.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Hastaneye Yatan Çocukların Annelerinin Akılcı İlaç Kullanımına İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi
Determining the Attitudes of Mothers of Hospitalized Children Regarding the Rational Drug Use
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2021;13(1):26-35
doi: 10.5336/nurses.2020-75801
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu araştırma, hastaneye yatan çocukların annelerinin, akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutumlarının belirlenmesi amacıyla kesitsel- tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın örneklemini, bir eğitim araştırma hastanesinin pediatri kliniğinde 0-6 yaş çocuğu yatan anneler (n=351) oluşturmuştur. Etik kurul, kurum ve ebeveyn onamı alınarak yapılan çalışmada veriler; ''Anket Formu'' ve ''Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği (AİKYETÖ)' ile toplanmış, değerlendirilmesi bilgisayar ortamında tanımlayıcı istatistikler, independent-t ve ANOVA (Post-hoc:Tukey) testleri ile yapılmıştır. Bulgular: Çocukların yaş ortalaması 18,63±18,40 ay olup, %57,0'ının erkek ve klinikte %62,5'inin üst solunum yolu enfeksiyonları nedeniyle takip edildiği belirlenmiştir. Annelerin AİKYETÖ toplam puanlarına (161,46±17,53) göre akılcı ilaç kullanımına yönelik tutumlarının olumlu olduğu, çocuğun yaşı, cinsiyeti, tanısı, ebeveynlerin kronik hastalığı, sürekli-düzenli ilaç kullanma durumunun annelerin AİKYETÖ puanı üzerinde etkili olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). Eğitim düzeyi düşük, çocuk sayısı 4 ve üzerinde olan, ileri yaş (38 ve üzeri) annelerin AİKYETÖ ölçek toplam puanının daha düşük olduğu bulunmuştur (p<0,05). Ayrıca annelerin, çocuğunu hekime götürmeden reçetesiz ilaç verme, reçete edilen antibiyotiği hekimin önerdiği süre kadar kullanmama, süspansiyon ilaçları içinden çıkan ölçek kaşığı ile vermeme, ilaçları besinlerle karıştırıp verme gibi davranışlarının da olduğu saptanmıştır. Sonuç: Annelerin AİKYETÖ'den aldıkları puanlara göre akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutumlarının olumlu olmasına karşın, akılcı olmayan ilaç kullanımına yönelik davranışlarının da olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle, annelerin akılcı ilaç kullanımına yönelik farkındalıklarının artırılması ve doğru davranışların kazandırılması için düzenli aralıklarla eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Anne; hastaneye yatan çocuk; ilaç kullanımını değerlendirme
Amaç: Bu araştırma, hastaneye yatan çocukların annelerinin, akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutumlarının belirlenmesi amacıyla kesitsel- tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın örneklemini, bir eğitim araştırma hastanesinin pediatri kliniğinde 0-6 yaş çocuğu yatan anneler (n=351) oluşturmuştur. Etik kurul, kurum ve ebeveyn onamı alınarak yapılan çalışmada veriler; ''Anket Formu'' ve ''Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği (AİKYETÖ)' ile toplanmış, değerlendirilmesi bilgisayar ortamında tanımlayıcı istatistikler, independent-t ve ANOVA (Post-hoc:Tukey) testleri ile yapılmıştır. Bulgular: Çocukların yaş ortalaması 18,63±18,40 ay olup, %57,0'ının erkek ve klinikte %62,5'inin üst solunum yolu enfeksiyonları nedeniyle takip edildiği belirlenmiştir. Annelerin AİKYETÖ toplam puanlarına (161,46±17,53) göre akılcı ilaç kullanımına yönelik tutumlarının olumlu olduğu, çocuğun yaşı, cinsiyeti, tanısı, ebeveynlerin kronik hastalığı, sürekli-düzenli ilaç kullanma durumunun annelerin AİKYETÖ puanı üzerinde etkili olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). Eğitim düzeyi düşük, çocuk sayısı 4 ve üzerinde olan, ileri yaş (38 ve üzeri) annelerin AİKYETÖ ölçek toplam puanının daha düşük olduğu bulunmuştur (p<0,05). Ayrıca annelerin, çocuğunu hekime götürmeden reçetesiz ilaç verme, reçete edilen antibiyotiği hekimin önerdiği süre kadar kullanmama, süspansiyon ilaçları içinden çıkan ölçek kaşığı ile vermeme, ilaçları besinlerle karıştırıp verme gibi davranışlarının da olduğu saptanmıştır. Sonuç: Annelerin AİKYETÖ'den aldıkları puanlara göre akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutumlarının olumlu olmasına karşın, akılcı olmayan ilaç kullanımına yönelik davranışlarının da olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle, annelerin akılcı ilaç kullanımına yönelik farkındalıklarının artırılması ve doğru davranışların kazandırılması için düzenli aralıklarla eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Anne; hastaneye yatan çocuk; ilaç kullanımını değerlendirme
ABSTRACT
Objective: This cross-sectional study was conducted descriptively to determine attitudes of mothers of hospitalized children regarding rational drug use. Material and Methods: Sample consisted of 0-6 year old children hospitalized in a paediatric clinic of an educational research hospital and their mothers (n=351). In the study of which ethical, institutional and parental consents were obtained, data were collected with 'Questionnaire Form' and 'Parental Attitude Scale for Rational Drug Use' (PASRDU). Statistical analysis was performed with independent samples t, ANOVA, post-hoc (Tukey) tests. Results: Mean age of the children was 18.63±18.40 months, 57.0% were boys, being hospitalized mainly due to upper respiratory tract infections (62.5%). Based on PASRDU scores (161.46±17.53); mothers had positive attitude towards rational drug use, while children's age, gender, diagnosis, chronic disease of parents, continuous-regular drug use were not effective on mothers' PASRDU scores (p>0.05). Total scores of PASRDU of mothers who had low education level, had 4 and more children, who were older (≥38 y) were lower (p<0.05). Mothers had behaviours like giving drugs without prescription and seeing a doctor, not using the prescribed antibiotic for the prescribed duration, not giving the suspension drugs with the scale spoon pulled off the drug, giving the medication mixed with the food. Conclusion: Mothers had non-rational drug use behaviours although they had positive attitude towards rational drug use. Therefore, providing training and consulting services at regular intervals is recommended in order to increase the awareness of mothers towards rational drug use and gain the right behaviours.
