.: ARAŞTIRMA
Antidepresan Kullanım Bozukluğu Sorununa Karşı Bir Normatif Çözüm Algoritması
A Normative Algorithm of Solution for the Problem of Antidepressant Use Disorder
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2020;28(3):421-44
doi: 10.5336/mdethic.2020-76420
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
'Antidepresanların bilinçsizce, gereksizce, kontrolsüzce ve/veya endikasyon haricinde kullan(dır)ılışı' olarak tanımlanabilecek olan 'antidepresan kullanım bozukluğu (AKB)', bugüne dek gerek genel medyada, gerek literatürde ruh sağlığı profesyonellerince, gerekse resmî teftiş ve tespitlerde çok kez dile getirilmiş, dikkat çekilmiş olan bir meseledir. Antidepresif ilaç kullanım oranlarında kaydedilen ve de ruhsal hastalık prevalanslarındaki ve hasta popülasyonlarındaki artışlar ile açıklanamaz görünen yükselişe dair ampirik veriler, pek çok rapor ve çalışmada ortaya konmuştur. AKB'nin ortaya çıkışı için çeşitli neden ve mekanizmalar tarif edilebilirse de, sağlık çalışanları, bilhassa ruh sağlığı çalışanları, her tür AKB karşısında doğrudan veyahut dolaylı olarak sorumludurlar. Zira mesleklerinin etik yükümlülük ve icapları doğrultusunda, kişileri AKB'den korumak ve kurtarmak için hem yapabilecekleri hem de yapmaları gerekenler vardır. Bu çalışmada, yaygın varlığı daha önceki araştırmalarda ampirik, istatistik vd. verilerle ortaya konmuş olan AKB sorununa karşı, Tom. L. Beauchamp ve James F. Childress tarafından geliştirilmiş olan biyomedikal etik prensiplerinden yine Beauchamp ve Childress'a has normatif metodoloji (ayrıntılandırma) kullanılarak üretilen bir dizi etik önermede bulunulmuştur. Zira benimsenen etik prensipler tababetin nasıl icra edileceğini, tababetin nasıl icra edildiği ise ortaya çıkacak iyi ya da (AKB gibi) kötü pratik sonuçları belirler.
Anahtar Kelimeler: Antidepresan; antidepresan kullanım bozukluğu; bağımlılık; etik; tıp etiği; meslek etiği; kullanım bozukluğu
'Antidepresanların bilinçsizce, gereksizce, kontrolsüzce ve/veya endikasyon haricinde kullan(dır)ılışı' olarak tanımlanabilecek olan 'antidepresan kullanım bozukluğu (AKB)', bugüne dek gerek genel medyada, gerek literatürde ruh sağlığı profesyonellerince, gerekse resmî teftiş ve tespitlerde çok kez dile getirilmiş, dikkat çekilmiş olan bir meseledir. Antidepresif ilaç kullanım oranlarında kaydedilen ve de ruhsal hastalık prevalanslarındaki ve hasta popülasyonlarındaki artışlar ile açıklanamaz görünen yükselişe dair ampirik veriler, pek çok rapor ve çalışmada ortaya konmuştur. AKB'nin ortaya çıkışı için çeşitli neden ve mekanizmalar tarif edilebilirse de, sağlık çalışanları, bilhassa ruh sağlığı çalışanları, her tür AKB karşısında doğrudan veyahut dolaylı olarak sorumludurlar. Zira mesleklerinin etik yükümlülük ve icapları doğrultusunda, kişileri AKB'den korumak ve kurtarmak için hem yapabilecekleri hem de yapmaları gerekenler vardır. Bu çalışmada, yaygın varlığı daha önceki araştırmalarda ampirik, istatistik vd. verilerle ortaya konmuş olan AKB sorununa karşı, Tom. L. Beauchamp ve James F. Childress tarafından geliştirilmiş olan biyomedikal etik prensiplerinden yine Beauchamp ve Childress'a has normatif metodoloji (ayrıntılandırma) kullanılarak üretilen bir dizi etik önermede bulunulmuştur. Zira benimsenen etik prensipler tababetin nasıl icra edileceğini, tababetin nasıl icra edildiği ise ortaya çıkacak iyi ya da (AKB gibi) kötü pratik sonuçları belirler.
