Prostat kanseri, dünya çapında erkekler arasında en yaygın 2. kanserdir. Prostat kanserinin kesin tedavisi, ancak tümörün prostat bezi ile sınırlı olması durumunda mümkündür. On yıldan fazla yaşam beklentisi olan ve komorbid hastalıklar nedeniyle yüksek riskli kabul edilmeyen hastalar, radikal prostatektomi için uygun kabul edilir. Radikal prostatektomi, tüm prostat bezlerini, lenf düğümlerini ve seminal vezikülleri çıkarma prosedürüdür. Radikal prostatektomi sonrası hastalar, ameliyat ve kanser süreciyle ilgili birçok komplikasyonla baş etmek zorunda kalır. Operasyonun uzun süreli komplikasyonları arasında yer alan idrar kaçırma ve erektil disfonksiyon, hastaların yaşam kalitesini düşürmektedir. Erektil disfonksiyon, en az 6 ay boyunca cinsel aktivite veya yetersiz ereksiyon tamamlanıncaya kadar erektil disfonksiyonu sürdürme ve sürdürme yetersizliğidir. Radikal prostatektomi sırasında kavernöz sinir yaralanması, düz kas hasarı, vasküler travma veya radyoterapi sonrası erektil disfonksiyon görülebilir. Operasyonun uzun süreli komplikasyonları arasında yer alan idrar kaçırma ve erektil disfonksiyon, hastaların sosyal izolasyonu, iletişim sorunları, ağrı, işlev kaybı, rol kaybı gibi sorunlara neden olur. Tüm bu durumlar, hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Hemşireler, radikal prostatektomi sonrası hastaların bilgi ihtiyaçlarının belirlenmesi ve karşılanmasında, desteklenmesinde, komplikasyonların erken teşhis ve tedavisinin sağlanmasında ve böylece yaşam kalitelerinin iyileştirilmesinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Hemşireler, radikal prostatektomi sonrası hastaların bilgi gereksinimlerini saptamak ve bunları karşılamak, onları desteklemek, komplikasyonların erken tanılanmasını ve yönetimini sağlamak ve böylece yaşam kalitelerini iyileştirmek için çok önemli bir role sahiplerdir. Bu nedenle radikal prostatektomi geçiren hastaların cinsel yaşam ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler ve bu faktörlere yönelik hemşirelik yaklaşımlarını açıklamak amacıyla bu derleme yazılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Prostatektomi; cinsel fonksiyon bozukluğu, fizyolojik; yaşam kalitesi; hemşirelik bakımı
Prostate cancer is the second most common cancer among men worldwide. Definitive treatment of prostate cancer is possible only if the tumor is limited to the prostate gland. Patients with a life expectancy of more than ten years and who are not considered high risk due to comorbid diseases are considered eligible for radical prostatectomy. Radical prostatectomy is a procedure to remove all prostate glands, lymph nodes, and seminal vesicles. After radical prostatectomy, patients have to cope with many complications related to the surgery and cancer process. Incontinence and erectile dysfunction, which are among the long-term complications of the operation, reduce the quality of life of patients. Erectile dysfunction is the inability to sustain and maintain erectile dysfunction until sexual activity or inadequate erection is complete for at least six months. During radical prostatectomy, cavernous nerve injury, smooth muscle injury, vascular trauma, or erectile dysfunction may occur after radiotherapy. Urinary incontinence and erectile dysfunction, which are among the long-term complications of the operation, cause problems such as social isolation of patients, communication problems, pain, loss of function, and loss of role. All these situations adversely affect the patients' quality of life. Nurses play a very important role in identifying and meeting the information needs of patients after radical prostatectomy, supporting them, providing early diagnosis and treatment of complications, and thus improving their quality of life. For this reason, this review was written to explain the factors affecting the sexual life and quality of life of patients undergoing radical prostatectomy and their nursing approaches to these factors.
Keywords: Prostatectomy; sexual dysfunction, physiological; quality of life; nursing care
- Ferlay J, Colombet M, Soerjomataram I, Mathers C, Parkin DM, Pi-eros M, et al. Estimating the global cancer incidence and mortality in 2018: GLOBOCAN sources and methods. Int J Cancer. 2019;144(8):1941-53. [Crossref] [PubMed]
- Tansuğ Z, Gökalp F, İzol V. Prostat Kanseri. Tekgül S, Türkeri L, Esen A, Buyer B, editörler. Ürolojik Cerrahi Derneği Masaüstü Başvuru Kitabı. 2. Baskı. Ankara: Ürolojik Cerrahi Derneği; 2016. p.668-77.
