.: PREFACE
ÖN SÖZ
PREFACE
Article Language: TR
Değerli meslektaşlarımız
2019 yılı Aralık ayı sonlarında Çin'in Wuhan kentinde başladığı kabul edilen ve 2020 Mart ayında ülkemizde ilk vakanın tespit edildiği COVID-19 pandemisi üzerinden yaklaşık 2 yıl geçti. Daha önce hiç tecrübe etmediğimiz bu süreçte kas-iskelet sistem sorunu olan hastalarımızı bir yandan pandemiden uzak tutmak bir yandan da tedavi ve takip süreçlerini aksatmamak adına tele-tıp uygulamalarını denedik, hijyen koşulları kapsamında az kapasite ile ayaktan veya yatarak rehabilitasyon hizmetlerimize devam ettik. Yine pek çok merkezdeki COVID-19 hastalarının tedavi dönemlerindeki pulmoner, nörolojik ve kas-iskelet sistem sorunlarının rehabilitasyonu ile uğraştık. Klinik tecrübelere ve aşılanmaya rağmen pek çok ülkede vaka sayılarının yeniden yükselmeye geçtiği bu dönemde; hastalığı geçiren kişilerde post-COVID akut, subakut ve kronik dönemde gelişen kardiyopulmoner, nörovasküler ve kasiskelet sistemi komplikasyonlarının giderek arttığını ve polikliniklerimizde bu komplikasyonların tedavi ve rehabilitasyonu için başvuran hasta sayılarının yükseldiğini gözlemliyoruz. Değişen ve artan bilgilerimize, deneyim ve gözlemlerimize dayanarak hem pandemi kontrolü ile ilgili tedbirlerimizi hem de hastalarımızın tedavi ve rehabilitasyonu ile ilgili yaklaşımlarımızı sürekli güncelliyoruz.
Bu kitapta COVID-19 enfeksiyonu ve özellikle enfeksiyon sonrası dönemde gelişebilecek ve rehabilitasyon gerektiren kas-iskelet, nörolojik ve vasküler sorunlar, kardiyopulmoner ve kognitif komplikasyonlar ile ağrı ve sarkopeni gibi sık rastlanan durumları güncel bilgiler ışığında tüm yönleriyle ele almaya çalıştık. Yoğun bakım sonrası sendromu yaşayan hastaların rehabilitasyon gereksinimlerine ayrıca yer verdik. Tecrübelerimiz doğrultusunda COVID-19 enfeksiyonu sonrası rehabilitasyonun vazgeçilmez ve ana unsuru olan egzersiz reçetesinin oluşturulması ile ilgili önerilerimizi literatür ve klinik deneyimlerimizi birleştirerek derledik.
Pandemi sürecinin hâlen devam ettiğini ve edeceğini göz önüne alarak ileri dönemlerde hastalarımızın bakım ve rehabilitasyonlarını en üst düzeyde gerçekleştirmek için tele-rehabilitasyon ve rehabilitasyon merkezlerindeki yapılanmanın önemini bilgi ve tecrübeler ışığında paylaştık. Pandemide dinamik sürecin devam ettiği ve ele alınan konularda farklı tecrübelerin gelişmesinin beklendiği düşünüldüğünde, bu kitap içerisinde sunulan verilerin her geçen gün yenilenen literatür bilgileri ışığında yorumlanması gerektiği açıktır.
Kitap bölümlerinin yazılmasında bilgi ve tecrübeleri ile katkı sunan değerli hocalarımıza ve pandemi ve sonrasında rehabilitasyon alanındaki tecrübelerimizi aktarmamıza olanak sağlayan Türkiye Klinikleri yönetici ve çalışanlarına gönülden teşekkür ediyoruz.
Meslektaşlarımıza ve sağlık profesyonellerine faydalı olması dileğiyle saygılarımızı sunarız.
