Amaç: Bu çalışma, Suthakorn ve ark.nın geliştirdiği 'İş Sağlığı Okuryazarlığı Ölçeği'nin (Occupational Health Literacy Among Thai Informal Workers) Türkçeye uyarlanması ve geçerlik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntemler: Metodolojik tipteki bu çalışmada, ölçeğin Türkçe versiyonu, organize sanayi bölgelerinde çalışan 400 kişiye uygulandı. Veriler bilgisayar ortamında SPSS (22.0) ve AMOS (24.0) programı kullanılarak analiz edildi. Kapsam geçerliliği, Davis tekniği kullanılarak ve Kapsam Geçerlilik İndeksleri belirlenerek değerlendirilmiştir. Ölçeğin Türkçe versiyonunun psikometrik ve güvenirlik analizleri yapıldı. Bulgular: Açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre ölçeğin Türkçe formunun orijinalinde olduğu gibi 38 maddeden oluşan 4 faktörlü yapı gösterdiği ve maddelerin toplam varyansın %52,1'ini sağladığı tespit edildi. Doğrulayıcı faktör analizi sonucu ölçeğin uyum iyiliği değerleri χ²/sd=2,91, Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü=0,07, Karşılaştırmalı Uyum İndeksi=0,84, İyilik Uyum İndeksi=0,78 olarak hesaplandı. Ölçüt geçerliği değerlendirmesinde, ölçeğin İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları Performans Değerlendirme Ölçeği ile arasında anlamlı ilişki olduğu tespit edildi (r=0,40, p<0,001). Ölçeğin Cronbach alfa değerinin 0,93 ile yüksek bir güvenirliğe sahip olduğu belirlendi. Ölçeğin yakınsak/benzeşme geçerliği bakımından uygun ve ayırma/ıraksak geçerliğine de sahip olduğu belirlendi. Yapılan analizlerde ölçek maddelerinin, ölçmek istenen özelliği ayırt edici ve geçerli olduğu tespit edildi. Sonuç: İş Sağlığı Okuryazarlığı Ölçeği Türkçe versiyonu, çalışanların iş sağlığı okuryazarlığı düzeylerini belirlemek amacıyla geçerli ve güvenilir biçimde kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler: İş sağlığı; iş güvenliği; sağlık okuryazarlığı; geçerlik ve güvenirlik
Objective: This study was carried out to adapt the Occupational Health Literacy Among Thai Informal Workers developed by Suthakorn et al. into Turkish and to evaluate its validity and reliability. Material and Methods: In this methodological study, the Turkish version of the scale was applied to 400 people working in organized industrial zones. Data were analyzed using SPSS (22.0) and AMOS (24.0) program in computer environment. Content validity was evaluated by using Davis technique and determining Content Validity Indices. Psychometric and reliability analyzes of the Turkish version of the scale were performed. Results: It was found that the scale showed a four-factor structure consisting of 38 items, as in the original, and the items provided 52.1% of the total variance. As a result of confirmatory factor analysis, the scale's goodness of fit values were calculated as χ²/df=2.91, Root Mean Square Error of Approximation=0.07, Comparative Fit Index=0.84, Goodness of Fit Index=0.78. In the criterion validity evaluation, it was determined that there was a significant relationship between the scale and the Occupational Health and Safety Practices Performance Evaluation Scale (r=0.40, p<0.001). The Cronbach alpha value of the scale was found to have a high reliability of 0.93. It was determined that the scale was suitable in terms of convergent validity and also had discriminant validity. In the analyzes made, it was determined that the scale items were distinctive and valid. Conclusion: The Turkish version of the Occupational Health Literacy Scale can be used in a valid and reliable way to determine the occupational health literacy levels of the employees.
Keywords: Occupational medicine; occupational safety; health literacy; reliability and validity
- Sezgin D. Sağlık okuryazarlığını anlamak [Understanding health literacy]. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi. 2014;Özel Sayı 3 (Sağlık İletişimi):73-92. [Link]
- Bernhardt JM, Cameron KA. Accessing, understanding and applying health communication messages: the challenge of health literacy. In: Thompson TL, Dorsey A, Miller KI, eds. Handbook of Health Communication. 1st ed. London: Lawrence Erlbaum Associates; 2003. p.583-605.
