Amaç: Araştırmanın amacı, koronavirüs hastalığı-2019 [coronavirus disease-2019 (COVID-19)] pandemi sürecinde hemşirelerin uyku kalitesi ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türde yapılan araştırmanın evrenini, 01 Ağustos-01 Kasım 2021 tarihleri arasında İstanbul'da bir hastanenin dâhili, cerrahi, yoğun bakım, acil kliniklerinde ve poliklinik hizmetlerinde çalışan hemşireler (n=444); örneklemini ise 220 hemşire oluşturdu. Hemşire Bilgi Formu, Richard-Campbell Uyku Ölçeği [Richard-Campbell Sleep Questionnaire (RCSQ)] ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) aracılığı ile toplanan veriler, SPSS 24 paket programında analiz edildi. Bulgular: Hemşirelerin %86,8'inin kadın, %38,2'sinin 25-27 yaş grubunda ve %67,3'ünün lisans mezunu ve çalışma süresinin 52,99±11,28 saat/hafta, %89,5'inin fazla mesai ile çalıştığı saptandı. RCSQ ile MTÖ Duygusal tükenme ve Duyarsızlaşma alt boyut puan ortalamaları arasında negatif yönde anlamlı ilişki belirlendi (p<0,05). COVID-19 tanısı konulan hemşirelerin RCSQ toplam ve kişisel koruyucu ekipmana haftada 1-2 kez ulaşanların MTÖ Duygusal tükenme alt boyut puan ortalaması, 6 ve daha fazla sayıda hastaya bakım verenlerin MTÖ Duygusal tükenme alt boyut puan ortalamasının istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu saptandı (p<0,05). Sonuç: COVID-19 pandemisinde hemşirelerin uyku kalitelerinin orta düzeyde olduğu ve tükenmişlik yaşadıkları saptandı. Ayrıca yaş, çalışma süresi, çalıştığı birim, çalışma şekli, fazla çalışma süresi ve meslekten ayrılma düşüncesi gibi bazı bireysel özelliklerin hemşirelerde uyku kalitesi ve tükenmişlik düzeyleri üzerinde etkili olduğu görüldü.
Anahtar Kelimeler: COVID-19; pandemi; uyku kalitesi; tükenmişlik; hemşire
Objective: The aim of the study is to examine the relationship between nurses' sleep quality and burnout levels during the coronavirus disease-2019 (COVID-19) pandemic process. Material and Methods: The population of the descriptive and relationship-seeking study consisted of nurses (n=444) working in the internal, surgical, intensive care, emergency and outpatient clinics of a hospital in İstanbul between 01 August-01 November 2021, and the sample consisted of 220 nurses. Data collected through Nurse Information Form, The Richard-Campbell Sleep Questionnaire (RCSQ) and Maslach Burnout Inventory (MBI) were analyzed in SPSS 24 package program. Results: 86.8% of the nurses were female, 38.2% were in the 25-27 age group, 67.3% had a bachelor's degree, the average working time was 52.99±11.28 hours/week and 89.5% was found working overtime. There was a statistically significant negative correlation between the nurses' The RCSQ, MBI Emotional exhaustion, Depersonalization subdimension score averages (p<0.05). The RCSQ mean score of nurses diagnosed with COVID-19 and the MBI Emotional exhaustion sub-dimension mean score of nurses who reach personal protective equipment 1-2 times a week, the MBI Emotional exhaustion sub-dimension mean score of nurses who care for six or more patients was found to be significantly higher (p<0.05). Conclusion: In In the COVID-19 pandemic, it was determined that the sleep quality of the nurses was moderate and they experienced burnout. In addition, it was observed that some individual characteristics such as age, working time, working unit, working style, overtime work and the thought of leaving the profession were effective on the sleep quality and burnout levels of nurses.
Keywords: COVID-19; pandemic; sleep quality; burnout; nurse
- Danet Danet A. Psychological impact of COVID-19 pandemic in Western frontline healthcare professionals. A systematic review. Med Clin (Barc). 2021;156(9):449-58. English, Spanish. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Enli Tuncay F, Koyuncu E, Özel Ş. Pandemilerde sağlık çalışanlarının psikososyal sağlığını etkileyen koruyucu ve risk faktörlerine ilişkin bir derleme [A review of protective and risk factors affecting psychosocial health of healthcare workers in pandemics]. Ankara Medical Journal. 2020;20(2):488-501. [Crossref]
- Yakut E, Kuru Ö, Güngör Y. Sağlık personelinin COVİD-19 korkusu ile tükenmişliği arasındaki ilişkide aşırı iş yükü ve algılanan sosyal desteğin etkisinin yapısal eşitlik modeliyle belirlenmesi [Determination of the influence of work overload and perceived social support in the effect of the COVID-19 fears of healthcare personnel on their burnout by structural equation modelling]. Ekev Akademi Dergisi. 2020;24(83):241-64. [Link]
- Arpacıoğlu MS, Baltacı Z, Ünübol B. COVID-19 pandemisinde sağlık çalışanlarında tükenmişlik, Covid korkusu, depresyon, mesleki doyum düzeyleri ve ilişkili faktörler [Burnout, fear of Covid, depression, occupational satisfaction levels and related factors in healthcare professionals in the COVID-19 pandemic]. Cukurova Medical Journey. 2021;46(1):88-100. [Link]
- Ataç Ö, Sezerol MA, Taşçı Y, Hayran O. COVID-19 pandemisinde görev yapan sağlık çalışanlarında anksiyete belirtileri ve uykusuzluk [Anxiety and insomnia among healthcare workers during the COVID-19 pandemic]. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2020;18(Özel Sayı):47-57. [Crossref]
- Yüncü V, Yılan Y. Covid-19 pandemisinin sağlık çalışanlarına etkilerinin incelenmesi: Bir durum analizi [Investigating the impacts of Covid-19 pandemic on healthcare staff: a case study]. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;Ek(Ek2):373-401. [Link]
- Çevirme A, Kurt A. Covid-19 pandemisi ve hemşirelik mesleğine yansımaları [COVID-19 pandemia and its reflections to nursing profession]. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2020;7(5):46-52. [Link]
- Yücel B, Görmez A. SARS-Corona virüsüne genel bakış [SARS-Corona virus overview]. Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi. 2019;2(1):32-9. [Link]
- Smith GD, Ng F, Ho Cheung Li W. COVID-19: emerging compassion, courage and resilience in the face of misinformation and adversity. J Clin Nurs. 2020;29(9-10):1425-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Alfonsi V, Scarpelli S, Gorgoni M, Pazzaglia M, Giannini AM, De Gennaro L. Sleep-related problems in night shift nurses: towards an individualized interventional practice. Front Hum Neurosci. 2021;15:644570. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Karakaş SA, Gönültaş N, Okanlı A. Vardiyalı çalışan hemşirelerde uyku kalitesi [The quality of sleep of nurses who works shift workers]. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2017;4(1):17-26. [Link]
- Jahrami H, BaHammam AS, AlGahtani H, Ebrahim A, Faris M, AlEid K, et al. The examination of sleep quality for frontline healthcare workers during the outbreak of COVID-19. Sleep Breath. 2021;25(1):503-11. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Altay B, Gönener D, Demirkıran C. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve aile desteğinin etkisi [The level of burnout and influence of family support in nurses working in a university hospital]. Fırat Tıp Dergisi. 2010;15(1):10-6. [Link]
- Sürgevil Dalkılıç O. Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu. 2. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2014.
- Şentürk S. Yoğun bakım hemşirelerinin tükenmişlik düzeyleri ile uyku kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Evaluation of the relationship between burnout levels and sleep quality in the intensive care unit nurses]. Bozok Tıp Dergisi. 2014;4(3):48-56. [Link]
- Karaman Özlü Z, Özer N. Richard-Campbell Uyku Ölçeği geçerlilik ve güvenilirlik çalışması [Richard-Campbell Sleep Questionnaire validity and reliability study]. Türk Uyku Tıbbi Dergisi. 2015;2(1):29-32. [Crossref]
- Ergin C. Doktor ve hemşirelerde Tükenmişlik Maslach Tükenmişlik Ölçeği'nin uyarlanması. Bayraktar R, Dağ İ, editörler. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 1992. p.143-54.
