.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği'nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Turkish Adaptation of the Four Facet Mindful Eating Scale: A Validity and Reliability Study
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2023;8(2):187-98
doi: 10.5336/healthsci.2022-93286
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği (4F-YFÖ), çeşitli alanlarda yemeye özgü farkındalığı hem tepkisizlik, yargılamama, içsel farkındalık, dışsal farkındalık alt faktörleri ile hem de farkındalığın tutum ve davranış alanları ile değerlendirmesi nedeniyle dikkat çeken, çok yönlü bir yeme farkındalığı ölçeğidir. Bu çalışmada, 4FYFÖ'nün Türkçeye uyarlanarak, geçerlik ve güvenirliğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Metodolojik araştırma tasarımı kullanılan çalışma, 2021-2022 akademik yılında bir vakıf üniversitesinde 300 katılımcıyla yürütülmüştür. Google Formlar'da yapılandırılmış bir anket aracılığıyla bilgi formu, 4F-YFÖ ve Yeme Tutumu Testi uygulanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede iç tutarlılık katsayısı, faktör analizleri ve korelasyonları incelenmiştir. Bulgular: Pilot çalışmada, 4F-YFÖ'nün yüksek güvenirliğe sahip olduğu ve ölçekten madde çıkartılmadan geçerlilik analizine uygun olduğu belirlenmiştir. Öncelikle, Kaiser-Meyer-Olkin değeri 0,890 ile örneklem büyüklüğü oldukça yeterli ve Bartlett küresellik testi χ2 =2496,114, p<0,001 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğundan, 4F-YFÖ faktör analizi için uygun bulunmuştur. Ardından açıklayıcı faktör analizi 150 katılımcı ile incelenmiş olup, faktör yükleri >0,30 ve öz değerleri >1 ile ortaya çıkan varyansın %57,3'ünü açıklayan 4 faktörlü bir yapı olduğu saptanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi diğer 150 katılımcı ile gerçekleştirilmiş olup, uyum iyiliği indeksleri yaklaşık hataların ortalama karekökü=0,013; Karşılaştırmalı Uyum İndeksi=0,981; Uyum İyiliği İndeksi=0,966; Normlaştırılmış Uyum İndeksi=0,948; standartlaştırılmış ortalama hataların karekökü=0,081; Düzeltilmiş Uyum İyiliği İndeksi=0,961; χ2 /serbestlik derecesi=1,021 olarak iyi uyum gösterdiği belirlenmiştir. İç tutarlılık analizinde Cronbach alfa katsayısı 0,933 olarak bulunmuş ve ölçeğin çok yüksek güvenilirlikte olduğu bulunmuştur. Sonuç: Yeme farkındalığı, yeme tutumu ve bilincinin geniş kapsamda incelenmesini sağlayan önemli bir olgudur. Bu çalışmada, yeme farkındalığı düzeylerinin belirlenebilmesi için 4F-YFÖ Türkçe formunun genç erişkinler için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Güvenilirlilik ve geçerlilik; farkındalık; yeme; tutum
Amaç: Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği (4F-YFÖ), çeşitli alanlarda yemeye özgü farkındalığı hem tepkisizlik, yargılamama, içsel farkındalık, dışsal farkındalık alt faktörleri ile hem de farkındalığın tutum ve davranış alanları ile değerlendirmesi nedeniyle dikkat çeken, çok yönlü bir yeme farkındalığı ölçeğidir. Bu çalışmada, 4FYFÖ'nün Türkçeye uyarlanarak, geçerlik ve güvenirliğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Metodolojik araştırma tasarımı kullanılan çalışma, 2021-2022 akademik yılında bir vakıf üniversitesinde 300 katılımcıyla yürütülmüştür. Google Formlar'da yapılandırılmış bir anket aracılığıyla bilgi formu, 4F-YFÖ ve Yeme Tutumu Testi uygulanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede iç tutarlılık katsayısı, faktör analizleri ve korelasyonları incelenmiştir. Bulgular: Pilot çalışmada, 4F-YFÖ'nün