.: DERLEME
Hemşirelik ve Ölümü Konuşabilmek Üzerine Bir Derleme
A Review on Nursing and Being Able to Talk About Death
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2021;13(2):452-6
doi: 10.5336/nurses.2020-74970
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Ölüm, yaşayan tüm organizmaların paylaştığı evrensel bir gerçektir. Ölümün doğasını tartışmak, üzüntü ve yoksunluk duygusunu kontrol etmek oldukça güçtür. Hemşireler, ölümü yaklaşan birey ve ailesinin ölüm korkusunun ele alınması, ölüme hazırlanması ve ölümün kabul edilmesinde önemli rol oynamaktadırlar. Hem bireyin hem de ailenin üzüntü ve yoksunluk duygularını anlayarak, empati kurarak yardım etmek, hemşirenin sorumluluğundadır. En zor olan ise bunu başarabilmektir. Yapılan çalışmalarda, hemşirelerin ölümden sonra hasta yakınlarına destek olmada yetersiz hissettikleri, ölüm yaklaştıkça hastaya bakım vermekten korktukları, ölüm ile ilgili iletişim kurmaktan kaçındıkları, ölüm olgusuyla ağlayarak baş ettikleri ve yalnız kaldıklarında ölümle ilgili kötü düşüncelere yoğunlaştıkları belirlenmiştir. Bu doğrultuda hemşirelerin, ölüm sürecinde birey ve yakınları ile ölümü konuşmaktan kaçtıkları, ölümü yeterince konuşamadıkları ve sundukları bakımın da olumsuz etkilenebileceği söylenebilir. Ne diyeceğini bilemeyen hemşirenin, sadece hastanın yanında olup onu dinlemesinin de uygun bir iletişim olduğu söylenebilir. Özellikle terminal dönemdeki bireylere bakım veren hemşirelerin ölüme yüklediği anlam, deneyimleri ve tükenmişlik düzeyi gibi faktörlerin araştırılması, hemşirelerin kendi ölüm algılarına yönelik kişisel farkındalığın sağlanması, hizmet içi eğitim programlarıyla ölmekte olan hasta ve hasta yakını iletişim konusunda becerilerin artırılması, hemşirelerin ölümü konuşmaktan kaçmasını engelleyebilir.
Anahtar Kelimeler: Ölüm; hemşire; iletişim; iletişim güçlükleri
Ölüm, yaşayan tüm organizmaların paylaştığı evrensel bir gerçektir. Ölümün doğasını tartışmak, üzüntü ve yoksunluk duygusunu kontrol etmek oldukça güçtür. Hemşireler, ölümü yaklaşan birey ve ailesinin ölüm korkusunun ele alınması, ölüme hazırlanması ve ölümün kabul edilmesinde önemli rol oynamaktadırlar. Hem bireyin hem de ailenin üzüntü ve yoksunluk duygularını anlayarak, empati kurarak yardım etmek, hemşirenin sorumluluğundadır. En zor olan ise bunu başarabilmektir. Yapılan çalışmalarda, hemşirelerin ölümden sonra hasta yakınlarına destek olmada yetersiz hissettikleri, ölüm yaklaştıkça hastaya bakım vermekten korktukları, ölüm ile ilgili iletişim kurmaktan kaçındıkları, ölüm olgusuyla ağlayarak baş ettikleri ve yalnız kaldıklarında ölümle ilgili kötü düşüncelere yoğunlaştıkları belirlenmiştir. Bu doğrultuda hemşirelerin, ölüm sürecinde birey ve yakınları ile ölümü konuşmaktan kaçtıkları, ölümü yeterince konuşamadıkları ve sundukları bakımın da olumsuz etkilenebileceği söylenebilir. Ne diyeceğini bilemeyen hemşirenin, sadece hastanın yanında olup onu dinlemesinin de uygun bir iletişim olduğu söylenebilir. Özellikle terminal dönemdeki bireylere bakım veren hemşirelerin ölüme yüklediği anlam, deneyimleri ve tükenmişlik düzeyi gibi faktörlerin araştırılması, hemşirelerin kendi ölüm algılarına yönelik kişisel farkındalığın sağlanması, hizmet içi eğitim programlarıyla ölmekte olan hasta ve hasta yakını iletişim konusunda becerilerin artırılması, hemşirelerin ölümü konuşmaktan kaçmasını engelleyebilir.