- Liu Y, Aungsuroch Y. Work stress, perceived social support, self-efficacy and burnout among Chinese registered nurses. J Nurs Manag. 2019;27(7):1445-53. [Crossref] [PubMed]
- Huang L, Lei W, Liu H, Hang R, Tao X, Zhan Y. Nurses' sleep quality of "fangcang" hospital in China during the COVID-19 pandemic. Int J Ment Health Addict. 2022;20(2):789-99. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Aydin Sayilan A, Kulakaç N, Uzun S. Burnout levels and sleep quality of COVID-19 heroes. Perspect Psychiatr Care. 2021;57(3):1231-6. [Crossref] [PubMed]
- Al Maqbali M, Al Sinani M, Al-Lenjawi B. Prevalence of stress, depression, anxiety and sleep disturbance among nurses during the COVID-19 pandemic: a systematic review and meta-analysis. J Psychosom Res. 2021;141:110343. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Shechter A, Rosenfeld A, Chang B, Norful A. 691 Associations of sleep quality and burnout in clinicians during the COVID-19 pandemic. Sleep. 2021;44(Suppl 2): A270. [Crossref] [PubMed]
- Stewart NH, Koza A, Dhaon S, Shoushtari C, Martinez M, Arora VM. Sleep disturbances in frontline health care workers during the COVID-19 pandemic: social media survey study. J Med Internet Res. 2021;23(5):e27331. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Galanis P, Vraka I, Fragkou D, Bilali A, Kaitelidou D. Nurses' burnout and associated risk factors during the COVID-19 pandemic: a systematic review and meta-analysis. J Adv Nurs. 2021;77(8):3286-302. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Moussa ML, Moussa FL, Alharbi HA, Omer T, Khallaf SA, Al Harbi HS, et al. Fear of nurses during COVID-19 pandemic in Saudi Arabia: a cross-sectional assessment. Front Psychol. 2021;12:736103. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Baran Camci G, Kavuran E. Hemşirelerin iş stresi ve tükenmişlik düzeyleri ile meslek ve yaşam doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Examining the relationship between nurses' job stress and burnout levels and their job and life satisfaction levels]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;24(2):274-83. [Crossref]
- Zheng Y, Wang L, Feng L, Ye L, Zhang A, Fan R. Sleep quality and mental health of medical workers during the coronavirus disease 2019 pandemic. Sleep Biol Rhythms. 2021;19(2):173-80. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Zhang X, Jiang X, Ni P, Li H, Li C, Zhou Q, et al. Association between resilience and burnout of front-line nurses at the peak of the COVID-19 pandemic: Positive and negative affect as mediators in Wuhan. Int J Ment Health Nurs. 2021;30(4):939-54. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Murat M, Köse S, Savaşer S. Determination of stress, depression and burnout levels of front-line nurses during the COVID-19 pandemic. Int J Ment Health Nurs. 2021;30(2):533-43. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Nguyen HTT, Kitaoka K, Sukigara M, Thai AL. Burnout study of clinical nurses in vietnam: development of job burnout model based on leiter and Maslach's theory. Asian Nurs Res (Korean Soc Nurs Sci). 2018;12(1):42-9. [Crossref] [PubMed]
- Kakemam E, Chegini Z, Rouhi A, Ahmadi F, Majidi S. Burnout and its relationship to self-reported quality of patient care and adverse events during COVID-19: a cross-sectional online survey among nurses. J Nurs Manag. 2021;29(7):1974-82. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Sagherian K, Steege LM, Cobb SJ, Cho H. Insomnia, fatigue and psychosocial well-being during COVID-19 pandemic: a cross-sectional survey of hospital nursing staff in the United States. J Clin Nurs. 2020:10.1111/jocn.15566. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Şahin MK, Aker S, Şahin G, Karabekiroğlu A. Prevalence of depression, anxiety, distress and insomnia and related factors in healthcare workers during COVID-19 pandemic in Turkey. J Community Health. 2020;45(6):1168-77. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Aslan S, Dinç M. Examining the relationship between nurses' fear levels and insomnia during the COVID-19 pandemic in Turkey. Perspect Psychiatr Care. 2022;58(1):54-60. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Manzano García G, Ayala Calvo JC. The threat of COVID-19 and its influence on nursing staff burnout. J Adv Nurs. 2021;77(2):832-44. [Crossref] [PubMed]
.: Process List