Amaç: Bu retrospektif çalışmanın amacı, pandemi döneminde elektif işlemlerin ertelenmesinin genel anestezi altında tedavi edilmesi gereken nonkoopere çocuk hastalar ve engelli hastaların (EH) tedavi gereksinimleri üzerine etkilerinin araştırılmasıdır. Gereç ve Yöntemler: Bu çalışmada, belirlenmiş bir merkezde pandemi öncesi 1 yıl ile pandemi sürecinde elektif işlemlerin uygulanmaya başlandığı dönemden itibaren geçen 1 yıllık süreçte (yeni normal dönem) genel anestezi altında dental tedavileri yapılan hastaların yapılan işlemleri karşılaştırılmıştır. Bu kapsamda genel anestezi altında tedavileri yapılan tüm hastalar değerlendirmeye alınmış olup; nonkoopere 7 yaş altı (7YA), nonkoopere 7 yaş üstü (7YÜ) ve EH grupları olmak üzere 3 gruba ayrılmıştır. Her grup kendi içlerinde; dolgu, endodontik tedavi, fissür örtücü, periodontal tedavi dağılımlarına göre karşılaştırılmıştır. Elde edilen veriler Mann-Whitney U veya ki-kare testi uygulanarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Gruplar kendi içlerinde pandemi öncesi ve sonrası tedavi karakteristiklerindeki değişimleri değerlendirildiği zaman pandemi sonrasında; 7YA grupta fissür örtücü uygulamalarında ve 7YÜ grupta kanal tedavilerinde istatistiksel olarak anlamlı (p0,05) dolgu sayılarında düşüş, periodontal tedavi sayılarında artış görülmüştür. Sonuç: Genel anestezi altında tedavi edilen 7YA grubundaki hastalara uygulanan koruyucu uygulamalardaki düşüş, çürük riskinin artmasına neden olacağı için koruyucu uygulamalara daha fazla önem verilmelidir. EH'nin ise uzun dönemde periodontal kaynaklı diş kayıplarıyla karşılaşmaması için EH'nin, ailelerinin ve bakıcılarının oral hijyen uygulamaları konusunda eğitilmeleri faydalı olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Çocuklarda diş bakımı; engelliler için diş bakım hizmeti; COVID-19
Objective: The aim of this retrospective study is to investigate the effects of postponing elective procedures during the pandemic period on the treatment needs of non-cooperative pediatric patients and disabled patients (DPs) who need to be treated under general anesthesia. Material and Methods: In this study, treatments performed under general anesthesia in a designated center for 1 year before the pandemic and for a period of 1 year from the beginning of the elective procedures (new normal period) were compared. In this context, all patients treated under general anesthesia were evaluated; they were divided into 3 groups as non-cooperative under 7 years old (7YU), noncooperative over 7 years old (7YO), and DP groups. Each group within themselves; filling, endodontic treatment, fissure sealant, periodontal treatment distribution. The data obtained were evaluated by applying the Mann-Whitney U or chi-square test. Results: When the changes in the treatment characteristics before and after the pandemic were evaluated within the groups, after the pandemic; Statistically significant (p0.05), a decrease in the number of fillings and an increase in the number of periodontal treatments were observed in the DP group. Conclusion: Since the decrease in the protective applications applied to the patients in the 7YU group treated under general anesthesia will cause an increase in the risk of caries, more importance should be given to preventive applications. It would be beneficial to educate DPs, their families, and caregivers about oral hygiene practices so that DPs do not face periodontal tooth loss in the long term.
