Kaza ve Yaralanmalardan Sonra Travma Sonrası Gelişim
Posttraumatic Growth After Accidents and Injuries
Ülbe S, Kartal M. Kaza ve yaralanmalardan sonra travma sonrası gelişim. Dirik G, editör. Travma Sonrası Gelişim. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019. p.47-57.
Makale Dili: TR
ÖZET
Travma sonrası gelişim (TSG), travmatik bir olaydan sonra kişinin travma öncesi psikolojik durumunun çok daha ötesinde pozitif değişimler deneyimlemesine yol açabilen dönüşüm sürecini ifade etmektedir. Bu bağlamda bu derleme çalışmasında, motorlu taşıt kazaları, düşme, saldırıya uğrama ve işyeri kazaları gibi kasıtlı olmayan kazalar sonucunda travmatik yaralanma geçirmiş kişilerde TSG deneyimi ve TSG ile ilişkili faktörlerin saptanması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda EBSCOhost, PubMed ve Web of Science veri tabanlarında "travma sonrası gelişim ve kazaya bağlı yaralanma", "travma sonrası gelişim ve spinal kord yaralanması", "travma sonrası gelişim ve beyin yaralanması" "travma sonrası gelişim ve yanık yaralanması" ve "travma sonrası gelişim ve ortopedik yaralanma" anahtar kelimeleri taranmıştır. PRISMA karar kriterlerine bağlı kalınarak yapılan tarama sonucunda 2008-2018 yılları arasında yayınlanmış 14 araştırma makalesi tespit edilmiştir. Derlemeye dâhil edilen çalışmalar kazaya bağlı yaralanma veya spinal kord, beyin ya da yanık yaralanması geçirmiş katılımcılardan oluşmuştur. Çalışmaların genel bulguları travmatik yaralanma sonrasında hem TSG'nin hem de psikolojik sıkıntıların eş zamanlı deneyimlenebileceğini, ancak travmatik olayın ardından zaman geçtikçe TSG'nin daha olumlu psikolojik sonuçlarla ilişkili olabileceğini göstermiştir. Ayrıca, travmatik yaralanmanın ciddiyetinden çok, travmanın ciddiyetinin ve fiziksel işlevselliğin kaybının nasıl algılandığının TSG ile ilişkili olabileceği tespit edilmiştir. Son olarak, çalışmalar problem odaklı/aktif baş etme stratejilerinin, psikososyal kaynakların mevcudiyetinin ve yaralanma öncesi var olan dışa dönüklük, deneyime açıklık, öz-yeterlik gibi bazı psikolojik değişkenlerin TSG sürecine katkı sağlayabileceğini göstermişlerdir. Gözden geçirilen makalelerinin bulguları incelenen değişkenler ışığında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Travma sonrası gelişim; kazaya bağlı yaralanma; omurilik yaralanmaları; beyin yaralanmaları; yanıklar
Travma sonrası gelişim (TSG), travmatik bir olaydan sonra kişinin travma öncesi psikolojik durumunun çok daha ötesinde pozitif değişimler deneyimlemesine yol açabilen dönüşüm sürecini ifade etmektedir. Bu bağlamda bu derleme çalışmasında, motorlu taşıt kazaları, düşme, saldırıya uğrama ve işyeri kazaları gibi kasıtlı olmayan kazalar sonucunda travmatik yaralanma geçirmiş kişilerde TSG deneyimi ve TSG ile ilişkili faktörlerin saptanması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda EBSCOhost, PubMed ve Web of Science veri tabanlarında "travma sonrası gelişim ve kazaya bağlı yaralanma", "travma sonrası gelişim ve spinal kord yaralanması", "travma sonrası gelişim ve beyin yaralanması" "travma sonrası gelişim ve yanık yaralanması" ve "travma sonrası gelişim ve ortopedik yaralanma" anahtar kelimeleri taranmıştır. PRISMA karar kriterlerine bağlı kalınarak yapılan tarama sonucunda 2008-2018 yılları arasında yayınlanmış 14 araştırma makalesi tespit edilmiştir. Derlemeye dâhil edilen çalışmalar kazaya bağlı yaralanma veya spinal kord, beyin ya da yanık yaralanması geçirmiş katılımcılardan oluşmuştur. Çalışmaların genel bulguları travmatik yaralanma sonrasında hem TSG'nin hem de psikolojik sıkıntıların eş zamanlı deneyimlenebileceğini, ancak travmatik olayın ardından zaman geçtikçe TSG'nin daha olumlu psikolojik sonuçlarla ilişkili olabileceğini göstermiştir. Ayrıca, travmatik yaralanmanın ciddiyetinden çok, travmanın ciddiyetinin ve fiziksel işlevselliğin kaybının nasıl algılandığının TSG ile ilişkili olabileceği tespit edilmiştir. Son olarak, çalışmalar problem odaklı/aktif baş etme stratejilerinin, psikososyal kaynakların mevcudiyetinin ve yaralanma öncesi var olan dışa dönüklük, deneyime açıklık, öz-yeterlik gibi bazı psikolojik değişkenlerin TSG sürecine katkı sağlayabileceğini göstermişlerdir. Gözden geçirilen makalelerinin bulguları incelenen değişkenler ışığında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Travma sonrası gelişim; kazaya bağlı yaralanma; omurilik yaralanmaları; beyin yaralanmaları; yanıklar
