Birinci Basamakta Adolesan Sağlığı Özel Sayısı
.: DERLEME
Adolesan Dönemde Cinsel Sağlık: Riskli Cinsel Davranışlar
Sexual Health at Adolescence: Risky Sexual Behaviour
Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics. 2013;4(1):71-80
Makale Dili: TR
ÖZET
Avrupa ülkeleri adolesan cinsel sağlık hakkını ''hakkınız olan davranışları sorumlulukla yapmanıza saygı duyuyoruz ve istenmeyen gebeliği, HIV dahil cinsel yolla bulaşan hastalıkların önüne geçmek için gerekli araç-gereçleri sağlayacağız'' şeklinde tanımlamışlardır. Avrupa 2 noktada Amerika'dan farklı politika izlemektedir ve daha yararlı olarak nitelendirilmektedir. 1) sosyal açıklık: cinsel mevzular hakkında konuşabilme rahatlığı, 2) pragmatik devlet politikaları. Ülkelerde gelişmişlik açısından önemli parametreler: 1. Adolasan gebelik hızı, 2. Adolesan doğurma hızı, 3. Adolesan düşük yapma hızı, 4. Adolesan da HIV/AIDS ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık (CYBH) yakalanma hızı. Ülkemizde adolesan sağlığın en büyük engelleri, erken yaşta evlilik oranlarının yüksek olması, resmi kaydı olmayan evliliklerin yaygınlığı, çocukluk çağındaki gençlerin eğitime devam etmemesi veya okula gitmemesi ve sosyoekonomik nedenlerdir. Cinsellik eğitim müfredatının yetersizliği, verilen eğitimin ise okula gitmeyen/gidemeyen gençlere ulaştırılamaması, ve sosyokültürel nedenlerle cinselliğin ''tabu'' olması buna eklenebilir. Evlilik yaşıyla ilgili Türkstat rakamları ülkemizdeki gelinlerin %26'sının 16-19 yaş aralığında olduğunu göstermektedir. Orta Anadolu bölgesinde bulunan Yozgat ili, %44'le en yüksek orana sahiptir. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü tarafından 2008 yılında gerçekleştirilen araştırmaya göre, 18 yaşındaki kadınların %9,7'sinin ya ilk çocuklarını doğurmuş olduklarını ya da ilk çocuklarına gebe olduklarını göstermiştir. Türkiye'de 15-19 yaş grubundaki evli kadınlarda isteyerek düşük oranı %3-%12.4 olarak bildirilmiştir. Ülkemizde yürütülen '2007 Gençlerde Cinsel Sağlık Araştırmasına göre, 15-24 yaşlarındaki gençlerin %39'u bebeklerin nasıl ortaya çıktığını bilemediğini gösteriyor. Kızların %40'ı erkek üreme organları ile ilgili bir soruyu ''bilmiyorum'' şeklinde yanıtlamıştır. Yanıt verenlerin yalnızca %42'si bir kadının gebe kalabilmesi için belirli bir dönemin gerektiğini bilmektedir. 15-24 yaş grubunda HIV/AİDS'le ilgili doğru bilgiye sahip olanların oranı erkeklerde %11,2, kızlarda da % 9,6'dır. İstanbul'da yürütülen, 10. Sınıf öğrencilerini dahil eden bir araştırmaya göre erkek çocukların %35'i ve kızların %5'i cinsel ilişkide bulunduklarını ifade etmiştir. İlişkide bulunduğunu söyleyenler arasında, erkeklerin %38'i ve kızların %46'sı herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmadıklarını veya yeterince güvenilir olmayan yöntemlere başvurduklarını belirtmiştir. Sağlık Bakanlığı, AÇSAP Müdürlüğü 2005 yılında yayınladığı kılavuza göre ülkemizde (yaş gruplarına göre ayırt etmeksizin) derlenmiş veriler şöyledir: sifiliz (gebelerde): <%1; klamidya (genel toplumda): %5; gonore (vajinal akıntılı kadınlarda): %1.7; Hepatit B: 8.2/100,000. Ülkemizde HIV bildirimi zorunlu bir hastalıktır. HIV/AIDS insidansı düşük olmasına rağmen günümüzde artış göstermektedir. Bildirilen vakalar daha çok erkeklerde (%82) olup 25-49 yaş aralığında saptanmaktadır. 1985-2011 (ilk 6 ay) yılları arasında toplam 4,826 vaka bildirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ergen davranışı; adolesan dönemi gelişimi; ergen
