.: ARAŞTIRMA
Besim Ömer (Akalın) Paşa'nın Nevsâl-i Âfiyet'inde Halid Şazi'nin (Kösemihal) Ağız Sağlığına Dair Verdiği Bilgilerin Değerlendirilmesi: Metodolojik Çalışmalar (Nitel Araştırma)
Evaluation of the Information Provided by Halid Şazi (Kösemihal) on Oral Health in Besim Ömer (Akalın) Pasha's Nevsâl-i Âfiyet: Methodological Study (Qualitative Research)
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2024;32(1):56-63
doi: 10.5336/mdethic.2023-100116
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Şazi Kösemihal (1869-1921), ülkemizde modern diş hekimliğinin kurucularındandır. Tıp hekimi olmasının yanında diş hekimliğine olan merakı kariyerine diş hekimi olarak devam etmesini sağlamıştır. Askerî ve sivil tıp okullarının birleşmesinden sonra yeni açılan Dişçilik Mektebi'nin klinik hocalığını ve müdürlüğünü yapmış olan Şazi'nin akademik yayını bulunmamaktadır. Şazi, bunu kendisini yazma işinden soğutan kitabet hocasına bağlamıştır. Çalışmanın amacı; Şazi'ye ait, Besim Ömer Paşa'nın (1862-1940) Nevsâl-i Âfiyet adlı dört ciltlik eserinin I. cildinde bulunan Osmanlıca yazılmış ''Ağzın Hıfz-ı Sıhhati'' adlı eserini günümüz diş hekimliği bilgileri ışığında incelemek ve eserin, döneminin dişçilik anlayışını nasıl diş hekimliği seviyesine taşıdığını göstermektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Konuyla ilgili olarak birinci el kaynağa Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi veri tabanı taranarak ulaşılmıştır. Birinci el kaynak olarak Besim Ömer'e ait olan ''Nevsâl-i Âfiyet'' adlı dört ciltlik eserin I. cildinde bulunan ve Halid Şazi'ye ait ''Ağzın Hıfz-ı Sıhhati'' adlı makalesi kullanılmıştır. Eser, Osmanlıcadan transkribe edilerek incelenmiştir. Yazar tarafından transkribe edilmiş metin aynı zamanda Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Zeki İzgeör'ün transkripsiyonuyla karşılaştırılmıştır. Makalenin başında Besim Ömer Paşa'nın hayatı ve eseri Nevsâl-i Âfiyet'in içeriği hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Sonrasında Şazi'nin hayatına ve modern diş hekimliğine olan katkılarına giriş yapılmış, tüm bunlar için ilgili makalelerden ve telif eserlerden yararlanılmıştır. Tüm kaynaklar metin içerisinde belirtilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ağzın Hıfz-ı Sıhhati; Şazi; Nevsâl-i Âfiyet; diş hekimliği
Şazi Kösemihal (1869-1921), ülkemizde modern diş hekimliğinin kurucularındandır. Tıp hekimi olmasının yanında diş hekimliğine olan merakı kariyerine diş hekimi olarak devam etmesini sağlamıştır. Askerî ve sivil tıp okullarının birleşmesinden sonra yeni açılan Dişçilik Mektebi'nin klinik hocalığını ve müdürlüğünü yapmış olan Şazi'nin akademik yayını bulunmamaktadır. Şazi, bunu kendisini yazma işinden soğutan kitabet hocasına bağlamıştır. Çalışmanın amacı; Şazi'ye ait, Besim Ömer Paşa'nın (1862-1940) Nevsâl-i Âfiyet adlı dört ciltlik eserinin I. cildinde bulunan Osmanlıca yazılmış ''Ağzın Hıfz-ı Sıhhati'' adlı eserini günümüz diş hekimliği bilgileri ışığında incelemek ve eserin, döneminin dişçilik anlayışını nasıl diş hekimliği seviyesine taşıdığını göstermektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Konuyla ilgili olarak birinci el kaynağa Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi veri tabanı taranarak ulaşılmıştır. Birinci el kaynak olarak Besim Ömer'e ait olan ''Nevsâl-i Âfiyet'' adlı dört ciltlik eserin I. cildinde bulunan ve Halid Şazi'ye ait ''Ağzın Hıfz-ı Sıhhati'' adlı makalesi kullanılmıştır. Eser, Osmanlıcadan transkribe edilerek incelenmiştir. Yazar tarafından transkribe edilmiş metin aynı zamanda Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Zeki İzgeör'ün transkripsiyonuyla karşılaştırılmıştır. Makalenin başında Besim Ömer Paşa'nın hayatı ve eseri Nevsâl-i Âfiyet'in içeriği hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Sonrasında Şazi'nin hayatına ve modern diş hekimliğine olan katkılarına giriş yapılmış, tüm bunlar için ilgili makalelerden ve telif eserlerden yararlanılmıştır. Tüm kaynaklar metin içerisinde belirtilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ağzın Hıfz-ı Sıhhati; Şazi; Nevsâl-i Âfiyet; diş hekimliği