Prof. Dr. Pınar BORMAN
Editör
Prof. Dr. Sibel ÜNSAL DELİALİOĞLU
Editör Yardımcısı
2019 yılı Aralık ayı sonlarında Çin'in Wuhan kentinde başladığı kabul edilen ve 2020 Mart ayında ülkemizde ilk vakanın tespit edildiği COVID-19 pandemisi üzerinden yaklaşık 2 yıl geçti. Daha önce hiç tecrübe etmediğimiz bu süreçte kas-iskelet sistem sorunu olan hastalarımızı bir yandan pandemiden uzak tutmak bir yandan da tedavi ve takip süreçlerini aksatmamak adına tele-tıp uygulamalarını denedik, hijyen koşulları kapsamında az kapasite ile ayaktan veya yatarak rehabilitasyon hizmetlerimize devam ettik. Yine pek çok merkezdeki COVID-19 hastalarının tedavi dönemlerindeki pulmoner, nörolojik ve kas-iskelet sistem sorunlarının rehabilitasyonu ile uğraştık. Klinik tecrübelere ve aşılanmaya rağmen pek çok ülkede vaka sayılarının yeniden yükselmeye geçtiği bu dönemde; hastalığı geçiren kişilerde post-COVID akut, subakut ve kronik dönemde gelişen kardiyopulmoner, nörovasküler ve kasiskelet sistemi komplikasyonlarının giderek arttığını ve polikliniklerimizde bu komplikasyonların tedavi ve rehabilitasyonu için başvuran hasta sayılarının yükseldiğini gözlemliyoruz. Değişen ve artan bilgilerimize, deneyim ve gözlemlerimize dayanarak hem pandemi kontrolü ile ilgili tedbirlerimizi hem de hastalarımızın tedavi ve rehabilitasyonu ile ilgili yaklaşımlarımızı sürekli güncelliyoruz.
Bu kitapta COVID-19 enfeksiyonu ve özellikle enfeksiyon sonrası dönemde gelişebilecek ve rehabilitasyon gerektiren kas-iskelet, nörolojik ve vasküler sorunlar, kardiyopulmoner ve kognitif komplikasyonlar ile ağrı ve sarkopeni gibi sık rastlanan durumları güncel bilgiler ışığında tüm yönleriyle ele almaya çalıştık. Yoğun bakım sonrası sendromu yaşayan hastaların rehabilitasyon gereksinimlerine ayrıca yer verdik. Tecrübelerimiz doğrultusunda COVID-19 enfeksiyonu sonrası rehabilitasyonun vazgeçilmez ve ana unsuru olan egzersiz reçetesinin oluşturulması ile ilgili önerilerimizi literatür ve klinik deneyimlerimizi birleştirerek derledik.
Pandemi sürecinin hâlen devam ettiğini ve edeceğini göz önüne alarak ileri dönemlerde hastalarımızın bakım ve rehabilitasyonlarını en üst düzeyde gerçekleştirmek için tele-rehabilitasyon ve rehabilitasyon merkezlerindeki yapılanmanın önemini bilgi ve tecrübeler ışığında paylaştık. Pandemide dinamik sürecin devam ettiği ve ele alınan konularda farklı tecrübelerin gelişmesinin beklendiği düşünüldüğünde, bu kitap içerisinde sunulan verilerin her geçen gün yenilenen literatür bilgileri ışığında yorumlanması gerektiği açıktır.
Kitap bölümlerinin yazılmasında bilgi ve tecrübeleri ile katkı sunan değerli hocalarımıza ve pandemi ve sonrasında rehabilitasyon alanındaki tecrübelerimizi aktarmamıza olanak sağlayan Türkiye Klinikleri yönetici ve çalışanlarına gönülden teşekkür ediyoruz.
Meslektaşlarımıza ve sağlık profesyonellerine faydalı olması dileğiyle saygılarımızı sunarız.
Prof. Dr. Pınar BORMAN
Editör
Prof. Dr. Sibel ÜNSAL DELİALİOĞLU
Editör Yardımcısı
Dear colleagues
It has been nearly 2 years since the COVID-19 pandemic, which was accepted to have started in Wuhan, China in late December 2019 and the first case was detected in our country in March 2020. In this process which we have never experienced before; we tried to keep our patients with musculoskeletal system problems, away from the pandemic but also continued our outpatient or inpatient rehabilitation services with less capacity within the scope of hygiene, as well as applied tele-medicine in order not to disrupt the treatment and follow-up processes. Again, we dealt with the rehabilitation of the pulmonary, neurological and musculoskeletal system problems during the treatment period of COVID-19 patients in many centers. In this period when the number of cases started to rise again in many countries despite clinical experience and vaccination; we observe that cardiopulmonary, neurovascular and musculoskeletal system complications that develop in the post-COVID acute, subacute and chronic periods are gradually increasing and the number of patients who applied for the treatment and rehabilitation of these complications in our polyclinics is ascended. Based on our changing and increasing knowledge, experience and observations, we are constantly updating both our measures regarding pandemic control and our approaches to the treatment and management of rehabilitation patients.
