.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Hemşirelerin Mesleki Yeterlilik ve Mesleki Özelliklerinin Algıladıkları Stres Üzerine Etkisi: Analitik Kesitsel Araştırma
The Effect of Nurses' Professional Competence and Professional Characteristics on Perceived Stress: An Analytical Cross-Sectional Research
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2025;17(1):226-33
doi: 10.5336/nurses.2024-105180
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu çalışma, mesleki yeterlilik ve özellikler bağlamında hemşirelerin algıladıkları stresi yordayan değişkenleri incelemek amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntemler: Araştırma, analitik-kesitsel tiptedir. Araştırmanın evrenini 490 hemşire, örneklemini ise Kasım 2023-Mayıs 2024 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinde çalışan 217 hemşire oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak Birey Tanıtım Formu, Hemşirelik Yeterliliğini Holistik Değerlendirme Ölçeği (HYHDÖ) ve Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ) kullanılmıştır. Tanıtıcı özelliklerin sayı yüzde dağılımları ve tanımlayıcı istatistikleri hesaplandı. Tek değişkenli analizlerde bağımsız gruplarda t-testi ve Pearson korelasyon analizi, çok değişkenli analizlerde ise çoklu regresyon analizi kullanıldı. Bulgular: Araştırmada, HYHDÖ ve mesleki özelliklerinden toplam çalışma süresi, kurumda çalışma süresi, kurumdan memnuniyet, meslekten memnuniyet değişkenleri ile ASÖ arasında negatif yönde zayıf ilişki vardı. Bu çalışmada, hemşirelerin algıladıkları stresi yordayan en önemli faktörlerin mesleki yeterlilik ve kurum memnuniyeti olduğu bulundu. Hemşirelerin birimdeki hemşire sayısını yeterli bulma durumları ile ASÖ puan ortalaması arasında anlamlı fark (p<0,05), birimdeki hemşire sayısını yeterli bulan hemşirelerin ortalama puanlarının yeterli bulmayan hemşirelerin ortalama puanlarına göre daha düşük olduğu saptandı. Sonuç: Bu araştırmada, hemşirelerin algıladıkları stresi yordayan en önemli faktörler mesleki yeterlilik ve kurum memnuniyetiydi. Ayrıca, birimdeki hemşire sayısını yeterli bulmayan hemşirelerin algılanan stres ortalama puanları yeterli bulan hemşirelere göre daha yüksekti. Klinik uygulamalarda hemşirelikte mesleki yeterlilik gelişimi için hem öğrencilik sürecinde hem de klinik ortamlarda çeşitli eğitim programlarının kullanılması ve hemşirelerin kurum memnuniyetlerinin iyileştirilmesi için yönetici hemşirelerin sağlıklı çalışma ortamlarının oluşturulması konusunda stratejiler geliştirmeleri önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemşire; algılanan stres; mesleki yeterlilik; mesleki özellikler
Amaç: Bu çalışma, mesleki yeterlilik ve özellikler bağlamında hemşirelerin algıladıkları stresi yordayan değişkenleri incelemek amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntemler: Araştırma, analitik-kesitsel tiptedir. Araştırmanın evrenini 490 hemşire, örneklemini ise Kasım 2023-Mayıs 2024 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinde çalışan 217 hemşire oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak Birey Tanıtım Formu, Hemşirelik Yeterliliğini Holistik Değerlendirme Ölçeği (HYHDÖ) ve Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ) kullanılmıştır. Tanıtıcı özelliklerin sayı yüzde dağılımları ve tanımlayıcı istatistikleri hesaplandı. Tek değişkenli analizlerde bağımsız gruplarda t-testi ve Pearson korelasyon analizi, çok değişkenli analizlerde ise çoklu regresyon analizi kullanıldı. Bulgular: Araştırmada, HYHDÖ ve mesleki özelliklerinden toplam çalışma süresi, kurumda çalışma süresi, kurumdan memnuniyet, meslekten memnuniyet değişkenleri ile ASÖ arasında negatif yönde zayıf ilişki vardı. Bu çalışmada, hemşirelerin algıladıkları stresi yordayan en önemli faktörlerin mesleki yeterlilik ve kurum memnuniyeti olduğu bulundu. Hemşirelerin birimdeki hemşire sayısını yeterli bulma durumları ile ASÖ puan ortalaması arasında anlamlı fark (p<0,05), birimdeki hemşire sayısını yeterli bulan hemşirelerin ortalama puanlarının yeterli bulmayan hemşirelerin ortalama puanlarına göre daha düşük olduğu saptandı. Sonuç: Bu araştırmada, hemşirelerin algıladıkları stresi yordayan en önemli faktörler mesleki yeterlilik ve kurum memnuniyetiydi. Ayrıca, birimdeki hemşire sayısını yeterli bulmayan hemşirelerin algılanan stres ortalama puanları yeterli bulan hemşirelere göre daha yüksekti. Klinik uygulamalarda hemşirelikte mesleki yeterlilik gelişimi için hem öğrencilik sürecinde hem de klinik ortamlarda çeşitli eğitim programlarının kullanılması ve hemşirelerin kurum memnuniyetlerinin iyileştirilmesi için yönetici hemşirelerin sağlıklı çalışma ortamlarının oluşturulması konusunda stratejiler geliştirmeleri önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemşire; algılanan stres; mesleki yeterlilik; mesleki özellikler