ABSTRACT
Posttraumatic growth (PTG) refers to the process of transformation that can lead to experience of individuals' positive changes beyond pre-traumatic psychological state after a traumatic event. In this context, it was aimed to determine the experience of PTG and PTG related factors among those who suffered from traumatic injuries as a result of unintentional accidents such as motor vehicle accidents, falling, assault, and work place accidents. For this purpose, EBSCOhost, PubMed, and Web of Science database were searched with specified keywords which were "posttraumatic growth AND accidental injury", "posttraumatic growth AND spinal cord injury", "posttraumatic growth AND brain injury" "posttraumatic growth AND burn injury" ve "posttraumatic growth AND orthopaedic injury". Based on the PRISMA decision criteria, 14 research articles published between 2008-2018 have been identified as the result of the screening. The studies included in the review consisted of participants who had experienced accidental injury or spinal cord, brain or burn injury. The general findings of the studies have shown that after traumatic injury, both PTG and psychological distress may be experienced simultaneously, however PTG is associated with more positive psychological outcomes as longer period of time passed by after traumatic injury. Also, It is found that perceived severity of trauma and perceived loss of functionality rather than objective severity of traumatic injury could be related to PTG. Finally, the studies have indicated that problem-oriented /active coping strategies, the presence of psychosocial resources, and some pre-injury psychological variables such as extraversion, openness to experience, self-efficacy could contribute to the process of PTG. The findings of the reviewed articles were discussed in the light of the examined variables.
Keywords: Posttraumatic growth; accidental injury; spinal cord injuries; brain injuries; burns
Posttraumatic growth (PTG) refers to the process of transformation that can lead to experience of individuals' positive changes beyond pre-traumatic psychological state after a traumatic event. In this context, it was aimed to determine the experience of PTG and PTG related factors among those who suffered from traumatic injuries as a result of unintentional accidents such as motor vehicle accidents, falling, assault, and work place accidents. For this purpose, EBSCOhost, PubMed, and Web of Science database were searched with specified keywords which were "posttraumatic growth AND accidental injury", "posttraumatic growth AND spinal cord injury", "posttraumatic growth AND brain injury" "posttraumatic growth AND burn injury" ve "posttraumatic growth AND orthopaedic injury". Based on the PRISMA decision criteria, 14 research articles published between 2008-2018 have been identified as the result of the screening. The studies included in the review consisted of participants who had experienced accidental injury or spinal cord, brain or burn injury. The general findings of the studies have shown that after traumatic injury, both PTG and psychological distress may be experienced simultaneously, however PTG is associated with more positive psychological outcomes as longer period of time passed by after traumatic injury. Also, It is found that perceived severity of trauma and perceived loss of functionality rather than objective severity of traumatic injury could be related to PTG. Finally, the studies have indicated that problem-oriented /active coping strategies, the presence of psychosocial resources, and some pre-injury psychological variables such as extraversion, openness to experience, self-efficacy could contribute to the process of PTG. The findings of the reviewed articles were discussed in the light of the examined variables.
Keywords: Posttraumatic growth; accidental injury; spinal cord injuries; brain injuries; burns
.: İşlem Listesi