Amaç: Bu çalışmanın amacı, nevrotizmin genel erteleme davranışı ile ilişkisinde benliğin ayrımlaşması ve bilişsel esnekliğin sıralı aracılık etkisinin incelenmesidir. Gereç ve Yöntemler: Araştırma toplum örnekleminden 18-60 yaş arası (ortalama=31,6; standart sapma=11,2), 590 katılımcıdan (241 kadın, 348 erkek) oluşmaktadır. Araştırmada, kartopu ve uygun örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Veriler, Sosyodemografik Bilgi Formu, İş Stresi Bataryası-Nevrotizm Ölçeği, Erteleme Eğilimleri Ölçeği, Benliğin Ayrımlaşması Ölçeği, Bilişsel Esneklik Envanteri aracılığıyla çevrim içi olarak toplanmıştır. Araştırmada veri analizi için Pearson korelasyon analizi, bağımsız örneklem t-testi, varyans analizi ve sıralı aracılık etki analizleri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma sonuçları erteleme davranışı puanlarının erkeklerde kadınlara; bekârlarda evli olanlara ve çocuk sahibi olmayanların olanlara göre daha fazla olduğunu göstermektedir. Ayrıca 18-25 yaş aralığındaki bireylerin 26-39 yaş ve 40-60 yaş aralığındakilere göre daha fazla erteleme davranışları gösterdikleri bulgulanmıştır. Yapılan korelasyon analizinde, erteleme davranışı ile nevrotizm arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Benliğin ayrımlaşması ve bilişsel esneklik ile hem nevrotizm hem de erteleme arasında negatif yönde ilişki olduğu saptanmıştır. Aracı etki analiz sonuçlarında ise nevrotizmin ertelemeyi hem doğrudan hem de dolaylı olarak benliğin ayrımlaşması ile bilişsel esnekliğin sıralı aracılığında yordadığı görülmüştür. Sıralı aracılık analizi, erteleme davranışı söz konusu olduğunda benliğin ayrımlaşmasının ve duygusal düzenlemenin, bilişsel süreçlerin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için bir ön koşul olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuç: Bu çalışmanın bulguları, erteleme davranışına zemin hazırlayan duygusal ve bilişsel faktörlerin anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Bu bulgular, erteleme davranışıyla mücadele eden bireyler için psikoterapi çalışmalarında nevrotizm kişilik özelliklerinin, benliğin ayrımlaşması ve bilişsel esnekliğin ele alınmasının kritik bir öneme sahip olabileceğini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: Erteleme davranışı; bilişsel esneklik; benliğin ayrımlaşması; nevrotizm
Objective: The purpose of the present study is to examine serial mediation effect of self-differentiation and cognitive flexibility between neuroticism and general procrastination behavior. Material and Methods: The study was consisted of 590 participants (241 females, 348 males) ages of 18-60 (mean=31.6; standard deviation=11.2) sampled from the community. Snowball and convenience sampling methods were used in the research. Data were collected online through the Socio-Demographic Information Form, Job Stress Battery- Neuroticism Scale, Pure Procrastination Scale, Differentiation of Self Inventory and Cognitive Flexibility Inventory. Pearson correlation analysis, independent sample t-test, analysis of variance and serial mediaton analyses were conducted for data analysis. Results: Research findings reveal that procrastination behavior scores are higher in males compared to females, in singles compared to married individuals, and in those without children compared to those with children. Moreover, individuals aged of 18-25 showed more procrastination behaviors compared to those aged 26-39 and 40-60. Correlation analysis revealed that procrastination is positively correlated with neuroticism. According to analysis, self-differentiation and cognitive flexibility are negatively correlated with neuroticism and procrastination. Serial mediation analysis results shows that neuroticism predicted procrastination both directly and indirectly through serial mediation of self-differentiation and cognitive flexibility. The serial mediation analysis reveals that self-differentiation and emotional regulation are antecedents for the healthy functioning of cognitive processes in the context of procrastination behavior. Conclusion: The findings of this study, which may contribute to the understanding the emotional and cognitive factors underlying procrastination behavior. These findings underscore the critical importance of addressing neuroticism personality traits, self-differentiation and cognitive flexibility in psychotherapeutic interventions for individuals struggling with procrastination behavior.