Avrupa ülkeleri adolesan cinsel sağlık hakkını ''hakkınız olan davranışları sorumlulukla yapmanıza saygı duyuyoruz ve istenmeyen gebeliği, HIV dahil cinsel yolla bulaşan hastalıkların önüne geçmek için gerekli araç-gereçleri sağlayacağız'' şeklinde tanımlamışlardır. Avrupa 2 noktada Amerika'dan farklı politika izlemektedir ve daha yararlı olarak nitelendirilmektedir. 1) sosyal açıklık: cinsel mevzular hakkında konuşabilme rahatlığı, 2) pragmatik devlet politikaları. Ülkelerde gelişmişlik açısından önemli parametreler: 1. Adolasan gebelik hızı, 2. Adolesan doğurma hızı, 3. Adolesan düşük yapma hızı, 4. Adolesan da HIV/AIDS ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık (CYBH) yakalanma hızı. Ülkemizde adolesan sağlığın en büyük engelleri, erken yaşta evlilik oranlarının yüksek olması, resmi kaydı olmayan evliliklerin yaygınlığı, çocukluk çağındaki gençlerin eğitime devam etmemesi veya okula gitmemesi ve sosyoekonomik nedenlerdir. Cinsellik eğitim müfredatının yetersizliği, verilen eğitimin ise okula gitmeyen/gidemeyen gençlere ulaştırılamaması, ve sosyokültürel nedenlerle cinselliğin ''tabu'' olması buna eklenebilir. Evlilik yaşıyla ilgili Türkstat rakamları ülkemizdeki gelinlerin %26'sının 16-19 yaş aralığında olduğunu göstermektedir. Orta Anadolu bölgesinde bulunan Yozgat ili, %44'le en yüksek orana sahiptir. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü tarafından 2008 yılında gerçekleştirilen araştırmaya göre, 18 yaşındaki kadınların %9,7'sinin ya ilk çocuklarını doğurmuş olduklarını ya da ilk çocuklarına gebe olduklarını göstermiştir. Türkiye'de 15-19 yaş grubundaki evli kadınlarda isteyerek düşük oranı %3-%12.4 olarak bildirilmiştir. Ülkemizde yürütülen '2007 Gençlerde Cinsel Sağlık Araştırmasına göre, 15-24 yaşlarındaki gençlerin %39'u bebeklerin nasıl ortaya çıktığını bilemediğini gösteriyor. Kızların %40'ı erkek üreme organları ile ilgili bir soruyu ''bilmiyorum'' şeklinde yanıtlamıştır. Yanıt verenlerin yalnızca %42'si bir kadının gebe kalabilmesi için belirli bir dönemin gerektiğini bilmektedir. 15-24 yaş grubunda HIV/AİDS'le ilgili doğru bilgiye sahip olanların oranı erkeklerde %11,2, kızlarda da % 9,6'dır. İstanbul'da yürütülen, 10. Sınıf öğrencilerini dahil eden bir araştırmaya göre erkek çocukların %35'i ve kızların %5'i cinsel ilişkide bulunduklarını ifade etmiştir. İlişkide bulunduğunu söyleyenler arasında, erkeklerin %38'i ve kızların %46'sı herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmadıklarını veya yeterince güvenilir olmayan yöntemlere başvurduklarını belirtmiştir. Sağlık Bakanlığı, AÇSAP Müdürlüğü 2005 yılında yayınladığı kılavuza göre ülkemizde (yaş gruplarına göre ayırt etmeksizin) derlenmiş veriler şöyledir: sifiliz (gebelerde): <%1; klamidya (genel toplumda): %5; gonore (vajinal akıntılı kadınlarda): %1.7; Hepatit B: 8.2/100,000. Ülkemizde HIV bildirimi zorunlu bir hastalıktır. HIV/AIDS insidansı düşük olmasına rağmen günümüzde artış göstermektedir. Bildirilen vakalar daha çok erkeklerde (%82) olup 25-49 yaş aralığında saptanmaktadır. 1985-2011 (ilk 6 ay) yılları arasında toplam 4,826 vaka bildirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ergen davranışı; adolesan dönemi gelişimi; ergen
ABSTRACT
European countries describe adolesant sexual health right as '' we respect your right to behave in responsibilty and we will provide support to prevent undesired pregnancy, sexually transmitted disease including HIV. Europe has different pathway than USA, which has extra support in two areas. 1) Social openness: to be able to discuss sexual matters comfortably, 2) pragmatic government policies. Important parameters in countries defines the development: 1. Adolesant pregnancy rate, 2. Adolescent delivery rate, 3. Adolecent abortion rate, 4. Adolescent HIV/AIDS and Sexully Transmitted Disease exposure rate. In Turkey main handicaps of adolescant health are, high young age marriage rate, marriages without registration, unable to reach to children for education who are not able to go to school, to understand sexuality as '' tabu'' because of sociocultural reasons. Turstat satistics shows 26% of Turkish deliveries are in 16-19 years of age interval. Middle Anatiolia city Yozgat has the highest rate as 44%. Hacettepe university institute of population studies has found 9.7% of 18 years of age ladies has their first pregnancy or already got pregnant