.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Halk Arasında Romatizmal Hastalıklar için Kullanılan Bitkiler ve Hayvanlar: Ardahan, Iğdır ve Kars İlleri Üzerine Yapılan Kesitsel Araştırma
Plants and Animals Used for Rheumatic Diseases Among the Population: A Cross-Sectional Study on Ardahan, Iğdır, and Kars Provinces
J Tradit Complem Med. 2024;7(3):241-52
doi: 10.5336/jtracom.2024-103078
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan bitkiler ve hayvanlar, farklı kültürler ve gelenekler arasında değişkenlik gösterebilir. İnsanlar tarih boyunca, çevrelerinde yetişen bitkileri çeşitli amaçlarla kullanmış ve sıklıkla doğadan topladıkları bitkileri yetiştirmeye başlamışlardır. Belirli semptomları hafifletmek veya tedavi etmek amacıyla bazı hayvanlar geleneksel tıpta kullanılmıştır. Bu araştırma, Ardahan, Iğdır ve Kars illeri ile çevresinde yaşayan insanların romatizmal hastalıkları tedavi etmek için kullandıkları bitkileri ve hayvanları belgelemek, bilgilerin korunması ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Geleneksel bitkisel ilaçlarla ilgili veriler, araştırma sürecinde toplandı. Araştırma bölgelerine belirli aralıklarla düzenlenen ziyaretlerle saha çalışmaları gerçekleştirildi. Bu ziyaretlerde, yerel halkla birebir görüşmeler yapılarak, romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan bitkiler ve hayvanlar hakkında bilgi toplandı. Anketler aracılığıyla, insanların kullandıkları bitkilerin türleri, hazırlanma yöntemleri ve kullanım sıklığı gibi detaylı bilgiler elde edildi. Bu süreç, yerel bilgiyi belgelemek ve geleneksel tıp uygulamalarını anlamak için titizlikle yürütüldü. Bulgular: Ardahan ilinde 106 kişiyle, Iğdır ilinde 97 kişiyle ve Kars ilinde 126 kişiyle görüşme yapılmıştır. Katılımcıların %11,95'i okur-yazar değildir. Ardahan, Iğdır ve Kars illeri ile çevresinde, romatizmal hastalıklarda kullanılan toplam 15 tıbbi bitki türü toplanmıştır. Bu bitkilerin 14'ü doğal olarak yetişen türlerden oluşurken, 1 tanesi kültür bitkisidir. Romatizmal hastalıklarda en sık kullanılan bitki familyalarının Asteraceae (2) ve Rosaceae (2) olduğu gözlemlenmiştir. En yaygın kullanılan bitkinin ise Urtica dioica L. olduğu belirlenmiştir. Romatizmal hastalıkların tedavisinde en sık kullanılan hayvanlar arasında Ursus arctos (5), Anser anser domesticus (3), Erinaceus europaeus (2) bulunmaktadır. Araştırma alanında tanımlanan bu 9 hayvana ait bilgiler sunulmuştur. Sonuç: Geleneksel tedavi yöntemleri genellikle yerel bitkilerin ve hayvanların kullanımına dayanır.
Anahtar Kelimeler: Ardahan; Iğdır; Kars; romatizma; bitki; hayvan
Amaç: Romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan bitkiler ve hayvanlar, farklı kültürler ve gelenekler arasında değişkenlik gösterebilir. İnsanlar tarih boyunca, çevrelerinde yetişen bitkileri çeşitli amaçlarla kullanmış ve sıklıkla doğadan topladıkları bitkileri yetiştirmeye başlamışlardır. Belirli semptomları hafifletmek veya tedavi etmek amacıyla bazı hayvanlar geleneksel tıpta kullanılmıştır. Bu araştırma, Ardahan, Iğdır ve Kars illeri ile çevresinde yaşayan insanların romatizmal hastalıkları tedavi etmek için kullandıkları bitkileri ve hayvanları belgelemek, bilgilerin korunması ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Geleneksel bitkisel ilaçlarla ilgili veriler, araştırma sürecinde toplandı. Araştırma bölgelerine belirli aralıklarla düzenlenen ziyaretlerle saha çalışmaları gerçekleştirildi. Bu ziyaretlerde, yerel halkla birebir görüşmeler yapılarak, romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan bitkiler ve hayvanlar hakkında bilgi toplandı. Anketler aracılığıyla, insanların kullandıkları bitkilerin türleri, hazırlanma yöntemleri ve kullanım sıklığı gibi detaylı bilgiler elde edildi. Bu süreç, yerel bilgiyi belgelemek ve geleneksel tıp uygulamalarını anlamak için titizlikle yürütüldü. Bulgular: Ardahan ilinde 106 kişiyle, Iğdır ilinde 97 kişiyle ve Kars ilinde 126 kişiyle görüşme yapılmıştır. Katılımcıların %11,95'i okur-yazar değildir. Ardahan, Iğdır ve Kars illeri ile çevresinde, romatizmal hastalıklarda kullanılan toplam 15 tıbbi bitki türü toplanmıştır. Bu bitkilerin 14'ü doğal olarak yetişen türlerden oluşurken, 1 tanesi kültür bitkisidir. Romatizmal hastalıklarda en sık kullanılan bitki familyalarının Asteraceae (2) ve Rosaceae (2) olduğu gözlemlenmiştir. En yaygın kullanılan bitkinin ise Urtica dioica L. olduğu belirlenmiştir. Romatizmal hastalıkların tedavisinde en sık kullanılan hayvanlar arasında Ursus arctos (5), Anser anser domesticus (3), Erinaceus europaeus (2) bulunmaktadır. Araştırma alanında tanımlanan bu 9 hayvana ait bilgiler sunulmuştur. Sonuç: Geleneksel tedavi yöntemleri genellikle yerel bitkilerin ve hayvanların kullanımına dayanır.
