.: DERLEME
Antik ya da Eski Sağlık İnançlarının Günlük Yaşam Üzerindeki Etkileri
The Effects of Ancient or Old Health Believes on Daily Life: Review
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2015;23(1):22-7
doi: 10.5336/mdethic.2015-43844
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
İnsanlığın oluşumundan bu yana, tüm kültürlerde fiziksel ya da ruhsal (doğaüstü) olmak üzere iki gerçeklik olduğuna inanılmaktadır. Doğaüstü; gizemlidir, deneyim dışıdır, doğrulanamaz, tanımlanması zordur. Bu yüzden olayların doğaüstü gerçekliğe bağlanarak yönetilmeye çalışılması insanoğluna daha cazip gelmiştir. Bu doğaüstü gerçeklik mevcut hastalıkların tedavisinde bitkilerden ilaç yapmak, yatırları ziyaret etmek, muska yazmak/yazdırmak veya bir ocaklıya görünmek şeklinde çeşitli inanışlar ya da uygulamalar olarak tezahür edebilir. Bilimsel metodun henüz oluşmadığı ve bilimsel bir bilgi birikiminin henüz gelişmediği dönemlerde doğa olaylarının açıklanmasında mitler devreye girmekteydi. Öyle ki her coğrafi bölgenin kendine özgü mitlerinde rastlanılan kahramanlar başka adlarla ama benzer olay örüntüleri içerisinde başka zaman ve mekanlarda da ortaya çıkmışlardır. Gelişen tıbbi bilgiye rağmen bu tür inanış ve uygulamalar, karşılaşılan hastalıkların kontrolünde ya tek başına ya da tıbbi tedavilere ek olarak günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir ve devam edecek gibi görünmektedir. Tarih dönemleri boyunca sağlık inançları da Şamanizm, Budizm, Musevilik gibi din ve din dışı inanışlardan etkilenerek bugüne kadar gelmiştir. Bu inanışlar ve girişimlerin asıl amacı ortadan kaybolmuş olsa da bunlar bireysel veya sosyal bir antite olarak sağlıksız durumların üstesinden gelmek için bilinçsiz bir otomatik davranış şeklinde hala ortaya çıkmaktadır. Bu inanış ya da uygulamaların kaygının giderilmesi, ölüm korkusunun azaltılması, inanç gücü ile adaletsizliklere tahammülü artırmada önemli bir rolü vardır. Tüm bu sağlık inançları ve ritüeller hastalıkların üstesinden gelmede bireysel direnci artırabilir ve sosyal dayanışmayı geliştirebilirler. Ayrıca sağlık inanışlarının farkında olmak doktorlara hastalıkların üstesinden gelebilmeleri için klinik uygulamalarında önemli katkılar sağlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık tutumu; biyoetikler; toplum hekimliği
İnsanlığın oluşumundan bu yana, tüm kültürlerde fiziksel ya da ruhsal (doğaüstü) olmak üzere iki gerçeklik olduğuna inanılmaktadır. Doğaüstü; gizemlidir, deneyim dışıdır, doğrulanamaz, tanımlanması zordur. Bu yüzden olayların doğaüstü gerçekliğe bağlanarak yönetilmeye çalışılması insanoğluna daha cazip gelmiştir. Bu doğaüstü gerçeklik mevcut hastalıkların tedavisinde bitkilerden ilaç yapmak, yatırları ziyaret etmek, muska yazmak/yazdırmak veya bir ocaklıya görünmek şeklinde çeşitli inanışlar ya da uygulamalar olarak tezahür edebilir. Bilimsel metodun henüz oluşmadığı ve bilimsel bir bilgi birikiminin henüz gelişmediği dönemlerde doğa olaylarının açıklanmasında mitler devreye girmekteydi. Öyle ki her coğrafi bölgenin kendine özgü mitlerinde rastlanılan kahramanlar başka adlarla ama benzer olay örüntüleri içerisinde başka zaman ve mekanlarda da ortaya çıkmışlardır. Gelişen tıbbi bilgiye rağmen bu tür inanış ve uygulamalar, karşılaşılan hastalıkların kontrolünde ya tek başına ya da tıbbi tedavilere ek olarak günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir ve devam edecek gibi görünmektedir. Tarih dönemleri boyunca sağlık inançları da Şamanizm, Budizm, Musevilik gibi din ve din dışı inanışlardan etkilenerek bugüne kadar gelmiştir. Bu inanışlar ve girişimlerin asıl amacı ortadan kaybolmuş olsa da bunlar bireysel veya sosyal bir antite olarak sağlıksız durumların üstesinden gelmek için bilinçsiz bir otomatik davranış şeklinde hala ortaya çıkmaktadır. Bu inanış ya da uygulamaların kaygının giderilmesi, ölüm korkusunun azaltılması, inanç gücü ile adaletsizliklere tahammülü artırmada önemli bir rolü vardır. Tüm bu sağlık inançları ve ritüeller hastalıkların üstesinden gelmede bireysel direnci artırabilir ve sosyal dayanışmayı geliştirebilirler. Ayrıca sağlık inanışlarının farkında olmak doktorlara hastalıkların üstesinden gelebilmeleri için klinik uygulamalarında önemli katkılar sağlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık tutumu; biyoetikler; toplum hekimliği
