Amaç: Okunabilirlik ve kalite kavramları, bir metnin okunma kolaylığı ve sunduğu bilgilerin güvenirliliğini ifade etmekte kullanılır. Bruksizm toplumda sık görülen diş sıkma ve/veya gıcırdatma olarak tanımlanan parafonksiyonel bir alışkanlıktır. İnternet kullanımının yaygınlaşması ile hastalar bruksizm hakkındaki verilere ilk olarak web üzerinden erişmektedirler. Bu çalışmanın amacı, bruksizm hakkında bilgi sunan Türkçe web sitelerinin okunabilirlik ve kalite açısından değerlendirilmesidir. Gereç ve Yöntemler: Google ve Yandex arama motorlarında ''bruksizm'' anahtar kelimesi kullanılarak arama yapılmıştır. Her iki arama motorunda da ilk 16 web sayfasına erişim sağlanıp, 103 web sitesi çalışmaya dâhil edilmiştir. Tekrarlanan web siteleri, akademik yayınlar, çerez politikası yürüten sayfalar ile resim, video ve reklam içerikli siteler çalışmaya dâhil edilmemiştir. Ateşman okunabilirlik analizi, Tüketici Sağlığı Bilgileri için Kalite Kriterleri [Quality Criteria for Consumer Health Information (DISCERN)] ve Journal of American Medical Association (JAMA) kalite indeksleri ile çalışılmıştır. Bulgular: Çalışmaya dâhil edilen 103 web sitesinden en yüksek oran özel diş kliniklerine (%48,5) ikinci olarak diş hekimi kişisel sayfalarına (%18,4) ve özel sağlık kuruluşlarına (%12,6) aitti. İncelenen web sitelerinin Ateşman okunabilirlik indeksi 56,7±8,9 (14,9-72,4), DISCERN puanı 46,5±12,4 (15-76), JAMA indeks puanı 1,6±1,1 (0-4) olarak hesaplandı. Sonuç: Bu çalışmaya göre bruksizm ile ilgili metinlerin okunabilirliği genel popülasyon için orta zorlukta tespit edilmiştir. Metinler makul düzeyde açıklayıcı ve güvenilir değildir. İnternet kaynakları yayımlanmadan önce; güvenilirlik kriterlerine ve okunabilirlik düzeyinin kolay olmasına dikkat edilerek hazırlanması, hastalar açısından anlaşılabilir ve etkili olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Okunabilirlik; bruksizm; DISCERN; JAMA
Objective: The concepts of readability and quality are used to express the ease of reading of a text and the reliability of the information it presents. Bruxism is a parafunctional habit defined as clenching and/or grinding, which is common in society. With the widespread use of the internet, patients first access data about bruxism over the web. The aim of this study is to evaluate Turkish websites providing information about bruxism in terms of readability and quality. Material and Methods: Google and Yandex search engines were searched using the keyword ''bruxism''. The first 16 web pages in both search engines were accessed and 103 websites were included in the study. Repeated websites, academic publications, pages with cookie policy, and sites with images, videos and advertisements were not included in the study. Ateşman readability analysis, Quality Criteria for Consumer Health Information (DISCERN) and Journal of American Medical Association (JAMA) quality indexes. Results: Of the 103 websites included in the study, highest percentage belonged to private dental clinics (48.5%), followed by dentist personal pages (18.4%) and private health institutions (12.6%). The Ateşman readability index of the examined websites was 56.7±8.9 (14.9-72.4), the DISCERN score was 46.5±12.4 (15-76), the JAMA index score was 1.6±1.1 (0-4). Conclusion: According to this study; the readability of texts about bruxism were found to be of medium difficulty for the general population. The texts are not reasonably descriptive and reliable. Before publishing internet resources, it will be understandable and effective for patients to prepare them by paying attention to reliability criteria and easy readability level.
