Multipl Skleroz Özel Sayısı
.: EDİTÖRDEN
Editörden
Editorials
Makale Dili: TR
Multipl skleroz, santral sinir sistemini tutan, kronik ve otoimmun bir hastalıktır. İnflamasyon, demyelinizasyon ve akson harabiyeti belli başlı patolojik bulgularını oluşturmaktadır. Bu hastalık genellikle genç erişkinlerde görülür. Kurbanlarının yaşam kalitesini ileri derecede bozar ve hatta ciddi sakatlıklara yol açar. Hastaların mesleki başarılarını ve toplumsal ilişkilerini olumsuz yönde etkiler.
Hastalığın tıbbi ve toplumsal etkilerinin yanı sıra, önemli bir ekonomik boyutu da vardır. Tanı ve tedavi giderlerine ek olarak iş verimini de ileri derecede düşürerek ülke ekonomisini olumsuz yönde etkiler.
Hastalığın en önemli özelliği heterojen olmasıdır. Klinik prezentasyon, seyir, tedavi cevabı ve patoloji bulguları başta olmak üzere bir çok yönden hastalar arasında büyük farklılıklar vardır. Bu farklılıklar, MS'in tek bir hastalık olmayıp bir sendrom olarak görülme eğiliminin oluşmasına neden olmuştur.
Hastalığın esas klinik ve patolojik özellikleri ilk kez 1868 yılında Charcot tarafından tanımlanmıştır. O zamandan buyana yüz otuz beş yıldan daha uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen hastalıkla ilgili bilgilerimiz hala yetersizdir. Yapılan çok sayıda çalışmaya rağmen etiyolojisi tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Genel olarak kabul gören görüş, genetik ve çevresel faktörlerin karşılıklı ve karmaşık etkileşimlerinin etiyolojiden sorumlu olduğudur. Bununla birlikte özellikle son çeyrek asırda immunoloji bilim dalındaki gelişmelere paralel olarak hastalığın immun patogenezi ile ilgili bilgilerimizde önemli artışlar olduğunu ve bunun tedaviye olan yansımalarını göz ardı edemeyiz. Ayrıca bu dönemde manyetik rezonans görüntülemenin tebabette kullanıma girmesi ve daha sonra yeni tekniklerin geliştirilmesi; hastalığın tanısına, seyrinin izlenmesine ve tedavi etkinliğinin değerlendirilmesine olanak sağlamıştır.
Tedavi alanındaki gelişmeler de zikredilmelidir. 1990'lı yılların ikinci yarısında kullanılmaya başlanan immun modülatör ilaçlar önemli kilometre taşlarından birisidir. Bu ilaçlar hastalık konusundaki ümitsizliğimizi azaltmıştır. Ancak bugün itibariyle, tedavi açısından bulunduğumuz nokta tatminkar olmaktan uzaktır. Uygulanmakta olan immun modülatör ve immun supressif ilaçların hastalığın seyri üzerine etkisi sınırlıdır. Üstelik bu ilaçlar çok pahalıdır ve kullanımları ülke ekonomisine büyük yük getirmektedir. Bütün bu olumsuzluklar, konu ile ilgilenen bilim adamlarını daha etkili olabilecek yeni tedavi seçeneklerini araştırmaya yönlendirmektedir.
Bu özel sayıda, multipl skleroz üç ana bölüm halinde ele alınmıştır. İlk bölümde hastalığın epidemiyolojisine ve genetik çalışmalara, etiyopatogeneze ve patolojik bulgulara yer verilmiştir. İkinci bölümde hastalığın semptom ve bulguları, tanı yöntemleri, tanı kriterleri ve ayırıcı tanı ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise tedaviler anlatılmaktadır. Bu bölümde sırasıyla akut atak tedavisi, hastalığın seyri üzerine kısmen etkili olabilen immun modülatör ve immun supressif tedaviler, semptomatik tedaviler ve halen etkinliği araştırılan potansiyel tedaviler yer almaktadır. Son iki makalede yaşam kalitesi ölçekleri ile özürlülüğü değerlendirme amaçlı ''EDSS'' ölçeği anlatılmaktadır.
Bu özel sayının hazırlanmasında görev almayı kabul eden, yoğun mesleki ve bilimsel aktiviteleri arasında zaman ayırma fedakarlığını göstererek bilgi ve deneyimlerini bizimle paylaşan değerli öğretim üyesi arkadaşlarıma ayrı ayrı teşekkür ediyorum.