Keywords: Procrastination behavior; cognitive flexibility; self-differentiation; neuroticism
- Klingsieck KB. Procrastination when good things don't come to those who wait. Eur Psychol. 2013;18(1):24-34. [Crossref]
- Rebetez MML, Barsics C, Montisci T, Rochat L. Towards a dimensional, multifactorial, and integrative approach to procrastination in everyday life: an illustration through interviews. Psychol Belg. 2022;62(1):166-83. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Milgram NA, Sroloff B, Rosenbaum M. The procrastination of everyday life. J Res Pers. 1988;22(2):197-212. [Crossref]
- Karataş H, Bademcioğlu M. The explanation of the academic procrastination behaviour of pre-service teachers with five factor personality traits. The International Journal of Research in Teacher Education. 2015;6(2):11-25. [Link]
- Steel P, Ferrari J. Sex, education and procrastination: an epidemiological study of procrastinators' characteristics from a global sample. Eur J Pers. 2013;27(1):51-8. [Crossref]
- Milgram NA, Mey-Tal G, Levison Y. Procrastination, generalized or specific, in college students and their parents. Pers Individ Dif. 1998;25(2):297-316. [Crossref]
- Uzun B, Demir A. Erteleme: türleri, bileşenleri, demografik etkenler ve kültürel farklılıklar [Procrastination: types, components, demographic effects, and cultural differences]. Ege Eğitim Dergisi. 2015;16(1):106-21. [Crossref]
- Ahmad S, Zeb H, Muhammad H. Emotional intelligence, personality traits and procrastination among students and employees of Khyber Pakhtunkhwa. Pak J Psychol. 2019;50(2):3-19. [Link]
- Balkıs M, Duru E. Prevalence of academic procrastination behavior among pre-service teachers, and its relationship with demographics and individual preferences. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 2009;5(1):18-32. [Link]
- Ferrari JR, Ozer BU, Demir A. Chronic procrastination among Turkish adults: exploring decisional, avoidant, and arousal styles. J Soc Psychol. 2009;149(3):402-8. Erratum in: J Soc Psychol. 2009;149(4):table of contents. [Crossref] [PubMed]
- Harriot J, Ferrari JR. Prevalence of procrastination among samples of adults. Psychol Rep. 1996;78(2):611-6. [Crossref]
- Beutel ME, Klein EM, Aufenanger S, Brähler E, Dreier M, Müller KW, et al. Procrastination, distress and life satisfaction across the age range -a German representative community study. PLoS One. 2016;11(2):e0148054. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Baltacı, A. Erteleme davranışı eğilimi ve beş faktörlü kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler: okul yöneticileri üzerine bir araştırma [The relations between procrastination behavior tendency and big-five personality traits: a survey on school administrators]. International Journal of Contemporary Educational Studies.2017;3(1):56-80. [Link]
- Hammer CA, Ferrari JR. Differential incidence of procrastination between blue and white-collar workers. Curr Psychol. 2002;21(4):333-8. [Crossref]
- Lee DG, Kelly KR, Edwards JK. A closer look at the relationships among trait procrastination, neuroticism, and conscientiousness. Pers Individ Dif. 2006;40(1):27-37. [Crossref]
- Watson D. Procrastination and the five-factor model: a facet level analysis. Pers Individ Dif. 2001;30(1):149-58. [Crossref]
- Burger JM. Kişilik, Psikoloji Biliminin İnsan Doğasına Dair Söyledikleri, 7. Basım. İstanbul: Kaknüs Yayınları; 2021.
- Markiewicz K. Mediators of relationships between procrastination and neuroticism. Acta Neuropsychol. 2017;15(3):303-13. [Crossref]
- Okan Er Y, Deniz ME. The mediating role of self-compassion and cognitive flexibility in the relationship between differentiation of self and subjective well-being. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2022;51(3):1642-80. [Crossref]
- Skowron EA, Stanley KL, Shapiro MD. A longitudinal perspective on differentiation of self, interpersonal and psychological well-being in young adulthood. Contemp Fam Ther. 2008;31(1):3-18. [Crossref]
- Bowen M. Family Therapy in Clinical Practice. 1st ed. London, New York: Aronson; 1978.
- Pychyl TA, Sirois FM. Procrastination, emotion regulation, and well-being. Procrastination, Health and Well-Being. 1st ed. Cambridge: Academic Press; 2016. p.163-88. [Crossref]
- Kurt A, Gündüz B. The investigation of relationship between irrational relationship beliefs, cognitive flexibility and differentiation of self in young adults. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2020;49(1):28-44. [Link]
- Bilgin M. Ergenlerin beş faktör kişilik özelliği ile bilişsel esneklik ilişkisi [Relations to five factor personality model with cognitive flexibility in adolescents]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2017;16(62):945-54. [Crossref]
- Gülüm IV, Dağ I. The Turkish adaptation, validity and reliability study of the repetitive thinking questionnaire and the cognitive flexibility inventory. Anatolian Journal of Psychiatry. 2012;13(3):216-23. [Link]
- Yukay Yüksel M, Sayın M, Dinç S. Lise öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarının yordanmasında bilişsel esneklik ve ruminasyonun etkisi [The effect of cognitive flexibility and rumination on predicting academic procrastination behavior of high school students]. IBAD Journal of Social Sciences-Special Issues. 2020;(Özel sayı):202-18. [Crossref]
- Ünsal P, Sertel Berk HÖ, Özalp Türetgen I, Başbuğ G. İş stresi bataryası: biçimlendirici kişilik değişkenlerinin ölçümü. 16. Ulusal Psikoloji Kongresi. Mersin: 2010. [Link]
- Steel P. Pure Procrastination Scale (PPS) [Veritabanı Kaydı]. APA PsycTests. 2010. [Crossref]
- Ekşi H, Kaplan ZH. Erteleme Eğilimleri Ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Akhmetov N, editör. 4. Başkent International Conference On Multidisciplinary Studies, 4-6 Ağustos 2023; Adıyaman: Almaata, Paris, Iksad Global Publications; 2023. p.1512-22.
- Skowron EA, Friedlander ML. The differentiation of self inventory: Development and initial validation. J Couns Psychol. 1998;45(3):235-46. [Crossref]
- Işık E, Bulduk S. Psychometric properties of the differentiation of self inventory-revised in Turkish adults. J Marital Fam Ther. 2015;41(1):102-12. [Crossref] [PubMed]
- Dennis JP, Wal JSV. The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cogn Ther and Res. 2010;34(3): 241-53. [Crossref]
- George D, Mallery M. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update 10th ed. Boston: Pearson; 2010.
- Hayes AF. The Simple mediation model. Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A Regression-Based Approach. 1st ed. New York: Guilford Publications; 2013.
- Mackinnon DP, Lockwood CM, Williams J. Confidence limits for the indirect effect: distribution of the product and resampling methods. Multivariate Behav Res. 2004;39(1):99-128. [Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi