İKİ KADIN GEZGİNİN ÇİÇEK AŞISI TARİHİNE KATKISI
Contribution of Two Women Travelers to the History of Smallpox Vaccination
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2003;11(1):4-7
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
18. ve 19. yüzyıllarda kadın gezginler sosyal, ekonomik ve eğitimle açıklanabilen nedenlerle nadir görülen olgulardı. Bunlardan gezgin ve anne rolüne sahip olan ikisi sırasıyla Türkiye ve Yunanistanda, kendi çocukları üzerinde deneysel ya da resmi olarak uygulanan aşılamayı içeren deneyimlerini anlattılar.Birinci yazar: Osmanlı Hükümetinde İngiliz büyükelçisinin eşi Lady Mary Wortley Montagu İstanbula 1716 yılında geldi. Kendisi çiçek hastalığının kurbanıydı ve bu hastalığa büyük ilgi duymaktaydı. "Avrupa, Asya ve Afrika Seyahatleri" başlığı altında yazdığı bir seri mektubunda aşının yarar ve değerini destekleyen Türk tüccarları aracılığıyla çiçek aşısının açıkça görülen değerine eğildi. Lady Montagu, bu deneysel yöntemi kendi çocukları üzerinde ilk kez İstanbulda oğlunda, daha sonra Londrada Kraliyet Ailesinin gözü önünde kızına uygulayarak İngiltereye çiçeğe karşı aşılamayı sokan kişi olarak hatırlanır.İkinci yazar: İlk Yunanistan Kraliçesi Amalianın özel rahibinin eşi Danimarkalı Christianne Lüth, Neohelenik Ulusun kurulmasının hemen sonra eşinin ardından Atinaya gitti. Tüm bu yıllar boyunca (1839-1852) günlük tuttu, mektuplar yazdı ve her gittiği yerdeki gezi izlenimlerini, çiçek salgını sonrası, 1842de Kraliyet Mahkemesi Hekiminin çocuklarına yaptığı aşılama gibi çevresinde olan olayları anlattı.Sonuç: Çoğunlukla tıp dışı kaynaklar tarih hakkında bulunmaz detaylar saptar, buluşlar ve aşılamanın uygulanması insanlık boyutuna ayrı bir yön verir.
Anahtar Kelimeler: Smallpox vaccination, Women travelers, Invention
18. ve 19. yüzyıllarda kadın gezginler sosyal, ekonomik ve eğitimle açıklanabilen nedenlerle nadir görülen olgulardı. Bunlardan gezgin ve anne rolüne sahip olan ikisi sırasıyla Türkiye ve Yunanistanda, kendi çocukları üzerinde deneysel ya da resmi olarak uygulanan aşılamayı içeren deneyimlerini anlattılar.Birinci yazar: Osmanlı Hükümetinde İngiliz büyükelçisinin eşi Lady Mary Wortley Montagu İstanbula 1716 yılında geldi. Kendisi çiçek hastalığının kurbanıydı ve bu hastalığa büyük ilgi duymaktaydı. "Avrupa, Asya ve Afrika Seyahatleri" başlığı altında yazdığı bir seri mektubunda aşının yarar ve değerini destekleyen Türk tüccarları aracılığıyla çiçek aşısının açıkça görülen değerine eğildi. Lady Montagu, bu deneysel yöntemi kendi çocukları üzerinde ilk kez İstanbulda oğlunda, daha sonra Londrada Kraliyet Ailesinin gözü önünde kızına uygulayarak İngiltereye çiçeğe karşı aşılamayı sokan kişi olarak hatırlanır.İkinci yazar: İlk Yunanistan Kraliçesi Amalianın özel rahibinin eşi Danimarkalı Christianne Lüth, Neohelenik Ulusun kurulmasının hemen sonra eşinin ardından Atinaya gitti. Tüm bu yıllar boyunca (1839-1852) günlük tuttu, mektuplar yazdı ve her gittiği yerdeki gezi izlenimlerini, çiçek salgını sonrası, 1842de Kraliyet Mahkemesi Hekiminin çocuklarına yaptığı aşılama gibi çevresinde olan olayları anlattı.Sonuç: Çoğunlukla tıp dışı kaynaklar tarih hakkında bulunmaz detaylar saptar, buluşlar ve aşılamanın uygulanması insanlık boyutuna ayrı bir yön verir.
Anahtar Kelimeler: Smallpox vaccination, Women travelers, Invention
ABSTRACT
Women travelers during the 18th and 19th centuries were a rare phenomenon, explained by social, economical and educational reasons. Two of them, having the double role of a traveler and a mother, described their experiences in Turkey and Greece respectively, including the experimental or the official vaccination for their own children.The first writer. Lady Mary Wortley Montagu, wife of the British ambassador to the Sublime Porte, as the Ottoman government was called, traveled to Istanbul in 1716. She was herself a victim of smallpox and had a great interest about the disease. In her series of letters under the title "Travels in Europe, Asia and Africa", she gave a plain account of the inoculating of the smallpox by a Turkish merchant, supporting the effectiveness and the value of the vaccination. She is remembered for introducing inoculation against smallpox into England, performing this experimental method at her own children, first at her son in Istanbul and then at her daughter in London with eyewitnesses the members of the Royal FamilyThe second writer. Christianne Lüth from Denmark, wife of the personal priest of the first Queen of Greece, Amalia, followed her husband in Athens, shortly after the establishment of the Neohellenic Nation She kept a diary of all these years (1839-1852) and wrote letters and travel impressions from every visited place, describing the events occurring in her environment, like the vaccination of her children by the physician of the Royal Court in 1842, after a smallpox epidemic.Conclusion: non-medical sources often provide precious details about the history, invention and apply of vaccinations giving another aspect of the human dimensions.
Keywords: Çiçek aşısı, Kadın gezginler, Buluşlar
Women travelers during the 18th and 19th centuries were a rare phenomenon, explained by social, economical and educational reasons. Two of them, having the double role of a traveler and a mother, described their experiences in Turkey and Greece respectively, including the experimental or the official vaccination for their own children.The first writer. Lady Mary Wortley Montagu, wife of the British ambassador to the Sublime Porte, as the Ottoman government was called, traveled to Istanbul in 1716. She was herself a victim of smallpox and had a great interest about the disease. In her series of letters under the title "Travels in Europe, Asia and Africa", she gave a plain account of the inoculating of the smallpox by a Turkish merchant, supporting the effectiveness and the value of the vaccination. She is remembered for introducing inoculation against smallpox into England, performing this experimental method at her own children, first at her son in Istanbul and then at her daughter in London with eyewitnesses the members of the Royal FamilyThe second writer. Christianne Lüth from Denmark, wife of the personal priest of the first Queen of Greece, Amalia, followed her husband in Athens, shortly after the establishment of the Neohellenic Nation She kept a diary of all these years (1839-1852) and wrote letters and travel impressions from every visited place, describing the events occurring in her environment, like the vaccination of her children by the physician of the Royal Court in 1842, after a smallpox epidemic.Conclusion: non-medical sources often provide precious details about the history, invention and apply of vaccinations giving another aspect of the human dimensions.
Keywords: Çiçek aşısı, Kadın gezginler, Buluşlar
.: İşlem Listesi