yüksek güvenirliğe sahip olduğu ve ölçekten madde çıkartılmadan geçerlilik analizine uygun olduğu belirlenmiştir. Öncelikle, Kaiser-Meyer-Olkin değeri 0,890 ile örneklem büyüklüğü oldukça yeterli ve Bartlett küresellik testi χ2 =2496,114, p<0,001 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğundan, 4F-YFÖ faktör analizi için uygun bulunmuştur. Ardından açıklayıcı faktör analizi 150 katılımcı ile incelenmiş olup, faktör yükleri >0,30 ve öz değerleri >1 ile ortaya çıkan varyansın %57,3'ünü açıklayan 4 faktörlü bir yapı olduğu saptanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi diğer 150 katılımcı ile gerçekleştirilmiş olup, uyum iyiliği indeksleri yaklaşık hataların ortalama karekökü=0,013; Karşılaştırmalı Uyum İndeksi=0,981; Uyum İyiliği İndeksi=0,966; Normlaştırılmış Uyum İndeksi=0,948; standartlaştırılmış ortalama hataların karekökü=0,081; Düzeltilmiş Uyum İyiliği İndeksi=0,961; χ2 /serbestlik derecesi=1,021 olarak iyi uyum gösterdiği belirlenmiştir. İç tutarlılık analizinde Cronbach alfa katsayısı 0,933 olarak bulunmuş ve ölçeğin çok yüksek güvenilirlikte olduğu bulunmuştur. Sonuç: Yeme farkındalığı, yeme tutumu ve bilincinin geniş kapsamda incelenmesini sağlayan önemli bir olgudur. Bu çalışmada, yeme farkındalığı düzeylerinin belirlenebilmesi için 4F-YFÖ Türkçe formunun genç erişkinler için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Güvenilirlilik ve geçerlilik; farkındalık; yeme; tutum
ABSTRACT
Objective: The Four Facet Mindful Eating Scale (FFaMES) is a multi-faceted eating awareness scale that evaluates foodspecific awareness in various areas with sub-factors of non-reactance, non-judgment, internal-awareness, external-awareness and also mindfull eating with attitude and awareness areas. The validity and reliability of FFaMES was aimed. Material and Methods: The study, using a methodological research design, was carried out with 300 participants at a foundation university in 2021-2022 academic year. Sociodemoghrafic questions, FFaMES and Eating Attitude Test were applied on Google Forms. Internal consistency coefficient, factor analyzes and correlations were examined with statistical analyses. Results: In the pilot study FFaMES had high reliability and suitable for validity analysis without removing any items. First, Kaiser-Meyer-Olkin value was 0.890, sample size was well sufficient, and Bartlett sphericity test was statistically significant at the level of χ2 =2496.114, p<0.001 so FFaMES was suitable for factor analysis. Then, explanatory factor analysis was performed with 150 participants of main study, four factor structure revealed with factor loads >0.30 and eigenvalues >1, explaining 57.3% of total variance. In confirmatory factor analysis performed with the other 150 participants, the goodness of fit indices of 29-item version were the root mean square error of approximation=0.013; Comparative Fit Index=0.981; Goodness of Fit Index=0.966; Normed Fit Index=0.948; standardized root mean squared residual=0.081; Adjusted Goodness of Fit İndex=0.961; χ2 /degree of freedom=1.021. In the internal consistency analysis, Cronbach's alpha coefficient was found to be 0.933, as high reliability. Conclusion: Mindful eating is an important phenomenon that provides a wide range of information about eating attitudes and awareness. In this study, it has been shown that the FFaMES Turkish form is a valid and reliable measurement tool to determine the mindful eating levels for young adults.