- Bayraktar N, Aydın N. Prostat tümörlerinde cerrahi ve bakım [Surgery and care in prostate tumors]. Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics. 2018;4(2):123-8. [Link]
- Ross AE, Rodriguez E. Part XIV The Prostate. In: Wein AJ, Kavoussi LR, Partin AW, Peters CA, eds. Campbell-Walsh Urology. 11th ed. Philadelphia: Elsevier; 2016. p.2393-804. [Link]
- Sighinolfi MC, Rocco B. Re: EAU Guidelines: Prostate Cancer 2019. European Urology. 2019;76(6):871. [Crossref] [PubMed]
- Çimen Hİ, Direk HC, Halis F, Köse O, Gökçe A, Sağlam HS. Radikal prostatektomi sonrası erektil fonksiyon açısından robotik cerrahi ile açık cerrahinin karşılaştırılması [Comparison of robotic surgery and open surgery for erectile function after radical prostatectomy]. Androl Bul. 2018;20:35-8. [Crossref]
- NICE Guidance - Prostate cancer: diagnosis and management: © NICE (2019) Prostate cancer: diagnosis and management. BJU Int. 2019;124(1):9-26. [Crossref] [PubMed]
- Nic Giolla Easpaig B, Tran Y, Bierbaum M, Arnolda G, Delaney GP, Liauw W, et al. What are the attitudes of health professionals regarding patient reported outcome measures (PROMs) in oncology practice? A mixed-method synthesis of the qualitative evidence. BMC Health Serv Res. 2020;20(1):102. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed. Arlington, VA: American Psychiatric Publishing; 2013. [Crossref]
- Çayan S, Kendirci M, Yaman Ö, Aşçı R, Orhan İ, Usta MF, et al. Prevalence of erectile dysfunction in men over 40 years of age in Turkey: Results from the Turkish Society of Andrology Male Sexual Health Study Group. Turk J Urol. 2017;43(2):122-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Albaugh JA, Sufrin N, Lapin BR, Petkewicz J, Tenfelde S. Life after prostate cancer treatment: a mixed methods study of the experiences of men with sexual dysfunction and their partners. BMC Urol. 2017;17(1):45. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Tutolo M, Briganti A, Suardi N, Gallina A, Abdollah F, Capitanio U, et al. Optimizing postoperative sexual function after radical prostatectomy. Ther Adv Urol. 2012;4(6):347-65. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Görür S, Helli A, Kiper AN. Radikal prostatektomi sonrası erektil disfonksiyon tedavisi ve penil rehabilitasyon [Erectil dysfunction therapy and penile rehabilitation after radical prostatectomy]. Turk Urol Sem. 2010;1:75-9. [Crossref]
- Carlsson S, Nilsson AE, Johansson E, Nyberg T, Akre O, Steineck G. Self-perceived penile shortening after radical prostatectomy. Int J Impot Res. 2012;24(5):179-84. [Crossref] [PubMed]
- Engel JD, Sutherland DE, Williams SB, Wagner KR. Changes in penile length after robot-assisted laparoscopic radical prostatectomy. J Endourol. 2011;25(1):65-9. [Crossref] [PubMed]
- Gontero P, Galzerano M, Bartoletti R, Magnani C, Tizzani A, Frea B, et al. New insights into the pathogenesis of penile shortening after radical prostatectomy and the role of postoperative sexual function. J Urol. 2007;178(2):602-7. [Crossref] [PubMed]
- Akbal C, Şimşek F. Radikal prostatektomi sonrası erektil disfonksiyon önlenebilir mi? Cerrahi ve medikal alternatifler var mı? [Can we prevent erectile dysfunction following radical prostatectomy? What are the medical and surgical alternatives?]. Üroonkoloji Bülteni. 2011;(2):112-6. [Link]
- Kaya MC, Bez Y, Demir A, Bulut M, Topçuoğlu V, Kuşçu MK, et al. Prostat kanseri hastalarında hastalık evrelerine göre anksiyete, depresyon, cinsel işlev bozukluğu ve yaşam kalitesi [Anxiety, depression, sexual dysfunction and quality of life in prostate cancer patients according to disease stages]. Journal of Mood Disorders. 2013;3(1):23-7. [Crossref]