Anahtar Kelimeler: Ardahan; Iğdır; Kars; romatizma; bitki; hayvan
ABSTRACT
Objective: Utilization of plants and animals for treatment of rheumatic diseases may vary across different cultures and traditions. Throughout history, people have employed locally available plants for various purposes and have often begun cultivating these plants collected from nature. Additionally, certain animals have been utilized in traditional medicine to alleviate symptoms or treat specific conditions. It was conducted to document plants and animals used by people living in Ardahan, Iğdır and Kars provinces and their surroundings to treat rheumatic diseases, and to ensure that information is preserved and transferred to future generations. Material and Methods: Data regarding traditional herbal remedies were collected during research process. Fieldwork was conducted through visits to research areas at regular intervals. During these visits, face-to-face interviews were conducted with local community to gather information about the plants and animals used in treatment of rheumatic diseases. Detailed information, including types of plants used, preparation methods, and frequency of use, was obtained through surveys. This process was meticulously carried out to document local knowledge and understand traditional medical practices. Results: In Ardahan, interviews were conducted with 106 individuals, in Iğdır with 97 individuals, and in Kars with 126 individuals. 11.95% of participants are illiterate. In Ardahan, Iğdır, Kars provinces, and their surroundings, a total of 15 medicinal plant species used in rheumatic diseases have been collected. Of these plants, 14 are naturally occurring species, while 1 is a cultivated plant. The most commonly used plant families for rheumatic diseases were observed to be Asteraceae (2) and Rosaceae (2). The most widely used plant was determined to be Urtica dioica L. The most commonly used animals in treatment of rheumatic diseases include Ursus arctos (5), Anser anser domesticus (3), and Erinaceus europaeus (2). Information regarding these 9 animals identified in research area has been provided. Conclusion: Traditional treatment methods generally rely on use of local plants and animals.
Keywords: Ardahan; Iğdır; Kars; rheumatism; plant; animal
Objective: Utilization of plants and animals for treatment of rheumatic diseases may vary across different cultures and traditions. Throughout history, people have employed locally available plants for various purposes and have often begun cultivating these plants collected from nature. Additionally, certain animals have been utilized in traditional medicine to alleviate symptoms or treat specific conditions. It was conducted to document plants and animals used by people living in Ardahan, Iğdır and Kars provinces and their surroundings to treat rheumatic diseases, and to ensure that information is preserved and transferred to future generations. Material and Methods: Data regarding traditional herbal remedies were collected during research process. Fieldwork was conducted through visits to research areas at regular intervals. During these visits, face-to-face interviews were conducted with local community to gather information about the plants and animals used in treatment of rheumatic diseases. Detailed information, including types of plants used, preparation methods, and frequency of use, was obtained through surveys. This process was meticulously carried out to document local knowledge and understand traditional medical practices. Results: In Ardahan, interviews were conducted with 106 individuals, in Iğdır with 97 individuals, and in Kars with 126 individuals. 11.95% of participants are illiterate. In Ardahan, Iğdır, Kars provinces, and their surroundings, a total of 15 medicinal plant species used in rheumatic diseases have been collected. Of these plants, 14 are naturally occurring species, while 1 is a cultivated plant. The most commonly used plant families for rheumatic diseases were observed to be Asteraceae (2) and Rosaceae (2). The most widely used plant was determined to be Urtica dioica L. The most commonly used animals in treatment of rheumatic diseases include Ursus arctos (5), Anser anser domesticus (3), and Erinaceus europaeus (2). Information regarding these 9 animals identified in research area has been provided. Conclusion: Traditional treatment methods generally rely on use of local plants and animals.