Anahtar Kelimeler: Antidepresan; antidepresan kullanım bozukluğu; bağımlılık; etik; tıp etiği; meslek etiği; kullanım bozukluğu
ABSTRACT
Antidepressant use disorder (AUD) as the uninformed, undue, uncontrolled and/or off-label use of antidepressants is an issue that has been frequently reported in the literature and mass media by diverse observers, including mental health-care professionals and official regulatory bodies. There have been many studies presenting sets of empirical data showing the increased rates of antidepressive drug use that appear to be unexplainable by a parallel increase in mental illness rates and patient populations. Although various mechanisms and causes could be suggested for AUD, health-care professionals, particularly mental health-care professionals, may be held directly or indirectly liable for all observed patterns of AUD, as they have both the potential and the duty to protect and rescue individuals from AUD, in accordance with the ethical obligations and requirements of their profession. In an effort against the problem of AUD, the prevalent presence of which has previously been shown based on empirical, statistical and other data, this study formulates a number of ethical propositions as derived from the principles of biomedical ethics developed by Tom. L. Beauchamp and James F. Childress, by using the normative method of specification, also articulated by Beauchamp and Childress. The ethical principles adopted outline how doctoring ought to be performed, and how doctoring is performed determines the positive or negative outcomes, such as AUD.
Keywords: Antidepressant; antidepressant use disorder; dependence; ethics; medical ethics; professional ethics; use disorder
Antidepressant use disorder (AUD) as the uninformed, undue, uncontrolled and/or off-label use of antidepressants is an issue that has been frequently reported in the literature and mass media by diverse observers, including mental health-care professionals and official regulatory bodies. There have been many studies presenting sets of empirical data showing the increased rates of antidepressive drug use that appear to be unexplainable by a parallel increase in mental illness rates and patient populations. Although various mechanisms and causes could be suggested for AUD, health-care professionals, particularly mental health-care professionals, may be held directly or indirectly liable for all observed patterns of AUD, as they have both the potential and the duty to protect and rescue individuals from AUD, in accordance with the ethical obligations and requirements of their profession. In an effort against the problem of AUD, the prevalent presence of which has previously been shown based on empirical, statistical and other data, this study formulates a number of ethical propositions as derived from the principles of biomedical ethics developed by Tom. L. Beauchamp and James F. Childress, by using the normative method of specification, also articulated by Beauchamp and Childress. The ethical principles adopted outline how doctoring ought to be performed, and how doctoring is performed determines the positive or negative outcomes, such as AUD.
Keywords: Antidepressant; antidepressant use disorder; dependence; ethics; medical ethics; professional ethics; use disorder
REFERANSLAR:
- Temel MK. ["Antidepressant use disorder" as a result of modern psychosocioclinical factors: a medical-ethically problematic phenomenon]. Anatol Clin. 2019;24(3):206-16.
- WHO. Depression and Other Common Mental Disorders: Global Health Estimates. Cenevre: WHO Document Production Services; 2017. https://www.who.int/mental_health/management/depression/prevalence_global_health_estimates/en/
- Olfson M, Marcus SC. National patterns in antidepressant medication treatment. Arch Gen Psychiatry. 2009;66(8):848-56. [Crossref] [PubMed]
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). CDC grand rounds: prescription drug overdoses - a U.S. epidemic. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2012;61(1):10-3. [PubMed]
- Pratt LA, Brody DJ, Gu Q. Antidepressant use in persons aged 12 and over: United States, 2011-2014. NCHS Data Brief. 2017(283):1-8. [PubMed]
- Prescribing and Medicines Team Health and Social Care Information Centre. Prescriptions Dispensed in the Community England 2005-2015. https://files.digital.nhs.uk/publicationimport/pub20xxx/pub20664/pres-disp-com-eng-2005-15-rep.pdf
- Aydın N, Çetin M, Kurt E, Savaş H, Açıkel C, Kılıç S, et al. [A report by Turkish association for psychopharmacology on the psychotropic drug usage in Turkey and medical, ethical and economical consequences of current applications]. Bulletin of Clinical Psychopharmacology. 2013;23(4):390-402. [Crossref]
- Psikofarmakoloji Derneği. Türkiye'de psikotrop ilaç tüketimi. 2013. Erişim tarihi: 15 Ekim 2016. www.turkpsikiyatri.org/blog/2013/05/01/turkiyede-psikotrop-ilac-tuketimi
- Karabağlı H. Türkiye'nin yarısı antidepresan mı kullanıyor? T24. Yayın tarihi: 20 Kasım 2012. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2017. http://t24.com.tr/haber/turkiyenin-yarisi-anti-depresan-mi-kullaniyor,217863
- T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı. Kocaeli Milletvekili Lütfü Türkkan tarafından verilen "Antidepresan ilaçların kullanımındaki artışa ilişkin" 7/13159 esas nolu yazılı soru önergesinin cevabıdır. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2017. www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-13159sgc.pdf
- Temel MK. Modern psikososyoklinik etmenlerin eseri "antidepresan kullanım bozukluğu" ve tıp etiği prensiplerince değerlendirilişi [yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul: İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı; 2018.