ABSTRACT
Objective: This study aimed to examine the variables that predict the stress perceived by nurses in the context of professional competence and characteristics. Material and Methods: This research was designed as an analytical cross-sectional study. The population of this study included 490 nurses, with a sample size of 217 nurses working in a university hospital between November 2023-May 2024. Data collection tools were the Descriptive Information Form, Holistic Nursing Competence Scale, and Perceived Stress Scale. The number and percentage distributions and descriptive statistics of the descriptive characteristics were calculated. The independent samples t test and Pearson correlation analysis were used in univariate analyses, and multiple regression analyses were used in multivariate analyses. Results: In the study, there was a weak negative relationship between the holistic nursing competence scale and the variables of total working time, working time in the organization, satisfaction with the organization, satisfaction with the profession and the perceived stress scale. According to the results, significant predictors of nurses' perceived stres included professional competence and satisfaction with the organization. There was a significant difference between the nurses' perception of the number of nurses in the unit as sufficient and the mean perceived stress scale score (p<0.05). It was determined that the mean scores of the nurses who found the number of nurses in the unit sufficient were lower than the mean scores of the nurses who did not find the number of nurses sufficient. Conclusion: In this research, the most important factors predicting the perceived stress of nurses were professional competence and satisfaction with the organization. Moreover, the mean perceived stress scores of nurses who did not find the number of nurses in the unit sufficient were higher than those who found the number sufficient. It is recommended to use various training programs for the development of professional competence in nursing in clinical practices, both during the student process and in clinical settings, and to develop strategies for the creation of healthy working environments for nurses to improve the organizational satisfaction of nurses.
Keywords: Nurse; perceived stress; professional competence; professional characteristics
Objective: This study aimed to examine the variables that predict the stress perceived by nurses in the context of professional competence and characteristics. Material and Methods: This research was designed as an analytical cross-sectional study. The population of this study included 490 nurses, with a sample size of 217 nurses working in a university hospital between November 2023-May 2024. Data collection tools were the Descriptive Information Form, Holistic Nursing Competence Scale, and Perceived Stress Scale. The number and percentage distributions and descriptive statistics of the descriptive characteristics were calculated. The independent samples t test and Pearson correlation analysis were used in univariate analyses, and multiple regression analyses were used in multivariate analyses. Results: In the study, there was a weak negative relationship between the holistic nursing competence scale and the variables of total working time, working time in the organization, satisfaction with the organization, satisfaction with the profession and the perceived stress scale. According to the results, significant predictors of nurses' perceived stres included professional competence and satisfaction with the organization. There was a significant difference between the nurses' perception of the number of nurses in the unit as sufficient and the mean perceived stress scale score (p<0.05). It was determined that the mean scores of the nurses who found the number of nurses in the unit sufficient were lower than the mean scores of the nurses who did not find the number of nurses sufficient. Conclusion: In this research, the most important factors predicting the perceived stress of nurses were professional competence and satisfaction with the organization. Moreover, the mean perceived stress scores of nurses who did not find the number of nurses in the unit sufficient were higher than those who found the number sufficient. It is recommended to use various training programs for the development of professional competence in nursing in clinical practices, both during the student process and in clinical settings, and to develop strategies for the creation of healthy working environments for nurses to improve the organizational satisfaction of nurses.