according to 2008 study. Among 15-19 age married women planned abortion rate is found 3-12.4% in Turkey. Adolescent sexual health 2007 study showed 39% of 15-24 years of age Turkish adolesents do not know how babies are appear in their societies. Among girls 40% answered one of the question regarding male reproductive system as ''I do not know: only 42% knows a certain time period is required to get pregnancy. Among 15-24 years of age group to have right information for HIV/AID at male was %11.2 and female was 9.6%. According to a study in Istanbul reagon among 10th graders, 35% of male and %5 of female cited that they had intercourse. Among who had intercourse 38% of males and 46% of females do not use any family planning method or any modern method. According to published guide lines in 2005 Turkish ministry of health family planning and maternal health directorate data without adjusting for age are as follows: Syphilis (pregnant) <1%, chlamidya (general population) 5%; gonorrhea (vaginal discharged women) 1.7%, Hepatitis B 8.2/100.000. In Turkey HIV is a disease to be reported to health authorities. Although incidence is low, tending to increase. Reported cases are in men (%82) between 25-49 years of age. Between 1985-2011 (first half of the year) cumulative 4.826 cases are reported.
Keywords: Adolescent behavior; adolescent development; adolescent
European countries describe adolesant sexual health right as '' we respect your right to behave in responsibilty and we will provide support to prevent undesired pregnancy, sexually transmitted disease including HIV. Europe has different pathway than USA, which has extra support in two areas. 1) Social openness: to be able to discuss sexual matters comfortably, 2) pragmatic government policies. Important parameters in countries defines the development: 1. Adolesant pregnancy rate, 2. Adolescent delivery rate, 3. Adolecent abortion rate, 4. Adolescent HIV/AIDS and Sexully Transmitted Disease exposure rate. In Turkey main handicaps of adolescant health are, high young age marriage rate, marriages without registration, unable to reach to children for education who are not able to go to school, to understand sexuality as '' tabu'' because of sociocultural reasons. Turstat satistics shows 26% of Turkish deliveries are in 16-19 years of age interval. Middle Anatiolia city Yozgat has the highest rate as 44%. Hacettepe university institute of population studies has found 9.7% of 18 years of age ladies has their first pregnancy or already got pregnant according to 2008 study. Among 15-19 age married women planned abortion rate is found 3-12.4% in Turkey. Adolescent sexual health 2007 study showed 39% of 15-24 years of age Turkish adolesents do not know how babies are appear in their societies. Among girls 40% answered one of the question regarding male reproductive system as ''I do not know: only 42% knows a certain time period is required to get pregnancy. Among 15-24 years of age group to have right information for HIV/AID at male was %11.2 and female was 9.6%. According to a study in Istanbul reagon among 10th graders, 35% of male and %5 of female cited that they had intercourse. Among who had intercourse 38% of males and 46% of females do not use any family planning method or any modern method. According to published guide lines in 2005 Turkish ministry of health family planning and maternal health directorate data without adjusting for age are as follows: Syphilis (pregnant) <1%, chlamidya (general population) 5%; gonorrhea (vaginal discharged women) 1.7%, Hepatitis B 8.2/100.000. In Turkey HIV is a disease to be reported to health authorities. Although incidence is low, tending to increase. Reported cases are in men (%82) between 25-49 years of age. Between 1985-2011 (first half of the year) cumulative 4.826 cases are reported.
Keywords: Adolescent behavior; adolescent development; adolescent
.: İşlem Listesi