.: DERLEME
Gebelikte İlaç Kullanımının Akılcı Yönetilmesine Serbest Eczacının Katkısı: Pratik Öneriler
The Contribution of Community Pharmacists to the Rational Management of Drug Use in Pregnancy: Practical Recommendations
doi: 10.5336/pharmsci.2018-62398
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Gebelik, akılcı ilaç kullanımı ilkelerinin hassasiyetle uygulanması gereken klinik durumların başında gelmektedir. Doğru işleyen bir sağlık sisteminde eczacı, ilaçla ilgili bilgiye ulaşma konusunda başvurulacak birincil kaynaklardan biridir. Eczacıların bu misyonu, gebeler gibi özel populasyonlarda daha kritik önemdedir. Çok sayıda anne adayının gebeliği sırasında farkında olmadan/bilinçsiz ilaç kullanabildiği tahmin edilmektedir. Üstelik gebeliklerin yarıya yakınının planlı olmadığı dikkate alındığında; gelişigüzel ilaç kullanımından sakınılması, olası ilaca bağlı teratojenitelerden kaçınılması gibi konularda eczacının kilit rolünün daha da arttığı düşünülebilmektedir. Planlı olsun ya da olmasın gebelik sırasında ilaç maruziyetinden tamamen uzak kalınması çoğu zaman mümkün olamamaktadır. Diyabet, astım, hipertansiyon gibi kronik hastalığı olanlar, gebelikleri sırasında çoğunlukla ilaç tedavisine devam etmek zorundadır. Ayrıca; üriner enfeksiyon, bulantı/kusma, ağrı gibi annenin bazı akut hastalıkları ya da semptomları da ilaç tedavisi gerektirebilmektedir. Erken dönemde folik asit ve diğer bazı vitamin/minerallerin kontrollü biçimde alınması önerilmektedir. Özel koşullarda indüksiyon/düşük tehdidinden korunmak amaçlı birtakım ilaçlar da gebelik öncesi ve sırasında kullanılabilmektedir. Gebelikte risk-yarar değerlendirmesi yapılmaksızın doğrudan farmakoterapiden kaçınılması da kendi başına çok daha önemli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Dolayısıyla gebelik, anne adaylarının ilaç kullanımından tümüyle arındırılabileceği bir dönem olmadığından, bu kritik sürecin akılcı yönetiminde eczacı ve diğer sağlık çalışanlarına önemli sorumluluklar düşmektedir. Bu çalışmada, gebelikte oluşan farmakokinetik/farmakodinamik değişiklikler, bunların ilaç kullanımına yansımaları ve ilaca bağlı risklerin gebelik yaşıyla olan ilişkisi üzerinde durulmuştur. Gebelikte sıkça kullanılabilen ilaçlara ve farkında olmadan kullanılan/kontrendike olduğu bilinen ilaçların risklerine yer verilmiştir. Böylece eczacıya yönelik temel bilgiler vermesi amaçlanan bu çalışmayla gebelikte gereksinim duyulan durumlarda ilacın daha akılcı kullanımının yaygınlaştırılmasına katkı sağlanması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Gebelik; ilaç kullanma; teratojenler; reçeteler
Gebelik, akılcı ilaç kullanımı ilkelerinin hassasiyetle uygulanması gereken klinik durumların başında gelmektedir. Doğru işleyen bir sağlık sisteminde eczacı, ilaçla ilgili bilgiye ulaşma konusunda başvurulacak birincil kaynaklardan biridir. Eczacıların bu misyonu, gebeler gibi özel populasyonlarda daha kritik önemdedir. Çok sayıda anne adayının gebeliği sırasında farkında olmadan/bilinçsiz ilaç kullanabildiği tahmin edilmektedir. Üstelik gebeliklerin yarıya yakınının planlı olmadığı dikkate alındığında; gelişigüzel ilaç kullanımından sakınılması, olası ilaca bağlı teratojenitelerden kaçınılması gibi konularda eczacının kilit rolünün daha da arttığı düşünülebilmektedir. Planlı olsun ya da olmasın gebelik sırasında ilaç maruziyetinden tamamen uzak kalınması çoğu zaman mümkün olamamaktadır. Diyabet, astım, hipertansiyon gibi kronik hastalığı olanlar, gebelikleri sırasında çoğunlukla ilaç tedavisine devam etmek zorundadır. Ayrıca; üriner enfeksiyon, bulantı/kusma, ağrı gibi annenin bazı akut hastalıkları ya da semptomları da ilaç tedavisi gerektirebilmektedir. Erken dönemde folik asit ve diğer bazı vitamin/minerallerin kontrollü biçimde alınması önerilmektedir. Özel koşullarda indüksiyon/düşük tehdidinden korunmak amaçlı birtakım ilaçlar da gebelik öncesi ve sırasında kullanılabilmektedir. Gebelikte risk-yarar değerlendirmesi yapılmaksızın doğrudan farmakoterapiden kaçınılması da kendi başına çok daha önemli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Dolayısıyla gebelik, anne adaylarının ilaç kullanımından tümüyle arındırılabileceği bir dönem olmadığından, bu kritik sürecin akılcı yönetiminde eczacı ve diğer sağlık çalışanlarına önemli sorumluluklar düşmektedir. Bu çalışmada, gebelikte oluşan farmakokinetik/farmakodinamik değişiklikler, bunların ilaç kullanımına yansımaları ve ilaca bağlı risklerin gebelik yaşıyla olan ilişkisi üzerinde durulmuştur. Gebelikte sıkça kullanılabilen ilaçlara ve farkında olmadan kullanılan/kontrendike olduğu bilinen ilaçların risklerine yer verilmiştir. Böylece eczacıya yönelik temel bilgiler vermesi amaçlanan bu çalışmayla gebelikte gereksinim duyulan durumlarda ilacın daha akılcı kullanımının yaygınlaştırılmasına katkı sağlanması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Gebelik; ilaç kullanma; teratojenler; reçeteler