Keywords: Nurse; perceived stress; professional competence; professional characteristics
REFERANSLAR:
- Saldıroğlu E, Türk G. Hemşirelik yeterliliğini holistik değerlendirme ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliği. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2021;8(1):43-50. [Crossref]
- Takase M, Teraoka S. Development of the holistic nursing competence scale. Nurs Health Sci. 2011;13(4):396-403. [Crossref] [PubMed]
- Takase M, Yamamoto M, Sato Y, Niitani M, Uemura C. The relationship between workplace learning and midwives' and nurses' self-reported competence: A cross-sectional survey. Int J Nurs Stud. 2015;52(12):1804-15. [Crossref] [PubMed]
- Sullivan J, Hugill K, ElQader AElraoush TA, Mathias J, Al Hetmi MO. Piloting of a nursing and midwifery competence framework in the cultural context of a middle eastern country. Nurse Educ Pract. 2021;51:102969. [Crossref] [PubMed]
- Taşkıran N, Turk G. The relationship between the ethical attitudes and holistic competence levels of intensive care nurses: A cross-sectional study. PLoS One. 2023;18(7):e0287648. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Takase M, Yamamoto M, Sato Y. Effects of nurses' personality traits and their environmental characteristics on their workplace learning and nursing competence. Jpn J Nurs Sci. 2018;15(2):167-80. [Crossref] [PubMed]
- Fukada M. Nursing competency: Definition, structure and development. Yonago Acta Med. 2018;61(1):1-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Park SA, Ahn SH. Relation of compassionate competence to burnout, job stress, turnover intention, job satisfaction and organizational commitment for oncology nurses in Korea. Asian Pac J Cancer Prev. 2015;16(13):5463-9. [Crossref] [PubMed]
- Okumura M, Ishigaki T, Mori K, Fujiwara Y. Personality traits affect critical care nursing competence: A multicentre cross-sectional study. Intensive Crit Care Nurs. 2022;68:103128. [Crossref] [PubMed]
- Cohen S, Kamarck T, Mermelstein R. A global measure of perceived stress. J Health Soc Behav. 1983;24(4):385-96. [Crossref] [PubMed]
- García-Rodríguez A, Gutiérrez-Bedmar M, Bellón-Saameño JÁ, Muñoz-Bravo C, Fernández-Crehuet Navajas J. Entorno psicosocial y estrés en trabajadores sanitarios de la sanidad pública: diferencias entre atención primaria y hospitalaria [Psychosocial stress environment and health workers in public health: Differences between primary and hospital care]. Aten Primaria. 2015;47(6):359-66. Spanish. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Wu X, Li J, Liu G, Liu Y, Cao J, Jia Z. The effects of emotional labor and competency on job satisfaction in nurses of China: A nationwide cross-sectional survey. Int J Nurs Sci. 2018;5(4):383-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Arnetz J, Sudan S, Goetz C, Counts S, Arnetz B. Nurse work environment and stress biomarkers: Possible implications for patient outcomes. J Occup Environ Med. 2019;61(8):676-81. [Crossref] [PubMed]
- Yang C, Yang L, Wu D. The influence of grit on nurse job satisfaction: Mediating effects of perceived stress and moderating effects of optimism. Front Psychol. 2023;13:1094031. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Zhou Y, Wang S, Liu M, Gan G, Qin N, Luo X, et al. The role of sleep quality and perceived stress on depressive symptoms among tertiary hospital nurses: a cross-sectional study. BMC Psychiatry. 2023;23(1):416. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Yazıcı Altuntaş S. Stres Yönetimi. Tatar Baykan Ü, Ercan Türkmen E, editörler. Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi. 1. Baskı. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2014. 667-77.