Bu özel sayıyı, bu amansız hastalıkla mücadele eden hastalarımıza ve onlara her yönden destek olan ve cesaret veren yakınlarına ithaf etmek istiyorum.
Genç meslektaşlarım için yararlı olmasını diliyorum.
Prof.Dr.Gülten TUNALI
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı
Hastalığın tıbbi ve toplumsal etkilerinin yanı sıra, önemli bir ekonomik boyutu da vardır. Tanı ve tedavi giderlerine ek olarak iş verimini de ileri derecede düşürerek ülke ekonomisini olumsuz yönde etkiler.
Hastalığın en önemli özelliği heterojen olmasıdır. Klinik prezentasyon, seyir, tedavi cevabı ve patoloji bulguları başta olmak üzere bir çok yönden hastalar arasında büyük farklılıklar vardır. Bu farklılıklar, MS'in tek bir hastalık olmayıp bir sendrom olarak görülme eğiliminin oluşmasına neden olmuştur.
Hastalığın esas klinik ve patolojik özellikleri ilk kez 1868 yılında Charcot tarafından tanımlanmıştır. O zamandan buyana yüz otuz beş yıldan daha uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen hastalıkla ilgili bilgilerimiz hala yetersizdir. Yapılan çok sayıda çalışmaya rağmen etiyolojisi tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Genel olarak kabul gören görüş, genetik ve çevresel faktörlerin karşılıklı ve karmaşık etkileşimlerinin etiyolojiden sorumlu olduğudur. Bununla birlikte özellikle son çeyrek asırda immunoloji bilim dalındaki gelişmelere paralel olarak hastalığın immun patogenezi ile ilgili bilgilerimizde önemli artışlar olduğunu ve bunun tedaviye olan yansımalarını göz ardı edemeyiz. Ayrıca bu dönemde manyetik rezonans görüntülemenin tebabette kullanıma girmesi ve daha sonra yeni tekniklerin geliştirilmesi; hastalığın tanısına, seyrinin izlenmesine ve tedavi etkinliğinin değerlendirilmesine olanak sağlamıştır.
Tedavi alanındaki gelişmeler de zikredilmelidir. 1990'lı yılların ikinci yarısında kullanılmaya başlanan immun modülatör ilaçlar önemli kilometre taşlarından birisidir. Bu ilaçlar hastalık konusundaki ümitsizliğimizi azaltmıştır. Ancak bugün itibariyle, tedavi açısından bulunduğumuz nokta tatminkar olmaktan uzaktır. Uygulanmakta olan immun modülatör ve immun supressif ilaçların hastalığın seyri üzerine etkisi sınırlıdır. Üstelik bu ilaçlar çok pahalıdır ve kullanımları ülke ekonomisine büyük yük getirmektedir. Bütün bu olumsuzluklar, konu ile ilgilenen bilim adamlarını daha etkili olabilecek yeni tedavi seçeneklerini araştırmaya yönlendirmektedir.
Bu özel sayıda, multipl skleroz üç ana bölüm halinde ele alınmıştır. İlk bölümde hastalığın epidemiyolojisine ve genetik çalışmalara, etiyopatogeneze ve patolojik bulgulara yer verilmiştir. İkinci bölümde hastalığın semptom ve bulguları, tanı yöntemleri, tanı kriterleri ve ayırıcı tanı ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise tedaviler anlatılmaktadır. Bu bölümde sırasıyla akut atak tedavisi, hastalığın seyri üzerine kısmen etkili olabilen immun modülatör ve immun supressif tedaviler, semptomatik tedaviler ve halen etkinliği araştırılan potansiyel tedaviler yer almaktadır. Son iki makalede yaşam kalitesi ölçekleri ile özürlülüğü değerlendirme amaçlı ''EDSS'' ölçeği anlatılmaktadır.
Bu özel sayının hazırlanmasında görev almayı kabul eden, yoğun mesleki ve bilimsel aktiviteleri arasında zaman ayırma fedakarlığını göstererek bilgi ve deneyimlerini bizimle paylaşan değerli öğretim üyesi arkadaşlarıma ayrı ayrı teşekkür ediyorum.
Bu özel sayıyı, bu amansız hastalıkla mücadele eden hastalarımıza ve onlara her yönden destek olan ve cesaret veren yakınlarına ithaf etmek istiyorum.
Genç meslektaşlarım için yararlı olmasını diliyorum.
Prof.Dr.Gülten TUNALI
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı
.: İşlem Listesi