- Beauchamp TL, Childress JF. Principles of Biomedical Ethics. 7th ed. Oxford: Oxford University Press; 2013. p.459.
- Beauchamp TL, Childress JF. Ahlaki normlar. Özerkliğe saygı. Zararsızlık. Yararlılık. Adalet. In: Biyomedikal Etik Prensipleri. 7th ed. Temel MK, çevirmen. İstanbul: BETİM; 2017. p. 21, 26-36, 229-30, 154, 155, 161, 163, 176, 189, 415, 314-5.
- American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-III). 3rd ed. Washington, ABD: American Psychiatric Publishing; 1980. p.512.
- American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders; DSM-IV. 4th ed. Washington, DC/ABD: American Psychiatric Association; 1994. p.886.
- American Psychiatric Association. Major depressive disorder. In: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5®). 5th ed. Washington, DC/ABD: American Psychiatric Pub.; 2013. p.160-8.
- American Psychiatric Association. Çeviri editörü: Köroğlu E. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı DSM-5?. 5. Baskı. Ankara: Hekimler Yayın Birliği; 2015. p.1200.
- World Health Organization. WHO Expert Committee on Drug Dependence: Sixteenth Report. Cenevre: World Health Organization; 1969. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/40710/WHO_TRS_407.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- World Health Organization. WHO Expert Committee on Drug Dependence: Thirty-third Report. Cenevre: World Health Organization; 2003. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42655/WHO_TRS_915.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- World Health Organization. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th Revision. ICD-10 Version: 2016. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017. https://icd.who.int/browse10/2016/en
- Türkiye Yeşilay Cemiyeti. Teknoloji bağımlılığı nedir? Erişim tarihi: 1 Haziran 2017. www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/teknoloji-bagimliligi
- Türkiye Yeşilay Cemiyeti. Kumar bağımlılığı nedir? Erişim: 1 Haziran 2017. www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/kumar-bagimliligi
- Örsel S. Depresyonda tedavi: genel ilkeler ve kullanılan antidepresan ilaçlar. Klinik Psikiyatri. 2004;7(Ek 4):17-24.
- Hamilton M. The clinical distinction between anxiety and depression. Br J Clin Pharmacol. 1983;15(Suppl 2):165S-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Ilardi S. Depression: tragically misunderstood. Psychology Today. Yayın tarihi: 5 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017. www.psychologytoday.com/blog/the-depression-cure/200907/depression-tragically-misunderstood
- Parekh R. What is depression? American Psychiatric Association. Yayın tarihi: 2017. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2017. www.psychiatry.org/patients-families/depression/what-is-depression
- Conrad P. The discovery of hyperkinesis: notes on the medicalization of deviant behavior. Soc Probl. 1975;23(1):12-21. [Crossref] [PubMed]
- Conrad P. Medicalization and social control. Annu Rev Sociol. 1992;18:209-32. [Crossref]
- Illich I. The medicalization of life. J Med Ethics. 1975;1(2):73-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Geçtan E. Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar. 13. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi; 1997. p.291.