Anahtar Kelimeler: Ölüm; hemşire; iletişim; iletişim güçlükleri
ABSTRACT
Death is the most just universal truth shared by all living organisms. It is very difficult to discuss the nature of death and to control the feeling of sadness and deprivation. Nurses play an important role in addressing the fear of death of the individuals approaching death and their family, preparing for death and accepting death. It is the responsibility of the nurse to help by understanding and empathizing both the individual's and the family's feelings of sadness and deprivation. The most difficult is to achieve this. In the studies, it was determined that nurses felt insufficient to support their relatives after death, they were afraid to give care to the patient as death gets closer, they avoided communicating about death, they cope with the phenomenon of death by crying and they concentrated on bad thoughts about death when they were alone. It can be said accordingly that nurses avoid talking about death with the individual and their relatives during the death process, that they do not speak the death adequately and that the care they provided may be affected negatively. It can be said that it is an appropriate communication for the nurse, who does not know what to say, to listen to the patient only. Investigation of factors such as meaning of death, experience and burnout level attributed to death by nurses caring for individuals in terminal period, providing personal awareness of nurses' own perceptions of death, and increasing skills in dying patient and relative's communication with in-service training programs may prevent nurses from escaping death.
Keywords: Death; nurse; communication; communication difficulties
Death is the most just universal truth shared by all living organisms. It is very difficult to discuss the nature of death and to control the feeling of sadness and deprivation. Nurses play an important role in addressing the fear of death of the individuals approaching death and their family, preparing for death and accepting death. It is the responsibility of the nurse to help by understanding and empathizing both the individual's and the family's feelings of sadness and deprivation. The most difficult is to achieve this. In the studies, it was determined that nurses felt insufficient to support their relatives after death, they were afraid to give care to the patient as death gets closer, they avoided communicating about death, they cope with the phenomenon of death by crying and they concentrated on bad thoughts about death when they were alone. It can be said accordingly that nurses avoid talking about death with the individual and their relatives during the death process, that they do not speak the death adequately and that the care they provided may be affected negatively. It can be said that it is an appropriate communication for the nurse, who does not know what to say, to listen to the patient only. Investigation of factors such as meaning of death, experience and burnout level attributed to death by nurses caring for individuals in terminal period, providing personal awareness of nurses' own perceptions of death, and increasing skills in dying patient and relative's communication with in-service training programs may prevent nurses from escaping death.
Keywords: Death; nurse; communication; communication difficulties
REFERANSLAR:
- Öz F. Kayıp, ölüm ve yas süreci. Sağlık Alanında Temel Kavramlar. Ankara: İmaj; 2004. p. 276-313.
- Şahin M, Demirkıran F, Adana F. Nursing students' death anxiety, influencing factors and request of caring for dying people. Journal of Psychiatric Nursing. 2016;7(3):135-41. [Crossref]
- Öz F. Ötanazi [Euthanasia]. Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 1998;6(1):40-7. [Link]
- Yakar B, Batbaş CS, Pirinçci E. Palyatif bakım ve hospis [Palliative care and hospice]. Sted/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2021; 30(2): 136-43. [Crossref]
- Mok E, Chiu PC. Nurse-patient relationships in palliative care. J Adv Nurs. 2004;48(5):475-83. [Crossref] [PubMed]
- Cimete G. Yaşam Sonu Bakım: Ölümcül Hastalarda Bütüncü Yaklaşım. 1. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 2002. [Link]
- Abu Hasheesh MO, Al-Sayed AboZeid S, Goda El-Said S, Alhujaili AD. Nurses' characteristics and their attitudes toward death and caring for dying patients in a public hospital in Jordan. Health Science Journal. 2013;7(4):384-94. [Link]
- Beckstrand RL, Kirchhoff KT. Providing end-of-life care to patients: critical care nurses' perceived obstacles and supportive behaviors. Am J Crit Care. 2005;14(5):395-403. [Crossref] [PubMed]
- Bildik T. Ölüm, kayıp, yas ve patolojik yas [Death, loss, mourning and pathological mourning]. Ege Tıp Dergisi. 2013; 52(4): 223-9. [Link]
- Terakye G. Hasta-Hemşire İlişkileri. Ankara: Aydoğdu Ofset; 1994.