- Ko W, Kiser-Larson N. Stress Levels of Nurses in Oncology Outpatient Units. Clin J Oncol Nurs. 2016;20(2):158-64. [Crossref] [PubMed]
- Tuna R, Baykal Ü. Onkoloji hemşirelerinde iş stresi ve etkileyen faktörler [The job stress of the oncology nurses and ınfl uential factors]. Florence Nightingale J Nurs. 2013;21(2):92-100. [Link]
- Chen YC, Guo YL, Chin WS, Cheng NY, Ho JJ, Shiao JS. Patient-nurse ratio is related to nurses' intention to leave their job through mediating factors of burnout and job dissatisfaction. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(23):4801. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Başkale H, Partlak Günüşen N, Serçekuş P. Bir devlet hastanesinde görev yapan hemşirelerin çalışan yaşam kalitesi düzeylerinin ve etkileyen faktörlerin incelenmesi [Investigation of professional quality of life and affecting factors of nurses who are working in a state hospital]. Pamukkale Tıp Dergisi. 2016;9(2):125-33. [Crossref]
- Piotrowski A, Sygit-Kowalkowska E, Boe O, Rawat S. Resilience, occupational stress, job satisfaction, and intention to leave the organization among nurses and midwives during the COVID-19 pandemic. Int J Environ Res Public Health. 2022;19(11):6826. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- OpenEpi [Internet]. Open Source Epidemiologic Statistics for Public Health [cited: May 18, 2023] Available from: [Link]
- Saldıroğlu E. Hemşirelik Yeterliliğini Holistik Değerlendirme Ölçeği'nin Geçerlilik Ve Güvenilirliği [Yüksek lisans tezi]. Aydın: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi; 2019. [Link]
- Eskin M, Harlak H, Demirkıran F, Dereboy Ç. Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi [Adaptation of the perceived stress scale into Turkish: Reliability and validity analysis]. New/Yeni Symposium Journal. 2013;51(3):132-40. [Link]
- Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. 6th ed. USA: Pearson Education Limited; 2013.
- Schober P, Boer C, Schwarte LA. Correlation Coefficients: Appropriate Use and Interpretation. Anesth Analg. 2018;126(5):1763-8. [Crossref] [PubMed]
- Erdat Y, Kuruca-Ozdemir E, Kocoglu-Tanyer D, Duygulu S. The holistic nursing competence and transition shock of newly graduated nurses as the determinants of missed nursing care: The mediation analysis. J Clin Nurs. 2024;33(9):3576-85. [Crossref] [PubMed]
- Yu J, Kim T, Kim H. Mediating effect of humanism on the relationship between task performance competence and holistic nursing competence for clinical nurses. Healthcare (Basel). 2023;11(13):1953. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Cayir Yılmaz M, Uysal N, Pirhan H. Does attitude towards evidence-based nursing affect holistic nursing competence?. Int J Caring Sci. 2022;15(1):371-80. [Link]
- Çınar D, Kılıç Akça N, Zorba Bahçeli P, Bağ Y. Perceived stress and affecting factors related to COVID-19 pandemic of emergency nurses in Turkey. J Nurs Manag. 2021;29(7):1916-23. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Takase M, Teraoka S, Miyakoshi Y, Kawada A. A concept analysis of nursing competence: a review of international literature. Nihon Kango Kenkyu Gakkai Zasshi. 2011;34(4):103-9. [Link]
- Baye Y, Demeke T, Birhan N, Semahegn A, Birhanu S. Nurses' work-related stress and associated factors in governmental hospitals in Harar, Eastern Ethiopia: A cross-sectional study. PLoS One. 2020;15(8):e0236782. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Aslan M, Gökdemir S. Hastanede çalışan hemşirelerin çalışma ortamı algısı: Trakya örneği [Working environment perceptions of nurses working in hospital: The case of Thrace]. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2019;(3):614-21. [Crossref]
.: İşlem Listesi