Teknoloji, çocuklar ve ergenler için potansiyel fırsatlar sunarken, aynı zamanda ruh sağlığı açısından ciddi riskler de ortaya çıkarabilmektedir. Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar, teknolojinin çocukların gelişimi üzerindeki etkilerini çok boyutlu olarak inceleme gerekliliği konusunda fikir birliğine varmıştır. Teknoloji kullanımının çocuk ve ergenlerin ruh sağlıkları ile ilgili olarak olumsuz etkilerinin yanında sınırlı da olsa bazı olumlu etkilerinin de bildirildiği alan yazın çalışmalarında görülmektedir. Bebeklik, çocukluk, ergenlik ve erişkinlik insan yaşamının farklı dönemleridir ve her dönemin kendine özgü gelişimsel özellikleri ve ruhsal gereksinimleri bulunmaktadır. Bu nedenle her dönemdeki teknoloji kullanımının ruh sağlığına olan etkilerini değerlendirirken, dönemin kendine özgü biyo-psiko-sosyal özelliklerini ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak değerlendirme yapmak, teknolojinin ruh sağlığına olan etkisini sağlıklı bir şekilde anlayabilmek açısından önem arz etmektedir. Bu nedenle yapılan araştırmalar, her dönem için ruhsal ve gelişimsel açıdan teknolojinin uygunsuz kullanımı bakımından farklı risklerin bulunduğunu ve bu risklere göre farklı önlemler ve uygulamaların hayata geçirilmesi gerektiğini ifade etmektedirler.
Teknolojinin ruhsal, duygusal ve bilişsel alanlarda bebek, çocuk ve gençlerin hayatlarını olumsuz etkilediğine dair birçok araştırma bulunmaktadır. Özellikle bebeklik döneminde ekran temelli teknolojinin uzun süre kullanımının bebeklerin bilişsel, duygusal ve sosyal becerilerinin gelişmesinde önemli sorunlar oluşturabildiği, çalışmalarda ortak görüş olarak bildirilmektedir. Okul dönemi ve sonrasında ise ekran temelli teknolojilerin uzun süreli ve kontrolsüz kullanımı sonucunda dikkat sorunları, davranışsal sorunlar, kendine zarar verme davranışı, intihar girişimleri, depresyon, kaygı bozuklukları, madde kullanım bozuklukları, yeme bozuklukları gibi birçok psikiyatrik bozukluğun gelişebileceği, özellikle yoğun kullanımın bir neticesi olarak uyku kalitesinde bozulma, sosyal iletişimin azalması, siber zorbalık ve bireyin kendi vücudu ile ilgili ulaşılması güç standartlar aramasının, bu psikopatoloji gelişim sürecinde önemli rol oynayabileceği araştırmalarda bildirilmektedir. Diğer yandan araştırmalar, ekran süresinin yanı sıra zaman ayırılan uygulama türlerinin de psikopatoloji gelişmesi açısından önemli olduğunu bildirmektedir. Özellikle sosyal ağ uygulamalarının çocuk ve gençlerde yoğun ve uygunsuz kullanımının, içe dönük ve dışa dönük psikiyatrik bozukluklarla ilgili olduğu vurgulanmaktadır.4 Diğer yandan psikoterapötik uygulamalarda online görüşmelerin sağladığı gizlilik nedeniyle bireylerin ihtiyacı olan psikoterapötik uygulamalara daha düşük maliyetle ve gizlilik içerisinde ulaşılabiliyor olması, psikiyatrik desteğe ihtiyacı olan bireyler açısından önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Ayrıca birçok web sitesi veya mobil uygulamalar yardımıyla bireyler psikiyatrik durumları ile ilgili tarama araçlarına daha kolay ulaşmakta ve başvurmaları gereken kaynaklar hakkında bilgileri daha kolay edinebilmektedir. Alan yazında sınırlı araştırma bulunmasına rağmen bazı çalışmalar, uygun süre ve içerikte olmak koşulu ile bazı video oyunlarının çocukların bazı bilişsel becerilerini geliştirebildiğini bildirmektedir.5 Diğer yandan teknoloji kullanımının etkileşim biçimleri de önem arz etmektedir. Teknolojik araçlar yalnızca bireysel kullanıma yönelik değil, aynı zamanda sosyal etkileşimlerin bir parçası olarak da kullanıldığında, çocuklar ve gençler arasındaki sosyal bağları güçlendirebilir. Ancak bu durumun denetimsiz şekilde yapılması, bireylerin ruh sağlığını riske atabilir. Tüm bu riskleri en aza indirmek için tüm dünyada sağlık politikaları geliştiren kurumlar son dönemlerde çocuk ve gençler için ekran temelli