ABSTRACT
It is believed that there are two truths which are physical and spiritual (supernatural). Supernatural is mysterious, nonexperimental, improvable and difficult to define. Because of these managing events by linking to supernatural truth has always been attractive to human being. This supernatural truth can appear as producing drug from plants, visiting graveyards of saints, preparing/to make same one prepare amulet or somebody who is believed to have spiritual power to treat diseases. In periods when scientific method and information has not been developed in explanation of natural events myths has been used. Such that heroes encountered in myths specific for a certain geographical region has been appear in different times and locations. This type of beliefs and interventions to control the encountered diseases are still been used and continue to be used. During the history the health beliefs are influenced by religions and non-religious beliefs like Shamanism, Buddhism, and Judaism. Although the primary aim of these beliefs and interventions may have been disappeared they may still exist as an individual or social entity to overcome unhealthy situations unconsciously as an automatic behavior. The health beliefs and related interventions may have a significant role to relieve decrease the fear of death and anxiety, and intolerance to injustice. All kind of health beliefs and rituals related with these rituals may increase individual strength and develop social solidarity to overcome illnesses. Additionally, awareness of health beliefs may have significant contribution to clinical practice of physicians to overcome the illness of patients.
Keywords: Attitude to health; bioethics; community medicine
It is believed that there are two truths which are physical and spiritual (supernatural). Supernatural is mysterious, nonexperimental, improvable and difficult to define. Because of these managing events by linking to supernatural truth has always been attractive to human being. This supernatural truth can appear as producing drug from plants, visiting graveyards of saints, preparing/to make same one prepare amulet or somebody who is believed to have spiritual power to treat diseases. In periods when scientific method and information has not been developed in explanation of natural events myths has been used. Such that heroes encountered in myths specific for a certain geographical region has been appear in different times and locations. This type of beliefs and interventions to control the encountered diseases are still been used and continue to be used. During the history the health beliefs are influenced by religions and non-religious beliefs like Shamanism, Buddhism, and Judaism. Although the primary aim of these beliefs and interventions may have been disappeared they may still exist as an individual or social entity to overcome unhealthy situations unconsciously as an automatic behavior. The health beliefs and related interventions may have a significant role to relieve decrease the fear of death and anxiety, and intolerance to injustice. All kind of health beliefs and rituals related with these rituals may increase individual strength and develop social solidarity to overcome illnesses. Additionally, awareness of health beliefs may have significant contribution to clinical practice of physicians to overcome the illness of patients.
Keywords: Attitude to health; bioethics; community medicine
.: İşlem Listesi