.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Birinci Derece Faktoriyel Denemelerde Verimlilik İçin Optimum Noktaların Belirlenmesi: Bir Uygulama
Productivity in the First Degree for the Optimum Point Determination of Factorial Trials: An Application
Turkiye Klinikleri J Biostat. 2010;2(1):18-26
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Deney düzenleme yöntemleri bilimsel araştırmalarda ve sağlık alanında bir çok farklı amaçla kullanıldığı bilinmektedir. Bütün deneme düzenlerinde temel amaç üzerinde durulan yanıt değişkenine etkisi olabileceği düşünülen faktörlerin dikkate alınması ve böylelikle denemenin hatasının minimuma indirilmesidir. İnsan temel gıdası olan ekmek, uygun malzeme kullanılarak uygun koşullarda üretildiği takdirde sağlıklı insan üzerine hiçbir olumsuz etkisi olamaz. Ancak uygun olmayan hammadde miktarlarının kullanılması durumunda örneğin kepek miktarı, maya miktarı veya diğer katkıların miktarlarının optimum olmaması halinde üretilen ekmek sağlığı tehdit eder. Bu uygulamada katılan kepek miktarının, maya miktarının ve fermentesyon süresinin ekmeğin fitik asit miktarına etkilerini optimum düzeyde seçmek için yanıt yüzeyi metodunun CDD(Merkezi Bileşik) deneme düzeni ile açıklanmaya çalışılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Birinci derece faktoriyel denemelerde amaç bağımlı değişken için bağımsız değişkenlerdeki optimum düzey yada düzeyleri belirlemektir. Birinci derece yanıt yüzey modellerinin uygulaması ve sonuçlarının yorumlanması için yanıt yüzeyi yönteminin 3k CDD (Merkezi Bileşik) deneme düzeninde tek replikasyonlu bir denemeden toplanmıştır. Bulgular: Ekmek yapımı sırasında fitik asit miktarına etkili olabilecek faktörler arasında etkileşimler ile, bu faktörlerin fitik asit miktarına nederece etkili oldukları yanıt yüzeyi metodu kullanılarak en uygun model araştırılmıştır. Veriler birinci derece yanıt yüzeyi modeli için hesaplandığı zaman R2 (Düzeltilmiş) = %90,0 olduğu görülmüş, regresyon denkleminin %90 oranında değişkenleri açıkladığını gösterdiği anlaşılmıştır. Sonuç: CDD (Merkezi Bileşik) deneme düzeninde kepek miktarının fitik asit üzerinde temel etkiye sahip olduğu, fermentesyon süresinin ve maya miktarının tek başına yada herhangi bir etkileşimle fitik asit miktarı üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Bu durumda nitelikli ekmek üretimi yaparken, kepek miktarını optimum düzeyde kullanmak gelecekte oluşabilecek birtakım hastalıkların önüne geçilebileceği sonucunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Deney dizaynı; model, teorik (yanıt yüzeyi metodu), central compozite dizayn, en dik artış/azalış
Amaç: Deney düzenleme yöntemleri bilimsel araştırmalarda ve sağlık alanında bir çok farklı amaçla kullanıldığı bilinmektedir. Bütün deneme düzenlerinde temel amaç üzerinde durulan yanıt değişkenine etkisi olabileceği düşünülen faktörlerin dikkate alınması ve böylelikle denemenin hatasının minimuma indirilmesidir. İnsan temel gıdası olan ekmek, uygun malzeme kullanılarak uygun koşullarda üretildiği takdirde sağlıklı insan üzerine hiçbir olumsuz etkisi olamaz. Ancak uygun olmayan hammadde miktarlarının kullanılması durumunda örneğin kepek miktarı, maya miktarı veya diğer katkıların miktarlarının optimum olmaması halinde üretilen ekmek sağlığı tehdit eder. Bu uygulamada katılan kepek miktarının, maya miktarının ve fermentesyon süresinin ekmeğin fitik asit miktarına etkilerini optimum düzeyde seçmek için yanıt yüzeyi metodunun CDD(Merkezi Bileşik) deneme düzeni ile açıklanmaya çalışılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Birinci derece faktoriyel denemelerde amaç bağımlı değişken için bağımsız değişkenlerdeki optimum düzey yada düzeyleri belirlemektir. Birinci derece yanıt yüzey modellerinin uygulaması ve sonuçlarının yorumlanması için yanıt yüzeyi yönteminin 3k CDD (Merkezi Bileşik) deneme düzeninde tek replikasyonlu bir denemeden toplanmıştır. Bulgular: Ekmek yapımı sırasında fitik asit miktarına etkili olabilecek faktörler arasında etkileşimler ile, bu faktörlerin fitik asit miktarına nederece etkili oldukları yanıt yüzeyi metodu kullanılarak en uygun model araştırılmıştır. Veriler birinci derece yanıt yüzeyi modeli için hesaplandığı zaman R2 (Düzeltilmiş) = %90,0 olduğu görülmüş, regresyon denkleminin %90 oranında değişkenleri açıkladığını gösterdiği anlaşılmıştır. Sonuç: CDD (Merkezi Bileşik) deneme düzeninde kepek miktarının fitik asit üzerinde temel etkiye sahip olduğu, fermentesyon süresinin ve maya miktarının tek başına yada herhangi bir etkileşimle fitik asit miktarı üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Bu durumda nitelikli ekmek üretimi yaparken, kepek miktarını optimum düzeyde kullanmak gelecekte oluşabilecek birtakım hastalıkların önüne geçilebileceği sonucunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Deney dizaynı; model, teorik (yanıt yüzeyi metodu), central compozite dizayn, en dik artış/azalış