teknoloji kullanımı konusunda bazı uyarılar yapmaktadırlar. Örneğin UNESCO yakın zamanda üniversite öncesi okullarda akıllı telefon kullanımının yasaklanmasının, çocukların ruh sağlıkları ve okul başarıları açısından uygun bir yaklaşım olduğu konusunda bir bildiri yayınlamıştır.6 Mevcut kılavuzlar, ebeveynlerin çocuklarına 2 yaşından önce internet cihazlarına erişim izni vermemelerini ve 2-5 yaş arasındaki çocukların ekranı yalnızca yüksek kaliteli etkinliklerle ve ebeveyn gözetiminde günde en fazla 1 saat kullanmalarını önermektedir.7 Daha sonraki yaşlarda ise yaşlarına uygun içerikler olmak koşulu ile sınırlı sürelerde ve erişkin gözetiminde çocuk ve gençlerin internet cihazları kullanımına izin verilmesi önerilmektedir.
Sonuç olarak ekran temelli teknolojinin, özellikle dijital medya ve internetin çocuklar ve gençler üzerindeki etkileri karmaşık ve çok katmanlıdır. Bu etkilerin anlaşılabilmesi için, ekran temelli uygulamaların türüne göre farklı etkilerinin olabileceği akılda tutulmalı ve her yaş döneminin kendine özgü özellikleri, araştırmalarda göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle, ailelerin ve eğitimcilerin bu konuda bilinçli olmaları ve teknoloji kullanımını yönlendirmeleri büyük önem taşımaktadır.
Bu kitapta; teknoloji kullanımının bebeklik, çocukluk ve ergenlik döneminde ruh sağlığı üzerine olan etkileri döneme ve ruhsal patolojiye özgü olarak, alanında uzman çocuk ve ergen psikiyatristleri tarafından ele alınmış ve okuyucuların bilgilerine sunulmuştur. Bu kitabın hazırlanmasında emeği geçen tüm yazarlarımıza ve Türkiye Klinikleri editöryal ekibine teşekkürlerimi sunarım.
Saygılarımla.
Prof. Dr. Ömer Faruk AKÇA
Editör
Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD, Konya, Türkiye
KAYNAKLAR
1. https://wearesocial.com/wp-content/uploads/2023/03/Digital-2023-Global-Overview-Report.pdf
2. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=cocuklarda-Bilisim-Teknolo-jileri-Kullanim-Arastirmasi-2024-53638
3. Meng SQ, Cheng JL, Li YY, Yang XQ, Zheng JW, Chang XW, et al. Global prevalence of digital addiction in general population: A systematic review and meta-analysis. Clin Psychol Rev. 2022 ;92:102128.
4. Twenge JM. IGen: Why today's super-connected kids are growing up less rebellious, more tolerant, less happy--and completely unprepared for adulthood. Atria Books, 2017.
5. Dye MW, Bavelier D. Differential development of visual attention skills in school-age children. Vision Res. 2010;50(4):452- 9.
6. https://www.unesco.org/en/articles/smartphones-school-only-when-they-clearly-support-learning
7. Pazarcikci F. Risk factors for technology addiction in young children ages 2-5 years. J Pediatr Nurs. 2024;78:e141-e147.
While technology offers potential opportunities for children and young people, it can also pose serious risks to their mental health. Recent scientific studies have reached a consensus on the need to consider the impact of technology on children's development in a multidimensional way. In addition to the negative effects of technology use on the mental health of children and adolescents, some positive, albeit limited, effects have been reported in the literature. Infancy, childhood, adolescence and adulthood are distinct periods of human life, and each has its own developmental characteristics and psychological needs. For this reason, when assessing the effects of technology use on mental health in each period, it is important to consider the specific bio-psycho-social characteristics and needs of the period to understand the influences of technology on mental health in a healthy way. For this reason, studies have shown that there are different risks of inappropriate use of technology in terms of mental and developmental aspects for each age group and that different policies and practices should be implemented according to these risks.