ABSTRACT
Şazi Kösemihal (1869-1921) was a pioneer of modern dentistry in Türkiye, with a passion for dentistry alongside his medical career. After the merger of the military and civilian medical schools, Şazi became a clinical instructor and director of the Dental School. Şazi did not have many publications. He attributed this situation to his epitaph teacher advising him against writing. The study aims to examine Şazi's work entitled ''Ağzın Hıfz-ı Sıhhati'', written in Ottoman Turkish and found in the 1st volume of Besim Ömer Pasha's (1862-1940) four-volume work called Nevsâl-i Âfiyet, in the light of contemporary dental knowledge and to show how the dental understanding of the time in which the work was written reached the level of modern dentistry. The research was conducted using qualitative research methods. The Turkish Grand National Assembly Library database was scanned to access a first-hand source on the subject. The article ''Ağzın Hıfz-ı Sıhhati'' by Halid Şazi, found in the first volume of the four-volume work called ''Nevsâl-i Âfiyet'' by Besim Ömer, was used as the primary source. The work was analyzed from Ottoman Turkish. The author's transcription was compared with the transcription of Ahmet Zeki İzgeör. The article covers Besim Ömer Pasha's masterpiece, Nevsâl-i Âfiyet, and Şazi's achievements in modern dentistry, citing relevant articles and copyrighted works.
Keywords: Ağzın Hıfz-ı Sıhhati; Şazi; Nevsâl-i Âfiyet; dentistry
Şazi Kösemihal (1869-1921) was a pioneer of modern dentistry in Türkiye, with a passion for dentistry alongside his medical career. After the merger of the military and civilian medical schools, Şazi became a clinical instructor and director of the Dental School. Şazi did not have many publications. He attributed this situation to his epitaph teacher advising him against writing. The study aims to examine Şazi's work entitled ''Ağzın Hıfz-ı Sıhhati'', written in Ottoman Turkish and found in the 1st volume of Besim Ömer Pasha's (1862-1940) four-volume work called Nevsâl-i Âfiyet, in the light of contemporary dental knowledge and to show how the dental understanding of the time in which the work was written reached the level of modern dentistry. The research was conducted using qualitative research methods. The Turkish Grand National Assembly Library database was scanned to access a first-hand source on the subject. The article ''Ağzın Hıfz-ı Sıhhati'' by Halid Şazi, found in the first volume of the four-volume work called ''Nevsâl-i Âfiyet'' by Besim Ömer, was used as the primary source. The work was analyzed from Ottoman Turkish. The author's transcription was compared with the transcription of Ahmet Zeki İzgeör. The article covers Besim Ömer Pasha's masterpiece, Nevsâl-i Âfiyet, and Şazi's achievements in modern dentistry, citing relevant articles and copyrighted works.
Keywords: Ağzın Hıfz-ı Sıhhati; Şazi; Nevsâl-i Âfiyet; dentistry
REFERANSLAR:
- Efeoğlu A, Erdemir AD, Öncel Ö. Geçmişten Günümüze Türk Diş Hekimliği. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı; 2000.
- Akalın BÖ. Nevsâl-i Âfiyet. 1. Cilt. İstanbul: Alem Matbaası- Ahmet Hamdi ve Şürekası; 1897.
- Hot İ. Dr. Besim Ömer Paşa'nın anne ve çocuk sağlığı açısından ülkemiz nüfus meselesi hakkındaki görüşleri [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 1996. [Link]
- Kavak M. Besim Ömer Paşa ve ailesinin hususi evrakları. Atış S, Çekin MD, editörler. Konferans Bildirgesi Sağlık Tarihi ve Müzeciliği Sempozyumu; 19-21 Mayıs 2017; İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları; 2018. p.405-16.
- Bilgin T. Hilâl-i Ahmer Ebe ve Hemşire Eğitimlerinin Öncüsü Besim Ömer Paşa. Memiş Ş, Yasan FS, editörler. İstanbul: Kızılay Kültür Sanat Yayınları; 2023.
- İzgöer AZ. Besim Ömer Nevsâl-i Âfiyet. 1. Cilt. İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayını; 2020.
- İzgöer AZ. Besim Ömer Nevsâl-i Âfiyet. 2. Cilt. İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayını; 2020.
- İzgöer, AZ. Besim Ömer Nevsâl-i Âfiyet. 3. Cilt. İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayını; 2020.
- İzgöer AZ. Besim Ömer Nevsâl-i Âfiyet. 4. Cilt. İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayını; 2020.
- Özdemir MÇ. Türkiye'de Sosyoloji (İsimler-Eserler). 1. Baskı. Ankara: Phoenix Yayınevi; 2008. Baskı sayısı eklenmelidir.
- Efeoğlu A. Şazi Kösemihal [İnternet]. İstanbul Dişhekimleri Odası. [Erişim tarihi: 22 Ekim 2023. Erişim Linki: [Link]
- Etker Ş. Dr. Gazimihalzade M. Şazi Bey'in özgeçmişi [Resume of Dr. Gazimihalzade M. Şazi Bey]. Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 2008;10(1):201-4. [Link]
- Yıldırım M, Namal A. Türkiye'de bilimsel dişhekimliğinin kurucusu muallim Dr. Halid Şazi Kösemihal (1869-1912) ve ülkemiz dişhekimliğinde 1909-1933 sürecindeki gelişmeler. Arın N, Öncel Ö, Demirhan Erdemir A, editörler. Ülkemizin İlk Dişhekimliği Okulu İstanbul Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi 100. Yıla Armağan. 1. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri; 2008. p.59-69.
- Namal FA. Ölümünün 65. yılı anısına- dişhekimliği tarihinde dönüm noktasındaki bir ismin biyografisine kısa bakış: Eczacı, Dişçi, Kabile (Ebe) ve Hastabakıcı Kadın Mektepleri'nin ilk müdürü: Prof. Dr. Mustafa Münif Paşa [Prof. Dr. Mustafa Münif Kocaolçun (1855-1937) the first director of the Turkish school of pharmacy, dentistry, midwifes and nurses: short review of the biography of this man on the turning point in the history of Turkish dentistry on his memory at the 65th anniversary of his death]. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi. 2002;10(4)302-9. [Link]
- Yıldırım N. Berberlerden diş hekimlerine: İstanbul'da dişçiler mektebi kurma çabaları ve Dişçi Mektebinin açılışı. Toplumsal Tarih. 2006;146:38-43. [Link]
- Büyük İstanbul Tarihi [İnternet]. [Erişim tarihi: 10 Eylül 2023]. Berberlerden diş hekimliğine. 2015. Erişim linki: [Link]
- Efeoğlu A. Diş Hekimliği Fakültesi - Başlangıçtan Günümüze. 1. Baskı. İstanbul: İÜ Nobel Tıp Kitabevleri.
- Dölen E. II. meşrutiyet döneminde darülfünun [Istanbul Darülfünunu (University) in the aftermath of the young turk revolution]. Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 2008;10(1):1-46. [Link]
- Türk Diştabipleri Cemiyeti Mecmuası. Sayı: 101-102. İstanbul: Hüsnütabibat Basımevi; 1943.
- Baltacıoğlu A, Baltacıoğlu İ. Türkiye'de diş hekimliği eğitim ve öğretimi (1908-1933) [The history of dentistry education in Turkey (1908-1933)]. Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 2010;11(1-2):159-202. [Link]
- Aydıntuğ YS. 20. yüzyılda Türk askeri diş hekimliği tarihi [Doktora tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2011. Erişim linki: [Link]
- Baran İ, Nalçacı R. Diş hekimliğinde kullanılan materyaller ve alerjik reaksiyonlar [Dental materials and allergic reactions]. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2007;2:26-32. [Link]
- Karabekiroğlu S, Ünlü N. Toplum bazlı koruyucu ağız diş sağlığı programlarında erken dönem koruyucu uygulamaların yeri ve önemi [The importance and role of early prevention practices in community-based preventive oral health programs]. EÜ Dişhek Fak Derg. 2017;38(2):89-100. [Crossref]
.: İşlem Listesi