ABSTRACT
Objective: Experimental methods in scientific research and health regulations in the area is known to be a very different purpose. The main purpose of the experiment focuses on the layout of all the responses to the effects of variables thought to be the factors to be taken into account and thus the experiment is to minimize error. People with basic food of bread, using the proper materials are being produced under fair conditions, if any negative effects on healthy people can not. However, in the case of improper use of raw materials such as the amount of the amount of bran, yeast quantity or the quantity of other additives in the absence of optimum health threat bread is produced. In this application involved the amount of bran, yeast bread, the amount and duration of fermentation impact on the amount of phytic acid response surface method to select the optimum level of the CDD (Central Composite) are tried to explain the experiment with the layout. Material and Methods: Dependent variable in the goal for first-degree factorial experiment argument is to determine the optimum level or levels. Implementation and results of first-order response surface model for interpretation of the response surface method 3k CDD (Central Composite) trial scheme has been collected from a single replication give it a try. Results: Bread making may be effective during the slip on the amount of acid by the interaction between factors, to what extent these factors influence the amount of slip acid method by using the response surface has been investigated the most appropriate model. Data for first-degree response surface model is calculated when R2 (Adjusted) = 90.0% that was seen, at a rate of 90% of the regression equations indicate that the variable is understood to disclose. Conclusion: CDD (Central Composite) experiment the amount of bran in order to have a fundamental impact on the phytic acid, and yeast fermentesyon amount of time alone or with any interaction on the amount of phytic acid was not effective. In this case, the production quality when making bread, bran to use optimally the amount that may occur in the future to prevent some diseases could be the result shows.
Keywords: Research design; models, theoretical response surface model), central compozite design, steepest ascent/descent
Objective: Experimental methods in scientific research and health regulations in the area is known to be a very different purpose. The main purpose of the experiment focuses on the layout of all the responses to the effects of variables thought to be the factors to be taken into account and thus the experiment is to minimize error. People with basic food of bread, using the proper materials are being produced under fair conditions, if any negative effects on healthy people can not. However, in the case of improper use of raw materials such as the amount of the amount of bran, yeast quantity or the quantity of other additives in the absence of optimum health threat bread is produced. In this application involved the amount of bran, yeast bread, the amount and duration of fermentation impact on the amount of phytic acid response surface method to select the optimum level of the CDD (Central Composite) are tried to explain the experiment with the layout. Material and Methods: Dependent variable in the goal for first-degree factorial experiment argument is to determine the optimum level or levels. Implementation and results of first-order response surface model for interpretation of the response surface method 3k CDD (Central Composite) trial scheme has been collected from a single replication give it a try. Results: Bread making may be effective during the slip on the amount of acid by the interaction between factors, to what extent these factors influence the amount of slip acid method by using the response surface has been investigated the most appropriate model. Data for first-degree response surface model is calculated when R2 (Adjusted) = 90.0% that was seen, at a rate of 90% of the regression equations indicate that the variable is understood to disclose. Conclusion: CDD (Central Composite) experiment the amount of bran in order to have a fundamental impact on the phytic acid, and yeast fermentesyon amount of time alone or with any interaction on the amount of phytic acid was not effective. In this case, the production quality when making bread, bran to use optimally the amount that may occur in the future to prevent some diseases could be the result shows.
Keywords: Research design; models, theoretical response surface model), central compozite design, steepest ascent/descent
.: İşlem Listesi