- Frankenberger KA, Frankenberger WR, Peden BF, Hunt HL, Raschick CM, Steller EG. Effects of information on college students' perceptions of antidepressant medication. J Am Coll Health. 2004;53(1):35-40. [Crossref] [PubMed]
- Kadison R. Getting an edge - - use of stimulants and antidepressants in college. N Engl J Med. 2005;353(11):1089-91. [Crossref] [PubMed]
- Bertschy G, Luxembourger I, Bizouard P, Vandel S, Allers G, Volmat R. [Amineptin dependence. Detection of patients at risk. Report of 8 cases]. Encephale. 1990;16(5):405-9. [PubMed]
- De los Cobos JCP, Jorda LL, Pelegrin C. [A case of amineptine dependence]. Encephale. 1990;16(1):41-2. [PubMed]
- Durmuş N, Ozbilen G, Kasap Y, Koyuncu O, Yildirim O, Artiran G, et al. Risk management in tianeptine abuse in Turkey: a national experience. Bulletin of Clinical Psyhopharmacology. 2013;23(2):149-54. [Crossref]
- Eşsizoğlu A, Yaşan A, Bülbül İ, Karabulut E, Gürgen F. Venlafaxine addiction without a history of alcohol and substance abuse: a case report. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences. 2012;25(4):376-8.
- Guillem E, Lépine JP. [La toxicomanie aux antidépresseurs existe-t-elle? À propos d'un cas de dépendance à la tianeptine]. Encephale. 2003;29(5):456-9.
- Haddad P. Do antidepressants have any potential to cause addiction? J Psychopharmacol. 1999;13(3):300-7. [Crossref] [PubMed]
- Kisa C, Ozen Bulbul D, Aydemir C, Goka E. Is it possible to be dependent to tianeptine, an antidepressant? A case report. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2007;31(3):776-8. [Crossref] [PubMed]
- Lapsekili N, Yavuz KF. Tianeptine abuse: a case report. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences. 2014;27(1):1-4.
- Quaglio G, Schifano F, Lugoboni F. Venlafaxine dependence in a patient with a history of alcohol and amineptine misuse. Addiction. 2008;103(9):1572-4. [Crossref] [PubMed]
- Saatçioğlu Ö, Erim R, Çakmak D. A case of tianeptine abuse. Türk Psikiyatri Dergisi. 2006;17(1):72-5.
- Vadachkoria D, Gabunia L, Gambashidze K, Pkhaladze N, Kuridze N. Addictive potential of tianeptine: the threatening reality. Georgian Med News. 2009;(174):92-4. [PubMed]
- Welsh CJ, Doyon S. Seizure induced by insufflation of bupropion. N Engl J Med. 2002;347(12):951. [Crossref] [PubMed]
- Boyd CJ, McCabe SE. Coming to terms with the nonmedical use of prescription medications. Subst Abuse Treat Prev Policy. 2008;3:22. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Çeler A, Kara İH, Baltacı D, Çeler H. [Investigation of the relationship of job satisfaction and depression level among medical faculty research assistants]. Konuralp Tıp Dergisi. 2015;7(3):125-33. [Crossref]
- Evans EA, Sullivan MA. Abuse and misuse of antidepressants. Subst Abuse Rehabil. 2014;5:107-20. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Franke AG, Bagusat C, Dietz P, Hoffmann I, Simon P, Ulrich R, et al. Use of illicit and prescription drugs for cognitive or mood enhancement among surgeons. BMC Med. 2013;11:102. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Fujii K, Suzuki T, Mimura M, Uchida H. Psychological dependence on antidepressants in patients with panic disorder: a cross-sectional study. Int Clin Psychopharmacol. 2017;32(1):36-40. [Crossref] [PubMed]
- Hernandez SH, Nelson LS. Prescription drug abuse: insight into the epidemic. Clin Pharmacol Ther. 2010;88(3):307-17. [Crossref] [PubMed]
- Özsoylu S, Akyıldız B, Dursun A. [Burnout levels and affecting factors in nurses working in a university hospital]. J Pediatr Emerg Intensive Care Med. 2017;4:104-9. [Crossref]
- Zullig KJ, Divin AL. The association between non-medical prescription drug use, depressive symptoms, and suicidality among college students. Addict Behav. 2012;37(8):890-9. [Crossref] [PubMed]
- Smith MD, Hong BA, Robson AM. Diagnosis of depression in patients with end-stage renal disease. Comparative analysis. Am J Med. 1985;79(2):160-6. [Crossref] [PubMed]
- Yalçın BM, Öztürk O. [The management of major depressive disorder in primary care]. TJFM&PC. 2016;10(4):250-8. [Crossref]
- Baribeau D, Araki KF. Intravenous bupropion: a previously undocumented method of abuse of a commonly prescribed antidepressant agent. J Addict Med. 2013;7(3):216-7. [Crossref] [PubMed]
- Evren C. [Use of antidepressants in smoking cessation treatment: bupropion]. Bulletin of Clinical Psychopharmacology. 2001;11(3):198-211.