Keywords: Readability; bruxism; DISCERN; JAMA
- Ferro KJ, Morgano SM, Driscoll CF, Freilich MA, Guckes AD, Knoernschild KL, et al. The glossary of prosthodontic terms. J Prosthet Dent. 2017;58:1277-86. [Link]
- Özgür ME, Arifağaoğlu Ö, Karabekmez D, Laboratory. Bruksizm teşhis ve tedavisi üzerine güncel yaklaşımlar: derleme [Current approaches to diagnosis and treatment of bruxism: A review]. Turkish Journal of Clinics and Laboratory. 2019;10(2):251-8. [Crossref]
- Jokubauskas L, Baltru?aitytė A, Pileičikienė G. Oral appliances for managing sleep bruxism in adults: a systematic review from 2007 to 2017. J Oral Rehabil. 2018;45(1):81-95. [Crossref] [PubMed]
- Grobet P, Gilon Y, Bruwier A, Nizet JL. Bruxisme nocturne : actualités et prise en charge [Sleep bruxism : state of the art and management]. Rev Med Liege. 2017;72(9):410-5. French. [PubMed]
- Lobbezoo F, Aarab G, Van Der Zaag J. Definitions, epidemiology, and etiology of sleep bruxism. In: Lavigne GJ, Cistulli PA, Smith MT, eds. Sleep Medicine for Dentists: A Pratical Overview. 1st ed. Chicago: Quintessence; 2009. p.95-100.
- Yılancı HÖ, Akkaya N, Akçiçek G. Oral ülser ve rekürrent aftöz stomatit ile ilgili Türkçe internet sitelerindeki hasta bilgilendirme metinlerinin içerik kalitesi ve okunabilirliği [The content quality and readability of the patient information texts in Turkish websites on the oral ulcer and recurrent aphthous stomatit]. ADO Klinik Bilimler Dergisi. 2023;12(2):266-72. [Crossref]
- Deniz S. Bireylerin e-sağlık okuryazarlığı ve siberkondri düzeylerinin incelenmesi [A study on the e-health literacy and cyberchondria levels of individuals]. İnsan ve İnsan. 2020;7(24):84-96. [Crossref]
- Bezirci B, Yilmaz AE. Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazilim kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü [A software library for measurement of readability of texts and a new readability metric for Turkish]. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi. 2010;12(3):49-62. [Link]
- Ateşman E. Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi [Measuring readability in Turkish]. Dil Dergisi. 1997;58:71-4. [Link]
- Öztürk T. Üniversitelere ait internet web sitelerinin ortodonti hastaları için sağladığı bilgi kalitesinin değerlendirilmesi [Evaluation of the information quality provided by university internet websites for orthodontic patients]. Selcuk Dent J. 2021;8(1):106-12. [Crossref]
- Charnock D, Shepperd S, Needham G, Gann R. DISCERN: an instrument for judging the quality of written consumer health information on treatment choices. J Epidemiol Community Health. 1999;53(2):105-11. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Silberg WM, Lundberg GD, Musacchio RA. Assessing, controlling, and assuring the quality of medical information on the Internet: Caveant lector et viewor--Let the reader and viewer beware. JAMA. 1997;277(15):1244-5. [Crossref] [PubMed]
- Yıldırım O, İdil İ. Yeni koronavirüs salgını dolayısıyla gündeme gelen sosyal izolasyon ve gönüllü karantina döneminde internet ve sosyal medya kullanımı [Internet and social media use in the period of social isolation and voluntary quarantine which comes to the agenda due to the new coronavirus outbreak]. Iletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. 2020;2020(52):69-94. [Crossref]
- Basaran M, Kuzucu I, Demir H. Hekim internet sayfalarındaki rinoplasti bilgilendirmelerinin okunabilirlik açısından farklı branşlar bazında karşılaştırılması [The comparison of the readability of rhinoplasty information texts on surgeons web site between different specialisations]. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi. 2019;39(3):304-9. [Crossref]
- Aygör FA, Ekrikaya S. Bruksizm hakkinda bilgi kaynaği olarak YouTube?: kesitsel içerik analizi [YouTube? as an information resource on bruxism: cross-sectional content analysis]. ADO Klinik Bilimler Dergisi. 2023;12(2):242-50. [Crossref]
- Leira Y, Castelo-Baz P, Pérez-Sayáns M, Blanco J, Lorenzo-Pouso AI. Available patient-centered Internet information on peri-implantitis. Can our patients understand it? Clin Oral Investig. 2019;23(4):1569-74. [Crossref] [PubMed]
- McMorrow SM, Millett DT. Adult orthodontics: a quality assessment of Internet information. J Orthod. 2016;43(3):186-92. [Crossref] [PubMed]
- Yeşilyurt ME, Karadeniz O, Gülel FE, Çağlar A, Uyar SG. Türkiye'de illere göre ortalama ve beklenen okullaşma yılı [Mean and expected years of schooling for provinces in Turkey]. Pamukkale Journal of Eurasian Socieconomic Studies. 2016;3(1):1-7. [Link]
- Değirmenci K. Diş protezi hakkinda bilgi sunan Türkçe internet sitelerinin okunabilirlik düzeylerinin değerlendirilmesi: nitel araştırma [Evaluation of readability levels of turkish internet sites providing information about dental prosthesis: a qualitative research]. Turkiye Klinikleri J Dental Sci. 2022;28(4):905-12. [Crossref]
- Taşdemir İ. İnternet ortamındaki dişeti hastalığı ile ilgili bilgilerin okunabilirlik analizi [Readability analysis of information about gingival disease on the internet]. Selçuk Dent J. 2023;10(1):89-93. [Crossref]
- Akbulut AS. İnternet ortamindaki şeffaf plak tedavisi ile ilgili bilgilerin okunabilirlik analizi [Readability analysis of information on the internet about clear aligner treatment]. NEU Dent J. 2022;4(1):7-11. [Crossref]
- Delli K, Livas C, Spijkervet FK, Vissink A. Internet information on xerostomia: what should patients expect? Oral Dis. 2015;21(1):83-9. [Crossref] [PubMed]
- Leung JY, Ni Riordain R, Porter S. Readability and quality of online information regarding dental treatment for patients with ischaemic heart disease. Br Dent J. 2020;228(8):609-14. [Crossref] [PubMed]
- Topsakal KG, Aksoy M, Akbulut AS. Çocuklara uygulanan ortodontik tedavilere ilişkin youtube videolarının içeriklerinin değerlendirilmesi [Evaluation of the content of the youtube videos on orthodontic treatments for children]. NEU Dent J. 2021;3(3):108-14. [Crossref]
- Menziletoğlu D, Güler AY, Işık BK. Gömülü yirmi yaş dişi ile ilgili youtube videoları hastalar için yararlı mı?: Kesitsel Bir Çalışma [Are youtube videos related to impacted third molar useful for patients?]. NEU Dent J. 2022;4(1):12-6. [Crossref]
- Özmen EE. YouTube? da yer alan ortognatik cerrahi hakkındaki videoların değerlendirilmesi: metodolojik çalışma [Evaluation of videos on orthognathic surgery on YouTube?: methodological study]. Turkiye Klinikleri J Dental Sci. 2023;29(2):209-15. [Crossref]
- Alsoghier A, Ni Riordain R, Fedele S, Porter S. Web-based information on oral dysplasia and precancer of the mouth - Quality and readability. Oral Oncol. 2018;82:69-74. [Crossref] [PubMed]
- Bakan AB, Yıldız M. 21-64 yaş grubundaki bireylerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir çalışma [A study on determining the health literacy levels of individuals aged 21-64]. Sağlık ve Toplum. 2019;29(3):33-40. [Link]
.: Process List