Keywords: Mother; hospitalized child; drug utilization review
Objective: This cross-sectional study was conducted descriptively to determine attitudes of mothers of hospitalized children regarding rational drug use. Material and Methods: Sample consisted of 0-6 year old children hospitalized in a paediatric clinic of an educational research hospital and their mothers (n=351). In the study of which ethical, institutional and parental consents were obtained, data were collected with 'Questionnaire Form' and 'Parental Attitude Scale for Rational Drug Use' (PASRDU). Statistical analysis was performed with independent samples t, ANOVA, post-hoc (Tukey) tests. Results: Mean age of the children was 18.63±18.40 months, 57.0% were boys, being hospitalized mainly due to upper respiratory tract infections (62.5%). Based on PASRDU scores (161.46±17.53); mothers had positive attitude towards rational drug use, while children's age, gender, diagnosis, chronic disease of parents, continuous-regular drug use were not effective on mothers' PASRDU scores (p>0.05). Total scores of PASRDU of mothers who had low education level, had 4 and more children, who were older (≥38 y) were lower (p<0.05). Mothers had behaviours like giving drugs without prescription and seeing a doctor, not using the prescribed antibiotic for the prescribed duration, not giving the suspension drugs with the scale spoon pulled off the drug, giving the medication mixed with the food. Conclusion: Mothers had non-rational drug use behaviours although they had positive attitude towards rational drug use. Therefore, providing training and consulting services at regular intervals is recommended in order to increase the awareness of mothers towards rational drug use and gain the right behaviours.
Keywords: Mother; hospitalized child; drug utilization review
REFERANSLAR:
- World Health Organization "Don't pollute my future! the impact of the environment on children's health" 2015.[Link]
- Amundstuen Reppe L, Spigset O, Schjøtt J. Drug information services today: current role and future perspectives in rational drug therapy. Clin Ther. 2016;38(2):414-21.[Crossref] [PubMed]
- World Health Organization (WHO). The rational use of drugs. report of the conference of experts, nairobi, 25-29 november 1985. Geneva 1987.[Link]
- Akıcı N, Gelal A, Gürbüz T, Ceran Ö, Akıcı A. [Self-medication in children]. Anatol J Clin Investig. 2015;9(1):10-8.[Link]
- Ergül AB, Gökçek İ, Çelik T, Torun YA. Assessment of inappropriate antibiotic use in pediatric patients: Point-prevalence study. Turk Pediatri Ars. 2018;53(1):17-23.[PubMed] [PMC]
- Güngör A, Çuhacı Çakır B, Yalçın H, Çakır HT, Karauzun A. [Evaluation of parents' attitudes and behaviors related to the use of antibiotics in children]. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2019;3(2):203-7.[Link]
- Alumran A, Hou XY, Hurst C. Assessing the overuse of antibiotics in children in Saudi Arabia: validation of the Parental Perception on Antibiotics Scale (PAPA scale). Health Qual Life Outcomes. 2013;11:39.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Zyoud SH, Abu Taha A, Araj KF, Abahri IA, Sawalha AF, Sweileh WM, et al. Parental knowledge, attitudes and practices regarding antibiotic use for acute upper respiratory tract infections in children: a cross-sectional study in Palestine. BMC Pediatr. 2015;15:176.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Yılmaz M, Yılmaz A, Özyörük M, Turunç F, Gürleyik Erkman N, Kınalıkaya A, et al. [Knowledge and behaviors of family physicians in Düzce]. Turkish Journal of Family Practice. 2018;22(1):20-7.[Crossref]
- Hämeen-Anttila K, Halonen P, Siponen S, Holappa M, Ahonen R. Parental attitudes toward medicine use in children in Finland. Int J Clin Pharm. 2011;33(5):849-58.[Crossref] [PubMed]
- Yılmaz F, Arıkan D, Baklacı Ö, Bilmez A, Bülbül D. [Study into the behaviours of mothers with children of 0-2 years period oral drug administration]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;16(2):82-8.[Link]
- Koşar Y, Sunay D, Cebeci S. [Knowledge, attitude and behaviors of mothers regarding acute respiratory infections]. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2010;53:283-90.[Link]
- Li W, Zeng L, Li J, Huang L, Gui G, Song J, et al. Development of indicators for assessing rational drug use to treat community-acquired pneumonia in children in hospitals and clinics: a modified Delphi study. Medicine (Baltimore). 2017;96(51):e9308.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- World Health Organization. Antibiotic Resistance 2018.(Erişim Tarihi: 20.02.2019).[Link]
- Türkiye Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu. Akılcı İlaç Kullanımı.(Erişim Tarihi: 21.02.2019).[Link]
- Karakoç MD, Uyanık Ö. [Evaluation of nurses' knowledge, attitudes and behaviours about rational drug use in a public hospital]. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2018;9(2):112-8.[Link]
- Gülhan R. [Rational drug use in elderly]. Okmeydanı Tıp Dergisi. 2013;29(Ek Sayı 2):99-105.[Crossref]
- Çiftçi B, Aksoy M. [Rational drug use in children and nurse's responsibilities]. GÜSBD. 2017;6(3):191-4.[Link]
- Sümbüloğlu K, Sümbüloğlu V. Örnekleme. Biyoistatistik. 15. Baskı. Ankara: Hatipoğlu Yayıncılık; 2012. p.261-7.