- Işıl Ö, Karaca S. Ölüm yaklaşırken yaşananlar ve söylenebilecekler: bir gözden geçirme [The things to be gone through and the things to be said as death approaches: a review]. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim Sanat Dergisi. 2009;2(1):82-7. [Link]
- İnci F, Öz F. Palyatif bakım ve ölüm kaygısı [Palliative care and death anxiety]. Current Approaches in Psychiatry. 2012;4(2):178-87. [Crossref]
- Kinoshita H, Maeda I, Morita T, Miyashita M, Yamagishi A, Shirahige Y, et al. Place of death and the differences in patient quality of death and dying and caregiver burden. J Clin Oncol. 2015;33(4):357-63. [Crossref] [PubMed]
- Brosche TA. A grief team within a healthcare system. Dimens Crit Care Nurs. 2007;26(1):21-8. [Crossref] [PubMed]
- Peykerli G. Ölümcül hastalıklara psikolojik yaklaşım [Psychosocial approach to fatal diseases]. CÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2003;25(4):62-5. [Link]
- de Araújo MM, da Silva MJ, Francisco MC. Nursing the dying: essential elements in the care of terminally ill patients. Int Nurs Rev. 2004;51(3):149-58. [Crossref] [PubMed]
- Ertürk A. İleri evre akciğer kanserlerinde palyatif tedavi yaklaşımları; semptomların kontrolü [Palliative treatment approaches in advanced lung cancer; control of symptoms]. Solunum. 2001;3(2):187. [Link]
- Akyol A. Yetişkinde Ölüm Süreci ve Hemşirelik Bakımı [Adult Death Process and Nursing Care]. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2011;26(3). [Link]
- Koku F, Ateş M. Terminal dönem hasta bakımının niteliğini geliştirmede hemşirelerin ölüme ilişkin deneyim ve tutumları [Experience and attitude toward death in nurses who give terminal stage patient care]. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2016;2(3):99-4. [Link]
- Sapeta P, Lopes M. Cuidar em fim de vida: factores que interferem no processo de interacção enfermeiro doente [Caring at the end of life: factors that interfere with the process of interaction nurse-patient]. Revista de Enfermagem Referência. 2007;2(4):35-57. [Link]
- Flory J, Yinong YX, Gurol I, Levinsky N, Ash A, Emanuel E. Place of death: U.S. trends since 1980. Health Aff (Millwood). 2004;23(3):194-200. [Crossref] [PubMed]
- Özyalçın D. Kanser hastaları, yakınları ve hemşirelerin ölüme ve iyi ölüme ilişkin görüşleri [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019. [10.01.2020]. [Link]
- Menekli F, Fadıloğlu Ç. Hemşirelerin ölüm algısının ve etkileyen faktörlerin incelenmesi [Examination perception death and affecting factors of nursing]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;17(4):222-9. [Link]
- Ceyhan Ö, Özen B, Zincir H, Şimşek N, Başaran M. How intensive care nurses perceive good death. Death Stud. 2018;42(10):667-72. [Crossref] [PubMed]
- Dunn KS, Otten C, Stephens E. Nursing experience and the care of dying patients. Oncol Nurs Forum. 2005;32(1):97-104. [Crossref] [PubMed]
- Dönmez ÇF, Yılmaz M. Diyaliz hastaları ile nefroloji hemşireleri için ölüm kavramının anlamı ve ölümle baş etmede nefroloji hemşiresinin rolü [The concept of death as understood by dialysis patients and nephrology nurses and the role of the nurses in helping patients cope with death]. Journal of Psychiatric Nursing. 2012;3(3):141-7. [Crossref]
- Rooda LA, Clements R, Jordan ML. Nurses' attitudes toward death and caring for dying patients. Oncol Nurs Forum. 1999;26(10):1683-7. [PubMed]
- Akdemir N, Birol L. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 6. Baskı. İstanbul: Akademisyen Kitabevi; 2020. [Link]
- Trudeu ME. Meeting the challange of a dying patient. Nursing. 1991;91:4247. [Link]
.: İşlem Listesi