ABSTRACT
Pregnancy is one of the main clinical situations where principles of rational use of drugs need to be practiced precisely. In a properly functioning healthcare system, pharmacist constitutes a primary source to reach information on drugs. This mission becomes more critical in special populations like pregnant women. Many pregnant women are estimated to use drugs unintentionally/unconsciously. Moreover, as half of the pregnancies are not planned, the key role of the pharmacist is increased considering avoidance of arbitrary drug use or possible drug-related teratogenicity. Whether planned or not, it may not be possible to thoroughly avoid drug exposure during pregnancy. People with chronic conditions such as diabetes, asthma, hypertension often have to continue medical treatment despite pregnancy. In addition, certain acute diseases or symptoms of the mother, such as urinary infection, nausea/vomiting, pain may require pharmacological therapy. In early periods, folic acid and some other vitamins/minerals are recommended to be administered under supervision. In special conditions, drugs for induction/threatened abortion may also be used before and during pregnancy. Avoiding pharmacotherapy without a risk-benefit assessment in pregnancy can lead to more dramatic health problems. This review focuses on the pharmacokinetic/pharmacodynamic changes in pregnancy, their implications on drug use, and the relationship between drug-related risks and gestational age. Drugs that are commonly used in pregnancy and risks of drugs known to be contraindicated or unintentionally used are also discussed. Therefore, aiming to introduce basic background knowledge to pharmacists, this paper is expected to contribute to dissemination of rational use of drug in pregnancy.
Keywords: Pregnancy; drug utilization; teratogens; prescriptions
Pregnancy is one of the main clinical situations where principles of rational use of drugs need to be practiced precisely. In a properly functioning healthcare system, pharmacist constitutes a primary source to reach information on drugs. This mission becomes more critical in special populations like pregnant women. Many pregnant women are estimated to use drugs unintentionally/unconsciously. Moreover, as half of the pregnancies are not planned, the key role of the pharmacist is increased considering avoidance of arbitrary drug use or possible drug-related teratogenicity. Whether planned or not, it may not be possible to thoroughly avoid drug exposure during pregnancy. People with chronic conditions such as diabetes, asthma, hypertension often have to continue medical treatment despite pregnancy. In addition, certain acute diseases or symptoms of the mother, such as urinary infection, nausea/vomiting, pain may require pharmacological therapy. In early periods, folic acid and some other vitamins/minerals are recommended to be administered under supervision. In special conditions, drugs for induction/threatened abortion may also be used before and during pregnancy. Avoiding pharmacotherapy without a risk-benefit assessment in pregnancy can lead to more dramatic health problems. This review focuses on the pharmacokinetic/pharmacodynamic changes in pregnancy, their implications on drug use, and the relationship between drug-related risks and gestational age. Drugs that are commonly used in pregnancy and risks of drugs known to be contraindicated or unintentionally used are also discussed. Therefore, aiming to introduce basic background knowledge to pharmacists, this paper is expected to contribute to dissemination of rational use of drug in pregnancy.
Keywords: Pregnancy; drug utilization; teratogens; prescriptions
.: İşlem Listesi