- Miller K. Off-label drug use: what you need to know. WebMD. 2009. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018. www.webmd.com/a-to-z-guides/features/off-label-drug-use-what-you-need-to-know
- Temel MK. 1950'li yıllar ve antidepresif psikofarmakoterapi: prototiplerinden bugüne klinik antidepresanların tasnif ve tarihi. Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2019;27(2):89-102. [Crossref]
- Sayın A, Yüksel N. [Pharmacological treatment of anxiety disorders]. Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics. 2010;3(4):96-102.
- Schatzberg AF. New indications for antidepressants. J Clin Psychiatry. 2000;61(Suppl 11):9-17. [PubMed]
- Francesconi G, Orsolini L, Papanti D, Corkery JM, Schifano F. Venlafaxine as the "baby ecstasy"? Literature overview and analysis of web-based misusers' experiences. Hum Psychopharmacol. 2015;30:255-61. [Crossref] [PubMed]
- Ozyalcin SN, Talu GK, Kiziltan E, Yucel B, Ertas M, Disci R. The efficacy and safety of venlafaxine in the prophylaxis of migraine. Headache. 2005;45(2):144-52. [Crossref] [PubMed]
- Sayar K, Aksu G, Ak I, Tosun M. Venlafaxine treatment of fibromyalgia. Ann Pharmacother. 2003;37(11):1561-5. [Crossref] [PubMed]
- Schaffer L. This is why a third of antidepressants are prescribed for something else. CNN Heallth. Yayın Tarihi: 19 Aralık 2017. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018. www.edition.cnn.com/2017/12/19/health/new-use-for-antidepressants-bowel-crohns-disease-partner/index.html
- Healy D. The Doctoring of Madness before Chlorpromazine. The Creation of Psychopharmacology. 1. baskı. Cambridge, MA/ABD: Harvard University Press; 2002. p.56.
- Noll R. The Encyclopedia of Schizophrenia and Other Psychotic Disorders. 3rd ed. New York: Facts on File; 2007. p.409.
- Phelps L. Psychopharmacology for pediatric neuropsychologists. Davis AS, ed. The Handbook of Pediatric Neuropsychology. 1. baskı. New York: Springer Publishing Company; 2011. p.1077-84.
- Wong J, Motulsky A, Eguale T, Buckeridge DL, Abrahamowicz M, Tamblyn R. Treatment indications for antidepressants prescribed in primary care in Quebec, Canada, 2006-2015. JAMA. 2016;315(20):2230-2. [Crossref] [PubMed]
- Chen Y, Kelton CML, Jing Y, Guo JJ, Li X, Patel NC. Utilization, price, and spending trends for antidepressants in the US Medicaid Program. Res Social Adm Pharm. 2008;4(3):244-57. [Crossref] [PubMed]
- Kelton CML, Rebelein RP, Heaton PC, Ferrand Y, Guo JJ. Differences in the cost of antidepressants across state Medicaid programs. J Ment Health Policy Econ. 2008;11(1):33-47. [PubMed]
- Sansone RA, Sansone LA. Doctor shopping: a phenomenon of many themes. Innov Clin Neurosci. 2012;9(11-12):42-6. [PubMed]
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü. Akılcı antibiyotik kullanımı kamu spotu. Yayın tarihi: 24 Ocak 2017. Erişim tarihi: 10 Ekim 2017. https://sggm.saglik.gov.tr/TR,31905/akilci-antibiyotik-kullanimi-kamu-spotu.html
.: İşlem Listesi