Many studies show that technology hurts the psychological, emotional and cognitive lives of infants, children and young people. Studies agree that long-term use of screen-based technology, especially during infancy, can cause significant problems in the development of young children's cognitive, emotional and social skills. In school age and beyond, long-term and uncontrolled use of screen-based technologies can lead to many psychiatric disorders such as attention problems, conduct problems, self-injurious behavior, suicide attempts, depression, anxiety disorders, substance use disorders, eating disorders, especially as a result of intensive use, deterioration of sleep quality, reduced social communication, cyberbullying and the individual's search for unattainable standards for his/her own body may play an important role in the development of this psychopathology. On the other hand, studies have also reported that the types of applications used in addition to screen time are also important for the development of psychopathology. In particular, it has been highlighted that intensive and inappropriate use of social networking applications in children and adolescents is associated with introverted and extroverted psychiatric disorders.4 On the other hand, the fact that psychotherapeutic applications that individuals need can be accessed at a lower cost and in privacy due to the confidentiality of online interviews in psychotherapeutic applications is an important convenience for individuals in need of psychiatric support. In addition, many websites or mobile applications make it easier for individuals to access screening tools related to their psychiatric condition and information about the resources they need to apply. Although there is limited research in the literature, some studies have reported that some video games can improve some cognitive skills in children, provided they are of appropriate duration and content.5 On the other hand, the interactional forms of technology use are also important. When technological tools are used not only for individual use but also as part of social interactions, they can strengthen social bonds between children and young people. However, if this is done in an uncontrolled way, it can put individuals' mental health at risk. To minimize these risks, public health policymakers around the world have recently issued some warnings about the use of screen-based technologies for children and young people. For example, UNESCO recently stated that banning the use of smartphones in pre-university schools is an appropriate approach for children's mental health and academic success.6 Current guidelines recommend that parents should not allow their children access to internet devices before the age of 2 and that children aged 2-5 should use screens for no more than 1 hour per day, with high-quality activities and parental supervision.7 At later ages, it is recommended that children and adolescents should be allowed to use internet devices for limited periods of time and under adult supervision, provided that age-appropriate content is available.
In conclusion, the effects of screen-based technologies, especially digital media and the internet, on children and young people are complex and multifaceted. To understand these effects, it is important to bear in mind that screen-based applications can have different effects depending on their nature and that research should take into account the specific characteristics of each age group. It is particularly important for parents and educators to be aware of this issue and to guide the use of technology.
In this book, the effects of technology use on mental health in infancy, childhood and adolescence are discussed and presented to readers by child and adolescent psychiatrists who are experts in their fields. I would like to thank all the authors who contributed to the preparation of this book and the editorial team of Türkiye Klinikleri.
Sincerely.
Prof. Dr. Ömer Faruk AKÇA
Editor
Necmettin Erbakan University Faculty of Medicine, Department of Child and Adolescent Psychiatry, Konya, Türkiye
REFERENCES
1. https://wearesocial.com/wp-content/uploads/2023/03/Digital-2023-Global-Overview-Report.pdf
2. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=cocuklarda-Bilisim-Teknolo-jileri-Kullanim-Arastirmasi-2024-53638
3. Meng SQ, Cheng JL, Li YY, Yang XQ, Zheng JW, Chang XW, et al. Global prevalence of digital addiction in general population: A systematic review and meta-analysis. Clin Psychol Rev. 2022 ;92:102128.
4. Twenge JM. IGen: Why today's super-connected kids are growing up less rebellious, more tolerant, less happy--and completely unprepared for adulthood. Atria Books, 2017.
5. Dye MW, Bavelier D. Differential development of visual attention skills in school-age children. Vision Res. 2010;50(4):452- 9.
6. https://www.unesco.org/en/articles/smartphones-school-only-when-they-clearly-support-learning
7. Pazarcikci F. Risk factors for technology addiction in young children ages 2-5 years. J Pediatr Nurs. 2024;78:e141-e147.
.: Process List