- Suluhan D, Taşal C, Yıldız D, Eren Fidancı B, Konukbay D, Gök F, et al [Determine the knowledge and attitudes of mothers, who have children aged 0-6 years, about antipyretic drug usage]. F.N. Hem. Derg. 2016;24(2):90-6.[Link]
- Çelebi A. Akılcı ilaç kullanıma yönelik ebeveyn tutum ölçeğinin geliştirilmesi [Doktora tezi]. Erzurum: Atatürk Üniversitesi; 2018.[Erişim Tarihi 10.10.2018].[Link]
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2016. Ankara, 2017;1-276. (Erişim Tarihi: 21.03.2019).[Link]
- Akıcı A, Kalaça S. Topluma Yönelik Akılcı İlaç Kullanımı. SGK Yayın No: 93. Ankara: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı; 2013.
- Akdağ R. Toplumun Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı. Yayın No: 856. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü; 2011.
- Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. [Attitudes and behavior of drug usage in applicants to primary health care center]. Dicle Tıp Dergisi. 2011;38(4):458-65.[Crossref]
- Ekenler Ş, Koçoğlu D. [Individuals' knowledge and practices about rational drug use]. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2016;3(3):44-55.[Link]
- Ouédraogo DD, Zabsonré/Tiendrebeogo JW, Zongo E, Kakpovi KG, Kaboré F, Drabo JY, et al. Prevalence and factors associated with self-medication in rheumatology in Sub-Saharan Africa. Eur J Rheumatol. 2015;2(2):52-6.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Çınar A, Mercan Y. [Beş Yaş Altı Çocuğu Olan Annelerin Akılcı İlaç Kullanım Durumu Ve Etkileyen Etmenler]. Turkish Journal Of Family Medicine And Primary Care. 2020;14(4):530-9.[Link]
- Ekim A, Akın İ, Ocakçı AF. [Self medication among adolescents]. ACU Sağlık Bilimler Dergisi. 2018;9(3):272-6.[Crossref]
- Sharif SI, Abduelkarem AR, Bustami HA, Haddad LI, Khalil DS. Trends of home drug storage and use in different regions across the northern United Arab Emirates. Med Princ Pract. 2010;19(5):355-8.[Crossref] [PubMed]
- Centers For Disease Control and Prevention. The threat of antibiotic resistance. Antibiotic resistance threats in the United States, 2013. AR Threats Report; 2013. p.11.[Link]
- Karaman Kenesarı C, Özçakar N. [Mothers' approach on the use of antibiotics in children: how effective is short information?]. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2016;20(1):16-22.[Crossref]
- Awad AI, Aboud EA. Knowledge, attitude and practice towards antibiotic use among the public in Kuwait. Plos One. 2015;10(2):1-15.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Saleh Faidah H, Haseeb A, Yousuf Lamfon M, Mohammad Almatrafi M, Abdullah Almasoudi I, Cheema E, et al. Parents' self-directed practices towards the use of antibiotics for upper respiratory tract infections in Makkah, Saudi Arabia. BMC Pediatr. 2019;19(1):46.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Hatipoğlu S, Özyurt BC. [Rational use of medicine in some family health centers in Manisa]. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2016;15(4):1-8.[Crossref]
- Törüner EK, Büyükgönenç L. [Çocuklarda İlaç Uygulama Yöntemleri]. Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları. 1.Baskı. Ankara: Göktuğ Yayıncılık; 2012, p.339-45.
- Chiappini E, Parretti A, Becherucci P, Pierattelli M, Bonsignori F, Galli L, et al. Parental and medical knowledge and management of fever in Italian pre-school children. BMC Pediatr. 2012;12:97.[Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi