Biyoteknolojik ilaç üretimi, ilk kez 1982'yılında insülin üretimi ile başlamış olup; büyüme hormonları ve çeşitli enzimler, interferon türevleri, eritropoietin ve koagülasyon faktörleri, aşılar ve tümör hücrelerinde bulunan çeşitli hedef moleküllere yönelik geliştirilmiş monoklonal antikorlar üzerinden devam etmektedir. Biyoteknolojik ilaçların dünya ilaç pazarındaki yerinin 2000 yılında %10 seviyesinde olduğu görülürken, 2014 yılında %20 seviyesine ulaşmıştır. Biyobenzer (biosimilar) ürünler ise önceden ruhsat almış bir biyofarmasötik ürün ile oldukça benzerlik gösteren biyolojik ilaçlardır. Biyobenzer ilaçlar 2010 yılında, biyoteknolojik ilaç kategorisi içinde neredeyse hiç bulunmaz iken, 2016 yılında oranları %13,4'e çıkmıştır. İlk ruhsatlanan ana kaynak (referans) biyoteknolojik ilaçların patent geçerlilik dönemlerinin bitmesiyle birlikte ilerleyen dönemlerde biyobenzer yapıda ürünlerin sayısının hızla artması beklenmektedir. Jenerik ilaçlardaki biyoeşdeğerlik kavramı kimyasal olarak sentezlenen ilaçlara uygun olup, üretim yöntemlerine bağlı olarak biyobenzer ürünler için söz konusu olamamaktadır. Bu yüzden biyobenzer ürünler için yapılan kıyaslanabilirlik çalışmaları, referans ürün ile biyobenzer ürün arasındaki kalite, güvenlik ve etkililik bakımından karşılaştırılmalarına dayanmaktadır. Bu çalışmada Avrupa Birliği ve Türkiye'de biyobenzer ilaç pazarının son durumu, biyobenzer ilaçlar ile Türkiye'de gerçekleştirilmiş klinik çalışmalar, biyobenzer ilaçlar için düzenleyici kuruluşlara yapılan başvuru süreçleri, biyoteknolojik ve biyobenzer ilaçların birbiriyle ile değiştirilebilirliği, güvenliliği konularına yer verilmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Biyobenzer; biyobenzer ilaç pazarı; immünojenisite; değiştirilebilirlik; güvenlik
Biotechnological drug production was first started in 1982 with insulin production and continued through growth hormones and various enzymes, interferon derivatives, erythropoietin and coagulation factors, vaccines, and monoclonal antibodies for various target molecules found in tumor cells. While the place in the world pharmaceutical market was 10% in 2000, it reached 20% in 2014. Biosimilar products are biological drugs that are very similar to a previously licensed biopharmaceutical product. In 2010, biosimilar drugs were almost absent among biotechnological drugs, while in 2016, their market share raised to 13.4%. With the expiry of the patent protection of original biotechnological drugs, the number of biosimilar products is expected to being increase rapidly in the future. The concept of bioequivalence in generic drugs is suitable for chemically synthesized drugs and is not subject to biosimilar products depending on production methods. Therefore, comparability studies for biosimilar products are based on comparisons between the reference product and the biosimilar product in terms of quality, safety and effectiveness. In this article, the existing position of biosimilar drugs market in Turkey and European Union, clinical studies have been carried out in Turkey, application processes for regulatory agencies for biosimilars drugs, interchangeability of biotechnological and biosimilar drugs, safety issues are comprehensively evaluated.
Keywords: Biosimilar; biosimilar drug market; immunojenesity; interchangeability; safety
- Dal OH, Karadoğan M, Sezer AD. [Biosimilars: concepts and licensing processes]. Marmara Pharm J. 2015;19(3):252-8. [Crossref]
- Nowicki M. Basic facts about biosimilars. Kidney Blood Press Res. 2007;30(5):267-72. [Crossref] [PubMed]
- Yalçın B, Atakan N, Kundakçı N, Artüz F. [Biosimilars: a new dimension in biological treatments]. Turk J Dermatol. 2014;8(2):104-7. [Crossref]
- Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK). Biyobenzer Tıbbi Ürünler Hakkında Kılavuzu Taslağı. TİTCK Mevzuat ID:3007. Yayımlanmış Kılavuz Taslağı; 2017. p.1-22.
- Şardaş S, Akgül V. [Global toxicity issues with biosimilar products]. Türk Toksikoloji Derneği Bülteni. 2014.38:7-10.
- Thorpe R, Wadhwa M. Intended use of reference products & WHO International Standards/Reference Reagents in the development of similar biological products (biosimilars). Biologicals. 2011;39(5):262-5. [Crossref] [PubMed]
- Barbosa MD, Kumar S, Loughrey H, Singh SK. Biosimilars and biobetters as tools for understanding and mitigating the immunogenicity of biotherapeutics. Drug Discov Today. 2012;17(23-24):1282-8. [Crossref] [PubMed]
- Borlu M. [Biosimilars in dermatology]. Güncel Dermatoloji Dergisi. 2017;2(3):55-60.
- İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (İEİS). Türkiye İlaç Sektörü 2016. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası Raporu; 2017. p.22.
- Johnson PE. Implications of biosimilars for the future. Am J Health Syst Pharm. 2008;65(14 Suppl 6):16-22. [Crossref] [PubMed]
- European Medicines Agency (EMA). Biosimilars in the EU: Information guide for healthcare professionals. United Kingdom: EMA Published Leaflet Document; 2017. p.38.
- Schellekens H, Smolen JS, Dicato M, Rifkin RM. Safety and efficacy of biosimilars in oncology. Lancet Oncol. 2016;17(11):e502-9. [Crossref]
- European Medicines Agency (EMA). Applications for new human medicines under evaluation by the Committee for Medicinal Products for Human Use. United Kingdom: EMA/ 283079/2017 Published Document/Report; 2017. p.5.
- Korucu FC, Nazli H, Gedik G, Çiçin İ. [Biyobenzer ürünlerde klinik uygulamada karşilaşilabilecek sorunlar]. Marmara Pharm J. 2015;20(1):44-51. [Crossref]
- Nacak M. [Biosimilar drugs]. Journal of Clinical and Analytical Medicine. 2012;3(2):251-6. [Crossref]
- Declerck PJ. Biologicals and biosimilars: a review of the science and its implications. GaBI J. 2012;1(1):13-6. [Crossref]
- López-Guillermo A, Schiesti M, Thirstrup S. Biosimilars: shaping the future of haematology. EMJ Hematol. 2016;4(1):30-7.
- European Union (EU). European Union Directive 2001/83/EC of the European Parliament and of the Council of 6 November 2001 on the Community code relating to medicinal products for human use. EU Directive 2001/ 83/EC İnsan Kullanımı için Tıbbi Ürünler Yönergesi; 2012. p.188.
- Türk Diyabet Cemiyeti (TDC). Biyobenzer Tıbbi Ürünlere İlişkin Kılavuz. Türk Diyabet Birliği Yayını; 2013. p.9.
- Yavuz S, Birtane M, Taştekin N. [Biologic agents and immunogenicity]. Turkiye Klinikleri J PM&R-Special Topics. 2014;7(4):102-6.
- İskit AB. [Biosimilar concept and they biosimilar in Turkey]. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2016;25(1):28-33.
- McKinnon RA, Cook M, Liauw W, Marabani M, Marschner IC, Packer NH, et al. Biosimilarity and interchangeability: principles and evidence: a systematic review. BioDrugs. 2018; 32(1):27-52. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kayıkçı Ö, Tekgündüz E, Kaya AH, Göker H, Aslan A, Iskender D, et al. Biosimilar filgrastim (leucostim®) have similar efficacy in steady-state hematopoietic progenitor cell mobilization compared to original filgrastim (neupogen®) and lenograstim (granocyte®): A retrospective multicenter study. Transfus Apher Sci. 2017;56(6):832-5. [Crossref] [PubMed]
- Sevinc A, Ozkan M, Ozet A, Dane F, Oksuzoglu B, Isikdogan A, et al. Biosimilar filgrastim vs filgrastim: a multicenter nationwide observational bioequivalence study in patients with chemotherapy-induced neutropenia. Onco Targets Ther. 2018;11:419-26. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Sivgin S, Karakus E, Kaynar L, Kurnaz F, Pala C, Keklik M, et al. The comparison of Filgrastim (Neupogen®), biosimilar filgrastim (Leucostim®) and Lenograstim (Granocyte®) as a first line peripheral blood stem cell mobilization strategy in autologous hematopoieitic stem cell transplantation: a single center experience from Turkey. Transfus Apher Sci. 2013;48(3):315-20. [Crossref] [PubMed]
- Sivgin S, Karakus E, Keklik M, Zararsiz G, Solmaz M, Kaynar L, et al. Evaluation of the efficacy and safety of original filgrastim (Neupogen®), biosimilar filgrastim (Leucostim®) and Lenograstim (Granocyte®) in CD34(+) peripheral hematopoietic stem cell mobilization procedures for allogeneic hema topoietic stem cell transplant donors. Transfus Apher Sci. 2016;54(3):410-5. [Crossref] [PubMed]
- Health Products Regulatory Authority (HPRA) (Ireland): Guide to Biosimilars for Healthcare Professionals and Patients. Ireland: Ireland Health Products Regulatory Authority Published Guide; 2015. p.20.
- MEB. The Netherlands Medicines Evaluation Board: Biosimilar medicines. The Dutch Medicines Board Opinion on Biosimilars Document; 2015. p.16.
- Australian Goverment The Department of Health (AGDH). Biosimilars Awareness Initiative. Biosimilar medicines-the basics for consumers and carers brochure.; Australian Goverment Department of Health, Published Consumer and Cares Brochure Document; 2017. p.4.
- Food and Drug Adminstartion (FDA). Considerations in Demonstrating Interchangeability With a Reference Product-Guidance for Industry. FDA Draft Guidance ID: 11192dft; 2017. p.20.
.: Process List