Amaç: Hemşirelik mesleğinde mesleki sorumlulukları gerçekleştirirken stresli durumlarla karşı karşıya kalınabilmektedir. Mesleki algının ve düşüncenin olumlu yönde gelişmiş olması hemşireleri ve hemşirelik öğrencilerinin sorunları ele alış şeklini ve baş etmelerini de etkileyecektir. Bu araştırmada, hemşirelerin ve hemşirelik öğrencilerinin stresli durumlarda bilişsel kontrol ve esneklik durumları ve mesleki benlik düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışma, tanımlayıcı-kesitsel türdedir. Türkiye'nin kuzeyinde yer alan bir il ve ile bağlı 3 ilçede yer alan devlet hastanelerinde çalışan hemşireler ve bir devlet üniversitesinde eğitimine devam etmekte olan hemşirelik öğrencileri ile araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 251 hemşire ve 301 hemşirelik öğrencisi katılmıştır. Verilerin toplanmasında ''Tanıtıcı Bilgi Formu'', ''Stresli Durumlarda Bilişsel Kontrol ve Esneklik Ölçeği'' ve ''Hemşire Mesleki Benlik Ölçeği'' kullanılmıştır. Veri analizinde t-test, varyans analizi testi, Pearson korelasyon analizinden yararlanılmıştır. Bulgular: Hemşirelerin bilişsel kontrol ve esneklik toplam puan ortalamalarının (90,75±16,20) hemşirelik öğrencilerinin puan ortalamalarından (84,18±14,11) daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Mesleki benlik puanında hemşirelerde bakım, iletişim, çalışanlar arası ilişkiler ve bilgi puan ortalamaları hemşirelik öğrencilerinden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Katılımcıların bilişsel kontrol ve esneklik puanları arttıkça mesleki benlik puanlarının da arttığı belirlenmiştir (p<0,05). Sonuç: Araştırmadan elde edilen bulgularına göre hemşirelik öğrencilerinin streslerine yönelik esneklik ve kontrollerinin artırılması, profesyonellik ve baş etmeye yönelik becerilerinin geliştirilmesi ve desteklenmesi gerektiği belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hemşireler; hemşirelik öğrencileri; stres; benlik kavramı
Objective: While performing professional responsibilities in the nursing profession, stressful situations may be encountered. The positive development of professional perception and thought will also affect the way nurses and nursing students handle and cope with problems. In this study, it was aimed to examine the cognitive control and flexibility states in stressful situations and nurses' self concept of nurses and nursing students. Material and Methods: This is a descriptive cross-sectional study. The research was conducted with nurses working in public hospitals in a province and three districts in the north of Türkiye and nursing students continuing their education at a state university. 251 nurses and 301 nursing students participated in the research. ''Introductory Information Form'', ''Cognitive Control and Flexibility Scale in Stressful Situations'' and ''Nurse Self-Concept Scale'' were used to collect data. t-test, analysis of variance test and Pearson correlation analysis were used in data analysis. Results: It was determined that the nurses' cognitive control and flexibility total mean scores (90.75±16.20) were higher than the nursing students' mean scores (84.18±14.11). In terms of self-concept, it was determined that the average scores of nurses in care, communication, relations between employees and knowledge were higher than nursing students. It was determined that as the participants' cognitive control and flexibility scores increased, their nurse self-concept scores also increased (p<0.05). Conclusion: According to the results of the research, it was determined that nursing students' flexibility and control over their stress should be increased, and their professionalism and coping skills should be developed and supported.