Keywords: Ardahan; Iğdır; Kars; rheumatism; plant; animal
REFERANSLAR:
- Lev E. Traditional healing with animals (zootherapy): medieval to present-day Levantine practice. J Ethnopharmacol. 2003;85(1):107-18. [Crossref] [PubMed]
- Choudhary K, Singh M, Pillai U. Ethnobotanical survey of Rajasthan-An update. American-Eurasian Journal of Botany. 2008;1(2):38-45. [Link]
- González JA, García-Barriuso M, Amich F. Ethnobotanical study of medicinal plants traditionally used in the Arribes del Duero, western Spain. J Ethnopharmacol. 2010;131(2):343-55. [Crossref] [PubMed]
- Safa O, Soltanipoor MA, Rastegar S, Kazemi M, Nourbakhsh Dehkordi K, Ghannadi A. An ethnobotanical survey on hormozgan province, Iran. Avicenna J Phytomed. 2013;3(1):64-81. [PubMed] [PMC]
- Avcı M. Çeşitlilik ve endemizm açısından Türkiye'nin bitki örtüsü [Diversity and endemism in Turkey's vegetation]. Coğrafya Dergisi. 2012;13:27-55. [Link]
- Verma AK, Prasad SB, Rongpi T, Arjun J. Traditional healing with animals (zootherapy) by the major ethnic group of Karbi Anglong district of Assam, India. Int J Pharm Pharm Sci. 2014;6(8):593-600. [Link]
- Alves RR, Rosa IL. Why study the use of animal products in traditional medicines? J Ethnobiol Ethnomed. 2005;1:5. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kamal M, Adnan M, Murad W, Bibi H, Tariq A, Rahman H, et al. Anti-rheumatic potential of Pakistani medicinal plants: a review. Pak. J. Bot, 2016;48(1):399-413. [Link]
- Zarei L, Naji-Haddadi S, Pourjabali M, Naghdi N, Tasbih-Forosh M, Shahsavari S. Systematic review of anti-rheumatic medicinal plants: An overview of the effectiveness of articular tissues and joint pain associated with rheumatoid arthritis. Journal of Pharmaceutical Sciences and Research. 2017;9(5):547-51. [Link]
- Shaheen S, Raveena RM, Mathur R, Jha AK. Antirheumatic Properties of Medicinal Plants: A Review. Journal of Ayurvedic and Herbal Medicine. 2021;7(2):155-60. [Crossref]
- Gomes A, Alam MA, Bhattacharya S, Dasgupta SC, Mukherjee S, Bhattacharya S, et al. Ethno biological usage of zoo products in rheumatoid arthritis. Indian J Exp Biol. 2011;49(8):565-73. [PubMed]
- Khalaf S. Doğu anadolu bölgesi nüfus özellikleri [Doktora tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2006. Erişim tarihi: 18.11.2024. [Link]
- Çelik M, Kopar İ, Bayram H. Doğu Anadolu Bölgesi'nin mevsimlik kuraklık analizi [Seasonal drought analysis of Eastern Anatolia Region]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2018;22(3):1741-61. [Link]
- Karakaya S, Kimişoğlu Z, Aksakal Ö, Sümbüllü YZ, İncekara Ü, Polat, A. Halk arasında sindirim sistemi hastalıklarında kullanılan bitkiler (Ardahan, Iğdır ve Kars): kesitsel araştırma [Plants commonly used in digestive system diseases (Ardahan, Iğdır, Kars): cross-sectional Research]. Journal of Traditional Medical Complementary Therapies. 2023;6(2):96-104. [Crossref]
- Karakaya S, Kımışoğlu Z, Yılmaz SV, Aksakal Ö, Sümbüllü YZ, İncekara Ü, et al. Traditional medicinal plants used in dermatologic disorders in Ardahan, Iğdır and Kars. Sakarya University Journal of Science. 2022;26(6):1142-58. [Crossref]
- Karakaya S, Kımışoğlu Z, İncekara Ü, Aksakal Ö, Sümbüllü YZ, Polat A. An ethnobotanical study on plants used in the treatment of gynecological diseases in some provinces of the eastern anatolia region. Sakarya University Journal of Science. 2023;27(4):834-43. [Crossref]
- Sezik E, Yeşilada E, Tabata M, Honda G, Takaishi Y, Fujita T, et al. Traditional medicine in Turkey VIII. Folk medicine in East Anatolia; Erzurum, Erzincan, Aǧrı, Kars, Iǧdır Provinces. Economic Botany. 1997;51(3):195-211. [Crossref]
- Özgökçe F, Özçelik H. Ethnobotanical aspects of some taxa in east anatolia, Turkey. Economic Botany. 2004;58(4):697-704. [Crossref]
- Altundağ E. Iğdır ilinin (Doğu Anadolu Bölgesi) doğal bitkilerinin halk tarafından kullanımı [Doktora tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2009. Erişim tarihi: 18.11.2024. [Link]
- Güneş F, Özhatay N. An ethnobotanical study from Kars (Eastern) Turkey. Biological Diversity and Conservation. 2011;4(1):30-41. [Link]
- Yenmiş M, Dinçer A, Tok CV. Ethnozoology: a review. Acta Biologica Turcica. 2018;32(1);33-6. [Link]
- Arshad M, Ahmad M, Ahmed E, Saboor A, Abbas A, Sadiq S. An ethnobiological study in Kala Chitta hills of Pothwar region, Pakistan: multinomial logit specification. J Ethnobiol Ethnomed. 2014;10:13. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Vandebroek I. Cultural comparisons in ethnobiological research. Introduction to ethnobiology. 2016;265-71. [Crossref]
.: İşlem Listesi