- Özkiliç Ö. İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri. 1. Baskı. Ankara: TİSK Yayınları; 2005. [Link]
- World Health Organization [Internet]. © 2021 WHO [Cited: October 18, 2021]. Occupational health. Available from: [Link]
- Çiçek Ö, Öçal M. Dünyada ve Türkiye'de iş sağlığı ve iş güvenliğinin tarihsel gelişimi [The historical development of occupational health and safety in the world and in Turkey]. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi. 2016;5(11):106-29. [Link]
- Rauscher KJ, Myers DJ. Occupational health literacy and work-related injury among U.S. adolescents. Int J Inj Contr Saf Promot. 2014;21(1):81-9. [Crossref] [PubMed]
- Tözün M, Sözmen MK. Halk sağlığı bakışı ile sağlık okuryazarlığı [Health literacy with perspective of public health]. Smyrna Tıp Dergisi. 2015;2:48-54. [Link]
- Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpern DJ, Crotty K. Low health literacy and health outcomes: an updated systematic review. Ann Intern Med. 2011;155(2):97-107. [Crossref] [PubMed]
- Suthakorn W, Songkham W, Tantranont K, Srisuphan W, Sakarinkhul P, Dhatsuwan J. Scale development and validation to measure occupational health literacy among Thai informal workers. Saf Health Work. 2020;11(4):526-32. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Yusida H, Suwandi T, Yusuf A, Sholihah Q. Relationship individual factors with occupational health literacy (observational study on industrial workers of Sasirangan in South Kalimantan). International Journal of Scientific and Research Publications. 2017;6(1):481-4. [Link]
- Kocaay F. Bir fakülte çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algılarına ilişkin ölçek geliştirme çalışması [Doktora tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2020. [Link]
- Üngüren E, Koç TS. İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları performans değerlendirme ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması [Occupational health and safety application performance evaluation scale: validity and reliability study]. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi. 2015;5(2):124-44. [Link]
- Büyüköztürk Ş. Faktör analizi, temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanılışı [Factor analysis: basic concepts and using to development scale]. Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Yönetimi. 2002;32(32):470-83. [Link]
- Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi; 2005.
- Davis LL. Instrument review: getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research. 1992;5(4):194-7. [Crossref]
- Karagöz Y. Nonparametrik tekniklerin güç ve etkinlikleri [The power and effectiveness of nonparametric techniques]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2010;9(33):18-40. [Link]
- Cohen J. The analysis of variance. Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. 2nd ed. USA: Lawrence Erlbaum Associates; 1988. p.274-87. [Link]
- Alpar R. Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik. 5. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık; 2018.
- Fornell C, Larcker DF. Structural equation models with unobservable variables and measurement error: algebra and statistics. Journal of Marketing Research 1981;18(3):382-8. [Crossref]
- Özdamar K. Eğitim, Sağlık ve Davranış Bilimlerinde Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi. 1. Baskı. Eskişehir: Nisan Kitabevi; 2016.
- Karakoç FY, Dönmez L. Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler [Basic principles of scale development]. Tıp Eğitimi Dünyası. 2014;13(40):39-49. [Crossref]
- Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma [A guide for transcultural adaptation of the scale II: psychometric characteristics and cross-cultural comparison]. Hemşirelikte Araştırma Dergisi. 2003;5:3-14. [Link]
- Büyüköztürk Ş. Veri Analizi El Kitabı. 17. Baskı. Ankara: Pegem Yayınevi; 2012.
- Kendall MG, Smith BB. The problem of m rankings. The Annals of Mathematical Statistics. 1939;10(3):275-87. [Crossref]
- Büyükozturk Ş. Testlerin geçerlik ve güvenirlik analizlerinde kullanılan bazı istatistikler. İçinde: Büyükozturk Ş, ed. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 15. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2011. p. 179-94.
- Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2014.
- Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. 16. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık; 2011.
- Büyüköztürk Ş, Akgün ÖE, Kahveci Ö, Demirel F. Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması [The Validity and Reliability Study of the Turkish Version of the Motivated Strategies for Learning Questionnaire]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2004;4(2):207-39. [Link]
.: Process List