Keywords: Nurses; nursing students; stress; self-concept
- Zabin LM, Zaitoun RSA, Sweity EM, de Tantillo L. The relationship between job stress and patient safety culture among nurses: a systematic review. BMC Nurs. 2023;22(1):39. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Cabrera-Aguilar E, Zevallos-Francia M, Morales-García M, Ramírez-Coronel AA, Morales-García SB, Sairitupa-Sanchez LZ, et al. Resilience and stress as predictors of work engagement: the mediating role of self-efficacy in nurses. Front Psychiatry. 2023;14:1202048. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Hetzel-Riggin MD, Swords BA, Tuang HL, Deck JM, Spurgeon NS. Work engagement and resiliency impact the relationship between nursing stress and burnout. Psychol Rep. 2020;123(5):1835-53. [Crossref] [PubMed]
- Badu E, O'Brien AP, Mitchell R, Rubin M, James C, McNeil K, et al. Workplace stress and resilience in the Australian nursing workforce: a comprehensive integrative review. Int J Ment Health Nurs. 2020;29(1):5-34. [Crossref] [PubMed]
- Aslan H, Aktürk U. Nursing education stress levels of nursing students and the associated factors. Annals of Medical of Research. 2018;25(4):660-6. [Crossref]
- Admi H, Moshe-Eilon Y, Sharon D, Mann M. Nursing students' stress and satisfaction in clinical practice along different stages: a cross-sectional study. Nurse Educ Today. 2018;68:86-92. [Crossref] [PubMed]
- Çuhadaroğlu A. Bilişsel esnekliğin yordayıcıları [Predictors of cognitive flexibility]. Cumhuriyet International Journal of Education. 2013;2(1):86-101. [Link]
- Gabrys RL, Tabri N, Anisman H, Matheson K. Cognitive control and flexibility in the context of stress and depressive symptoms: the cognitive control and flexibility questionnaire. Front Psychol. 2018;9:2219. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Dennis JP, Vander Wal JS. The cognitive flexibility inventory: instrument development and estimates of reliability and validity. Cognit Ther Res. 2010;34(3):241-53. [Crossref]
- Sağar ME. Predictive role of cognitive flexibility and self-control on social media addiction in university students. International Education Studies. 2021;14(4):1-10. [Crossref]
- Demirtaş AS. Predictive roles of state hope and cognitive control/flexibility in state anxiety during COVID-19 outbreak in Turkey. Düşünen Adam. 2021;34(1):89-96. [Crossref]
- Turan N, Durgun H, Kaya H, Ertaş G, Kuvan D. Hemşirelik öğrencilerinin stres durumları ile bilişsel esneklik düzeyleri arasındaki ilişki [The relationship between stress status and cognitive flexibility levels of nursing students]. JAREN. 2019;5(1):59-66. [Crossref]
- Uysal N, Ünal Toprak F. Hemşirelik öğrencilerinin akademik başarısı ile stres ve bilişsel esneklik ilişkisinin belirlenmesi [The relationship between nursing students' academic achievement and stress and cognitive flexibility]. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi. 2021;4(2):248-54. [Crossref]
- Hensel D. Relationships among nurses' professional self-concept, health, and lifestyles. West J Nurs Res. 2011;33(1):45-62. [Crossref] [PubMed]
- Sabancıoğulları S, Doğan S. Professional self-concept in nurses and related factors: a sample from Turkey. International Journal of Caring Sciences. 2017;10(3):1676-84. [Link]
- Jahromi ZB, Jahanbin I, Sharif F, Ghodsbin F, Keshavarzi S. Investigation of the professional self-concept of nursing students in Shiraz, Iran. Central European Journal of Nursing and Midwifery. 2014;5(3):112-6. [Crossref]
- Mohajer S, Tang LY, Chong MC, Danaee M, Mazlum SR, Bagheri N. Evaluation of professional self-concept and its relationship factors: a study among nursing students in Mashhad University of Medical Sciences, Iran. Iranian Red Crescent Medical Journal. 2021;23(12):1-8. [Crossref]
- Barry A, Parvan K, Tabrizi FJ, Sarbakhsh P, Safa B. Is professional self-concept associated with stress among nursing students in clinical setting: a descriptive correlational research. Crescent Journal of Medical and Biological Sciences. 2019;6(2):191-5. [Link]