- Girodet M, Bouhnik AD, Mancini J, Peretti-Watel P, Bendiane MK, Ray-Coquard I, et al. Sexual desire of French representative prostate cancer survivors 2 years after diagnosis (the VICAN survey). Support Care Cancer. 2019;27(7):2517-24. [Crossref] [PubMed]
- De Sousa A, Sonavane S, Mehta J. Psychological aspects of prostate cancer: a clinical review. Prostate Cancer Prostatic Dis. 2012;15(2):120-7. [Crossref] [PubMed]
- Lehto US, Helander S, Taari K, Aromaa A. Patient experiences at diagnosis and psychological well-being in prostate cancer: A Finnish national survey. Eur J Oncol Nurs. 2015;19(3):220-9. [Crossref] [PubMed]
- Khan S, Nepple KG, Kibel AS, Sandhu G, Kallogjeri D, Strope S, et al. The association of marital status and mortality among men with early-stage prostate cancer treated with radical prostatectomy: insight into post-prostatectomy survival strategies. Cancer Causes Control. 2019;30(8):871-6. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Girodet M, Bouhnik AD, Mancini J, Peretti-Watel P, Bendiane MK, Ray-Coquard I, et al. Sexual desire of French representative prostate cancer survivors 2 years after diagnosis (the VICAN survey). Support Care Cancer. 2019;27(7):2517-24. [Crossref] [PubMed]
- Yıldırım O, Çam K. Robotik prostatektomi: yaşam kalitesi açısından avantaj sağlıyor mu? [Robotic prostatectomy: is it more advantageous regarding quality of life?]. Bulletin of Urooncology. 2014;13:241-3. [Crossref]
- Ayhan H, İyigün E, Göktaş S, Hatipoğlu S. Radikal prostatektomi geçiren erkeklerin yaşadığı güçlükler [Problems encountered by male patients after radical prostatectomy]. Gulhane Medical Journal. 2008;50:180-9. [Link]
- Faydacı G, Metin M, Eryıldırım B, Tarhan F, Tuncer M, Özgül A. Lokalize ve metastatik prostat kanserli hastalarda tedavi sonrası yaşam kalitesi değişiklikleri [Changes in patients' quality of life following treatment of localized and metastatic prostate cancer]. Turkish Journal of Urology. 2011;37(3):184-90. [Crossref]
- Simpson P. Prostatectomy: information provision and education for patients. Br J Nurs. 2015;24(9):S24-8. [Crossref] [PubMed]
- Kirschner-Hermanns R, Anding R. Konservative Therapie der Harninkontinenz beim Mann [Conservative treatment in male urinary incontinence]. Urologe A. 2014;53(3):333-4, 336, 338. German. [Crossref] [PubMed]
- Aydın Sayılan A, Özbaş A. The effect of pelvic floor muscle training on incontinence problems after radical prostatectomy. Am J Mens Health. 2018;12(4):1007-15. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Herkommer K, Schmid SC, Schulwitz H, Dinkel A, Klorek T, Hofer C, et al. Health-related quality of life after radical prostatectomy depends on patient's age but not on comorbidities. Urol Oncol. 2015;33(6):266.e1-7. [Crossref] [PubMed]
- Yuan Y, Hu Y, Cheng JX, Ding P. Psychological nursing approach on anxiety and depression of patients with severe urinary incontinence after radical prostatectomy - a pilot study. J Int Med Res. 2019;47(11):5689-701. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Demir Korkmaz F. Üriner inkontinanslarda cerrahi ve bakım [Surgery and care in urinary incontinence]. Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics. 2018;4(2):129-34. [Link]
- Yazgı ZG, Yılmaz M. Onkoloji hastalarının yaşadığı psikososyal sorunlarla baş etmesinde hemşirenin rolü [Nursing role in coping with psychosocial problems experienced by cancer patients]. Journal of Adnan Menderes University Health Sciences Faculty. 2019;4(1):60-70. [Link]
- Cal A, Zengin S, Avci IA. Needs of patients with prostate cancer for home care. Asia Pac J Oncol Nurs. 2018;5(4):408-14. [Crossref] [PubMed] [PMC]
.: Process List