Keywords: Reliability and validity; mindfulness; eating; attitude
Objective: The Four Facet Mindful Eating Scale (FFaMES) is a multi-faceted eating awareness scale that evaluates foodspecific awareness in various areas with sub-factors of non-reactance, non-judgment, internal-awareness, external-awareness and also mindfull eating with attitude and awareness areas. The validity and reliability of FFaMES was aimed. Material and Methods: The study, using a methodological research design, was carried out with 300 participants at a foundation university in 2021-2022 academic year. Sociodemoghrafic questions, FFaMES and Eating Attitude Test were applied on Google Forms. Internal consistency coefficient, factor analyzes and correlations were examined with statistical analyses. Results: In the pilot study FFaMES had high reliability and suitable for validity analysis without removing any items. First, Kaiser-Meyer-Olkin value was 0.890, sample size was well sufficient, and Bartlett sphericity test was statistically significant at the level of χ2 =2496.114, p<0.001 so FFaMES was suitable for factor analysis. Then, explanatory factor analysis was performed with 150 participants of main study, four factor structure revealed with factor loads >0.30 and eigenvalues >1, explaining 57.3% of total variance. In confirmatory factor analysis performed with the other 150 participants, the goodness of fit indices of 29-item version were the root mean square error of approximation=0.013; Comparative Fit Index=0.981; Goodness of Fit Index=0.966; Normed Fit Index=0.948; standardized root mean squared residual=0.081; Adjusted Goodness of Fit İndex=0.961; χ2 /degree of freedom=1.021. In the internal consistency analysis, Cronbach's alpha coefficient was found to be 0.933, as high reliability. Conclusion: Mindful eating is an important phenomenon that provides a wide range of information about eating attitudes and awareness. In this study, it has been shown that the FFaMES Turkish form is a valid and reliable measurement tool to determine the mindful eating levels for young adults.
Keywords: Reliability and validity; mindfulness; eating; attitude
REFERANSLAR:
- Ludwig DS, Kabat-Zinn J. Mindfulness in medicine. JAMA. 2008;300(11):1350-2. [Crossref] [PubMed]
- Gotink RA, Chu P, Busschbach JJ, Benson H, Fricchione GL, Hunink MG. Standardised mindfulness-based interventions in healthcare: an overview of systematic reviews and meta-analyses of RCTs. PLoS One. 2015;10(4):e0124344. Retraction in: PLoS One. 2019;14(4):e0215608. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Köse G, Tayfur M, Birincioğlu İ, Dönmez A. Yeme Farkındalığı Ölçeği'ni Türkçeye uyarlama çalışması [Adaptation study of the mindful eating questionnare (MEQ) into Turkish]. Journal of Cognitive-Behavioral Psychotherapy and Research. 2018;5(3):125-34. [Link]
- Kerin JL, Webb HJ, Zimmer-Gembeck MJ. Intuitive, mindful, emotional, external and regulatory eating behaviours and beliefs: An investigation of the core components. Appetite. 2019;132:139-46. [Crossref] [PubMed]
- Stanszus LS, Frank P, Geiger SM. Healthy eating and sustainable nutrition through mindfulness? Mixed method results of a controlled intervention study. Appetite. 2019;141:104325. [Crossref] [PubMed]
- Giannopoulou I, Kotopoulea-Nikolaidi M, Daskou S, Martyn K, Patel A. Mindfulness in eating is inversely related to binge eating and mood disturbances in university students in health-related disciplines. Nutrients. 2020;12(2):396. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Alberts HJ, Thewissen R, Raes L. Dealing with problematic eating behaviour. The effects of a mindfulness-based intervention on eating behaviour, food cravings, dichotomous thinking and body image concern. Appetite. 2012;58(3):847-51. [Crossref] [PubMed]
- Mantzios M, Egan H, Hussain M, Keyte R, Bahia H. Mindfulness, self-compassion, and mindful eating in relation to fat and sugar consumption: an exploratory investigation. Eat Weight Disord. 2018;23(6):833-40. [Crossref] [PubMed]
- Hendrickson KL, Rasmussen EB. Mindful eating reduces impulsive food choice in adolescents and adults. Health Psychol. 2017;36(3):226-35. [Crossref] [PubMed]
- Beshara M, Hutchinson AD, Wilson C. Does mindfulness matter? Everyday mindfulness, mindful eating and self-reported serving size of energy dense foods among a sample of South Australian adults. Appetite. 2013;67:25-9. [Crossref] [PubMed]
- Carrière K, Shireen SH, Siemers N, Preißner CE, Starr J, Falk C, et al. Development and validation of the four facet mindful eating scale (FFaMES). Appetite. 2022;168:105689. [Crossref] [PubMed]
- Alpar R. Geçerlik ve güvenirlik. Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik SPSS'de Çözümleme Adımları ile Birlikte. 6. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık; 2020. p.527-636.