- Demirtaş AS. Stresli durumlarda bilişsel kontrol ve bilişsel esneklik: bir ölçek uyarlama çalışması [Cognitive control and cognitive flexibility in the context of stress: a scale adaptation]. Psikoloji Çalışmaları. 2019;39(2):345-68. [Crossref]
- Cowin L. Measuring nurses' self-concept. West J Nurs Res. 2001;23(3):313-25. [Crossref] [PubMed]
- Zencir G, Zencir M, Khorshid L. Adaptation of the Turkish version of nurses' self concept questionnaire. int J Nurs Sci. 2018;6(1):43-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Dehghani F, Bahari Z. The mediating role of cognitive flexibility in the relationship between job stress and psychological wellbeing of nurses. Iran Journal of Nursing. 2021;34(133):16-27. [Crossref]
- Başar G, Akın S, Durna Z. Hemşirelerde ve hemşirelik öğrencilerinde problem çözme ve iletişim becerilerinin değerlendirilmesi [Evaluation of nurses' and nursing students' problemsolving skills and communication skills]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;4(1):125-47. [Link]
- Huang Q, Pun J. Views of hospital nurses and nursing students on nursing engagement-bridging the gap through communication courses. Front Psychol. 2022;13:915147. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Bal Özkaptan B, Güner Ö. Attitudes of nurses and nursing students towards evidence-based nursing. Journal of General Health Sciences. 2023;5(1):11-21. [Crossref]
- Gauci P, Peters K, O'Reilly K, Elmir R. The experience of workplace gender discrimination for women registered nurses: a qualitative study. J Adv Nurs. 2022;78(6):1743-54. [Crossref] [PubMed]
- Kantek F, Şimşek B. Factors relating to professional self-concept among nurse managers. J Clin Nurs. 2017;26(23-24):4293-9. [Crossref] [PubMed]
- Güven ŞD, Ünsal A. Hemşirelerde mesleki benlik saygısı ve mesleğe bağlılık arasındaki ilişkinin belirlenmesi [Determining the relationship between professional self-esteem and professional commitment in nurses]. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2022;9(3):383-91. [Crossref]
- Varol E, Bakan AB, Karadağ Arlı Ş. Hemşirelerde ve hemşirelik öğrencilerinde benlik saygısı ile mesleki benlik saygısının incelenmesi [Examination of self-esteem and professional self-esteem in nurses and students in nursing]. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2020;29(6):407-13. [Crossref]
- Karaman F, Yerebakan AN, Çakmak S. Choosing nursing as a profession during the Covid-19 pandemic. Journal of General Health Sciences. 2022;4(1):29-37. [Crossref]
- Polat Ş, Afşar Doğrusöz L, Yeşil A. The relationship between cognitive flexibility and happiness among nurses. Perspect Psychiatr Care. 2022;58(4):2862-71. [Crossref] [PubMed]
- Bayrak Kahraman B, Mersin S, Acun A. Relationship cognitive control and flexibility and anxiety in the times of the Covid-19 pandemic in nursing students: a cross-sectional study. Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology. 2022;4(4):324-31. [Crossref]
- Tayhan A, Çetinkaya A, Özmen D, Şahin Büyük D, Uyar F. Hemşirelik öğrencilerinin akademik başarılarına göre yaratıcı düşünce ve bilişsel esneklik düzeylerinin karşılaştırılması [Comparison of creative thinking and cognitive flexibility levels according to academic achievements of nursing students]. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2023;10(1):42-51. [Crossref]
- Abiç A, Temizkan Sekizler E, Vefikuluçay Yılmaz D. Hemşirelik öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ile flört şiddeti arasındaki ilişki [The relationship between gender roles attitudes and dating violence of nursing students]. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;4(3):235-46. [Crossref]
- Kılıç Z, Uzdil N, Günaydın Y. The effect of cognitive flexibility in nurses on attitudes to professional autonomy. Nurs Ethics. 2024;31(2-3):321-30. [Crossref] [PubMed]
.: Process List