Keywords: Dental care for children; dental care for disabled; COVID-19
- Mahase E. China coronavirus: WHO declares international emergency as death toll exceeds 200. BMJ. 2020;368:m408. [Crossref] [PubMed]
- Dziedzic A. Special care dentistry and COVID-19 outbreak: what lesson should we learn? Dent J (Basel). 2020;8(2):46. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Topcuoğlu N. COVID-19 pandemi döneminde diş hekimliği uygulamaları [Dental practices during COVID-19 pandemic]. Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi. 2020;3(S1):78-87. [Link]
- Hare J, Bruj-Milasan G, Newton T. An overview of dental anxiety and the non-pharmacological management of dental anxiety. Prim Dent J. 2019;7(4):36-9. [Crossref] [PubMed]
- T.C. Sağlık Bakanlığı [İnternet]. COVID-19 Diş Hekimliği Uygulamalarındaki Acil ve Zorunlu Hizmetler. 2020. Erişim tarihi: 21 Nisan 2021 Erişim linki: [Link]
- Centers for Disease Control and Prevention [Internet]. CDC Guidance for Providing Dental Care During COVID-19. 2020. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020 Available from: [Link]
- Coulthard P. Dentistry and coronavirus (COVID-19) - moral decision-making. Br Dent J. 2020;228(7):503-5. [Crossref] [PubMed]
- American Academy of Pediatric Dentistry; American Academy of Pediatric Dentistry Committee on Sedation and Anesthesia. Guideline on the elective use of minimal, moderate, and deep sedation and general anesthesia for pediatric dental patients. Pediatr Dent. 2005-2006;27(7 Suppl):110-8. [PubMed]
- Kwak EJ, Kim J, Perinpanayagam H, Kum KY. Guidance for dental treatment of patients with disabilities during COVID-19 pandemic. J Dent Sci. 2021;16(1):540-3. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kömerik N, Kırzıoğlu Z, Efeoğlu CG. Zihinsel engele sahip bireylerde ağız sağlığı [Oral health of mentally retarded individuals]. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2012;1:96-104. [Link]
- Tesini DA. An annotated review of the literature of dental caries and periodontal disease in mentally retarded individuals. Spec Care Dentist. 1981;1(2):75-87. [Crossref] [PubMed]
- Nunn JH, Gordon PH, Carmichael CL. Dental disease and current treatment needs in a group of physically handicapped children. Community Dent Health. 1993;10(4):389-96. [PubMed]
- Zaitoun H, Kandiah P, Yesudian G, Rodd H. COVID-19: implications for paediatric dental general anaesthetic services. Faculty Dental Journal. 2020;11(3):114-9. [Crossref]
- Gezgin O. Çocuklarda genel anestezi ve sedasyon altında uygulanan dental tedavilerin retrospektif değerlendirilmesi [Retrospective evaluation of dental treatments under general anesthesia and sedation]. Selcuk Dent J. 2022;9(2):359-63. [Crossref]
- Johnsen DC. The preschool "passage". An overview of dental health. Dent Clin North Am. 1995;39(4):695-707. [Crossref] [PubMed]
- Uçar G, Şermet Elbay Ü, Elbay M. Dentoalveolar travma sonucunda oluşan ön diş kron kırıklarının dişin kırık parçasının yeniden yapıştırılması tekniği ile tedavisi. Selcuk Dent. J. 2021;8(1):255-265. [Crossref]
- Bijoor RR, Kohli K. Contemporary space maintenance for the pediatric patient. N Y State Dent J. 2005;71(2):32-5. [PubMed]
- Featherstone JD, Gansky SA, Hoover CI, Li L, Weintraub JA, White JM. Cariogenic bacteria trends in a randomized caries management clinical trial. InJournal of Dental Research 2002 (Vol. 81, pp. A467-A467). 1619 DUKE ST, ALEXANDRIA, VA 22314-3406 USA: INT AMER ASSOC DENTAL RESEARCHI ADR/AADR. Abstracts of Papers, 2002 [Link]
- Lin YT, Lin WH, Lin YT. Twelve-month space changes after premature loss of a primary maxillary first molar. Int J Paediatr Dent. 2011;21(3):161-6. [Crossref] [PubMed]
- Bhaskar V, McGraw KA, Divaris K. The importance of preventive dental visits from a young age: systematic review and current perspectives. Clin Cosmet Investig Dent. 2014;6:21-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kitchens DH. The economics of pit and fissure sealants in preventive dentistry: a review. J Contemp Dent Pract. 2005;6(3):95-103. [Crossref] [PubMed]
- American Academy of Pediatric Dentistry. Guideline on Management of the Developing Dentition and Occlusion in Pediatric Dentistry. 2009. Erişim tarihi: 06 Mart 2022 [Link]
- Lewis M. Dental disease, defects and variations in dental morphology. Paleopathology of Children Identification of Pathological Conditions in the Human Skeletal Remains of Non-Adults. 1st ed. London: Elsevier; 2018. p.67-89. [Crossref] [PMC]
- Anders PL, Davis EL. Oral health of patients with intellectual disabilities: a systematic review. Spec Care Dentist. 2010;30(3):110-7. [Crossref] [PubMed]
- Alataş ÖD, Gökçek K. Pandemi döneminde ve pandemi öncesi dönemde acil servise başvuran hastaların karşılaştırılması [Comparison of patients admitted to the emergency department during and before the pandemic period]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Dergisi. 2021;8(3):195-8. [Crossref]
.: İşlem Listesi