In this book, we tried to cover all aspects of COVID-19 infection and common conditions such as musculoskeletal, neurological and vascular problems, cardiopulmonary and cognitive complications, pain and sarcopenia, which may develop especially in the post-infection period and require rehabilitation, in the light of current information. We also included the rehabilitation needs of patients with post-intensive care syndrome. In line with our experience, we have compiled our recommendations on the creation of an exercise prescription, which is an indispensable and main element of rehabilitation after COVID-19 infection, by combining our literature and clinical experience. Considering that the pandemic process still continues and will continue, we shared the importance of structuring rehabilitation centers and tele-rehabilitation in the light of knowledge and experience; in order to carry out the care and rehabilitation of our patients at the highest level in the future. Considering that the dynamic process continues in the pandemic and different experiences are expected to develop on the issues discussed, it is clear that the data presented in this book should be interpreted in the light of the literature information that is renewed day by day.
We sincerely thank our esteemed professors who contributed with their knowledge and experience in the writing of the book chapters, and the managers and staff of Türkiye Klinikleri who made it possible for us to convey our experiences in the field of rehabilitation during and after the pandemic.
We present our respects with the hope that it will be beneficial to our colleagues and health professionals.
Prof. Dr Pınar BORMAN
Editor
Prof. Dr. Sibel ÜNSAL DELİALİOĞLU
Associate Editor
It has been nearly 2 years since the COVID-19 pandemic, which was accepted to have started in Wuhan, China in late December 2019 and the first case was detected in our country in March 2020. In this process which we have never experienced before; we tried to keep our patients with musculoskeletal system problems, away from the pandemic but also continued our outpatient or inpatient rehabilitation services with less capacity within the scope of hygiene, as well as applied tele-medicine in order not to disrupt the treatment and follow-up processes. Again, we dealt with the rehabilitation of the pulmonary, neurological and musculoskeletal system problems during the treatment period of COVID-19 patients in many centers. In this period when the number of cases started to rise again in many countries despite clinical experience and vaccination; we observe that cardiopulmonary, neurovascular and musculoskeletal system complications that develop in the post-COVID acute, subacute and chronic periods are gradually increasing and the number of patients who applied for the treatment and rehabilitation of these complications in our polyclinics is ascended. Based on our changing and increasing knowledge, experience and observations, we are constantly updating both our measures regarding pandemic control and our approaches to the treatment and management of rehabilitation patients.
In this book, we tried to cover all aspects of COVID-19 infection and common conditions such as musculoskeletal, neurological and vascular problems, cardiopulmonary and cognitive complications, pain and sarcopenia, which may develop especially in the post-infection period and require rehabilitation, in the light of current information. We also included the rehabilitation needs of patients with post-intensive care syndrome. In line with our experience, we have compiled our recommendations on the creation of an exercise prescription, which is an indispensable and main element of rehabilitation after COVID-19 infection, by combining our literature and clinical experience. Considering that the pandemic process still continues and will continue, we shared the importance of structuring rehabilitation centers and tele-rehabilitation in the light of knowledge and experience; in order to carry out the care and rehabilitation of our patients at the highest level in the future. Considering that the dynamic process continues in the pandemic and different experiences are expected to develop on the issues discussed, it is clear that the data presented in this book should be interpreted in the light of the literature information that is renewed day by day.
We sincerely thank our esteemed professors who contributed with their knowledge and experience in the writing of the book chapters, and the managers and staff of Türkiye Klinikleri who made it possible for us to convey our experiences in the field of rehabilitation during and after the pandemic.
We present our respects with the hope that it will be beneficial to our colleagues and health professionals.
Prof. Dr Pınar BORMAN
Editor
Prof. Dr. Sibel ÜNSAL DELİALİOĞLU
Associate Editor
.: Process List