- Güngör D. Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu [A guide to scale development and adaptation in psychology]. Türk Psikoloji Yazıları. 2016;19(38):104-12. [Link]
- Tanaka JS. "How big is big enough?": Sample size and goodness of fit in structural equation models with latent variables. Child Development. 1987;58(1):134-46. [Crossref]
- Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: Psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma [A guide for transcultural adaptation of the scale II: psychometric characteristics and cross-cultural comparison]. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2003;1:3-14. [Link]
- Lawshe CH. A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology. 1975;28(4):563-75. [Crossref]
- Garner DM, Garfinkel PE. The Eating Attitudes Test: an index of the symptoms of anorexia nervosa. Psychol Med. 1979;9(2):273-9. [Crossref] [PubMed]
- Garner DM, Olmsted MP, Bohr Y, Garfinkel PE. The eating attitudes test: psychometric features and clinical correlates. Psychol Med. 1982;12(4):871-8. [Crossref] [PubMed]
- Ergüney-Okumuş FE, Sertel-Berk HÖ. Yeme Tutum Testi kısa formunun (YTT-26) üniversite örnekleminde Türkçe'ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi [The psychometric properties of the eating attitudes test short form (EAT-26) in a college sample]. Psikoloji Çalışmaları. 2019;40(1):57-78. [Crossref]
- Hair Jnr J, Black W, Babin B, Anderson R. Multivariate Data Analysis: A Global Perspective. 7th ed. Upper Saddle River: Prentice Hall; 2010.
- Yaşlıoğlu MM. Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması [Factor analysis and validity in social sciences: application of exploratory and confirmatory factor analyses]. Istanbul University Journal of the School of Business. 2017;46:74-85. [Link]
- Jöreskog KG, Sörbom D. LISREL 8: User's Reference Guide. 2nd ed. Chicago: Scientific Software International; 1996.
- Keng SL, Smoski MJ, Robins CJ. Effects of mindfulness on psychological health: a review of empirical studies. Clin Psychol Rev. 2011;31(6):1041-56. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Brown KW, Creswell JD, Ryan RM. Handbook of Mindfulness: Theory, Research, and Practice. New York: Guilford Publications; 2015.
- Pearson MR, Brown DB, Bravo AJ, Witkiewitz K. Staying in the moment and finding purpose: The associations of trait mindfulness, decentering, and purpose in life with depressive symptoms, anxiety symptoms, and alcohol-related problems. Mindfulness. 2015;6(3):645-53. [Crossref]
- Bravo AJ, Boothe LG, Pearson MR. Getting personal with mindfulness: A latent profile analysis of mindfulness and psychological outcomes. Mindfulness. 2016;7(2):420-32. [Crossref]
- Cavanagh K, Strauss C, Forder L, Jones F. Can mindfulness and acceptance be learnt by self-help?: a systematic review and meta-analysis of mindfulness and acceptance-based self-help interventions. Clin Psychol Rev. 2014;34(2):118-29. [Crossref] [PubMed]
- van Dam NT, Earleywine M, Danoff-Burg S. Differential item function across meditators and non-meditators on the five facet mindfulness questionnaire. Personality and Individual Differences. 2009;47(5):516-21. [Crossref]
- Higgs S, Donohoe JE. Focusing on food during lunch enhances lunch memory and decreases later snack intake. Appetite. 2011;57(1):202-6. [Crossref] [PubMed]
- Tapper K. Can mindfulness influence weight management related eating behaviors? If so, how? Clin Psychol Rev. 2017;53:122-34. [Crossref] [PubMed]
- Heatherton TF, Baumeister RF. Binge eating as escape from self-awareness. Psychol Bull. 1991;110(1):86-108. [Crossref] [PubMed]
- Williamson DA, White MA, York-Crowe E, Stewart TM. Cognitive-behavioral theories of eating disorders. Behav Modif. 2004;28(6):711-38. [Crossref] [PubMed]
- Brewer J. The Craving Mind: From Cigarettes to Smartphones to Love? Why We Get Hooked and How We Can Break Bad Habits. 1st ed. New Haven, CT: Yale University Press; 2017.
- Brewer JA, Ruf A, Beccia AL, Essien GI, Finn LM, van Lutterveld R, et al. Can mindfulness address maladaptive eating behaviors? Why traditional diet plans fail and how new mechanistic insights may lead to novel interventions. Front Psychol. 2018;9:1418. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Mason AE, Jhaveri K, Cohn M, Brewer JA. Testing a mobile mindful eating intervention targeting craving-related eating: feasibility and proof of concept. J Behav Med. 2018;41(2):160-73. [Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi