Ameliyathaneler, sağlık hizmetinin verildiği vazgeçilmez alanlar olmakla beraber ameliyathane çalışanlarında tedavi uygulamalarına bağlı sağlık sorunlarının geliştiği bilinmektedir. Çalışma saatlerini tamamıyla ameliyathanede geçiren sağlık çalışanlarının çevre kirliliğine maruziyeti, hastaların operasyon için almak zorunda kaldığı ilaçlara bağlı gelişen toksisite kadar önemlidir. Mesleki toksisite, işyeri ortamında karşılaşılan veya maruz kalınan fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlere bağlı olarak gelişen istenmeyen etkileri inceleyen toksikoloji alt dalıdır. Mesleki kaynaklı hastalıklar, hastalık sürecini etkileyen kişisel ve çevresel etmenler ile birlikte çok etmenli olabilir. Kardiyovasküler hastalığın nedenlerini ortaya koymakta güçlükler olmasına rağmen mesleki kardiyovasküler sistem hastalıkları gelişen teknolojinin insan hayatına yansıması ile giderek artmaktadır. Özellikle ameliyathane çalışma ortamlarında hasta için uygulanan inhalasyon ajanlarına sürekli maruz kalmak, elektrokoter ve laser ablasyon kullanımında oluşan cerrahi duman, stres, cihazların gürültülü çalışmaları, skopi çekimleri ve operasyon odası dışındaki nakil araçlarının kullanımı sırasında oluşan vibrasyon sağlık çalışanları için kardiyotoksisite için risk oluşturmaktadır. Bu etkenlerin birden fazlasına aynı ortamda maruziyet sorunlara neden olabilmektedir. Çevresel toksik maruziyetler haricinde stres ve kapalı alanda çalışmak da kardiyotoksisite için riski arttırıcı rol oynamaktadır. Bunun yanı sıra ameliyathane çalışanlarında spontan abortus, infertilite, hematolojik hastalıklar, karaciğer hastalıkları ve psikomotor bozukluklar ve ameliyathane çalışanlarının çocuklarında konjenital malformasyonlar gelişebilmektedir. Bu derlemede amacımız ameliyathane çalışanlarında maruz kalınan etkenlere bağlı gelişebilecek kardiyotoksisiteyi gözden geçirilmektir.
Anahtar Kelimeler: Mesleki toksisite; kardiyotoksisite; inhalasyon ajanları; anestezik ajanlar
Operating rooms are indispensable areas where health services are provided. However, it is known that health problems related to treatment practices develop in operating room workers. Exposure of health workers who spend their working hours in the operating room to environmental pollution is as important as the toxicity that develops due to the drugs that the patients have to take for the operation. In this sense, occupational toxicity is a sub-branch of toxicology that examines the undesirable effects that develop due to physical, chemical and biological factors encountered or exposed in the workplace environment. Occupational diseases can be multifactorial, with personal and environmental factors affecting the disease process. Although there are difficulties in revealing the causes of cardiovascular disease, occupational cardiovascular system diseases are increasing with the reflection of developing technology on human life. Continuous exposure to inhalation agents applied to the patient, especially in the operating room working environments, surgical smoke caused by the use of electrocautery and laser ablation, stress, noisy operation of the devices, scopy shots and vibration during the use of transport vehicles outside the operation room pose a risk for cardiotoxicity for healthcare workers. Exposure to more than one of these factors in the same environment can cause problems. Apart from environmental toxic exposures, stress and working indoors also play a role in increasing the risk for cardiotoxicity. In addition, spontaneous abortion, infertility, hematological diseases, liver diseases and psychomotor disorders in operating room workers and congenital malformations in their children may develop. In this review, our aim is to review cardiotoxicity that may develop due to exposure factors in operating room workers.
Keywords: Occupational toxicity; cardiotoxicity; inhalation agents; anesthetic agents
- Resmî Gazete (12.08.2013, Sayı: 28733) sayılı Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik; 2013. [Erişim tarihi: 03.10.2022]. Erişim linki: [Link]
- Kettenhofen R, Bohlen H. Preclinical assessment of cardiac toxicity. Drug Discov Today. 2008;13(15-16):702-7. [Crossref] [PubMed]
- Nishiyama T. Changes in heart rate variability during anaesthesia induction using sevoflurane or isoflurane with nitrous oxide. Anaesthesiol Intensive Ther. 2016;48(4):248-51. [Crossref] [PubMed]
- Linde HW, Bruce DL. Occupational exposure of anesthetists to halothane, nitrous oxide and radiation. Anesthesiology. 1969;30(4):363-8. [Crossref] [PubMed]
- Sandal B. Anestezi ve mesleki sağlık. Ankara: Sağlık Çalışanlarının Sağlığı IV Ulusal Kongresi; 16-17 Kasım 2013. p.90-100.
- Türkan H, Aydin A, Sayal A. Effect of volatile anesthetics on oxidative stress due to occupational exposure. World J Surg. 2005;29(4):540-2. [Crossref] [PubMed]
- Fang ZX, Eger EI 2nd, Laster MJ, Chortkoff BS, Kandel L, Ionescu P. Carbon monoxide production from degradation of desflurane, enflurane, isoflurane, halothane, and sevoflurane by soda lime and Baralyme. Anesth Analg. 1995;80(6):1187-93. [Crossref] [PubMed]
- Wissing H, Kuhn I, Warnken U, Dudziak R. Carbon monoxide production from desflurane, enflurane, halothane, isoflurane, and sevoflurane with dry soda lime. Anesthesiology. 2001;95(5):1205-12. [Crossref] [PubMed]
- Perić M, Vranes Z, Marusić M. Immunological disturbances in anaesthetic personnel chronically exposed to high occupational concentrations of nitrous oxide and halothane. Anaesthesia. 1991;46(7):531-7. [Crossref] [PubMed]
- Martin JL. Inhaled anesthetics: metabolism and toxicity. In: Miller RD, ed. Miller's Anesthesia. 7th ed. Philadelphia: Elsevier, Saunders; 2015. p.633-66. [Crossref] [PMC]
- Karabıyık L. Desfluranın genotoksik etkisinin alkali comet yöntemiyle insan lenfositlerinde incelenmesi ve tavşan lenfositlerinde sevofluran ile karşılaştırılması [Doktora tezi]. Ankara: Gazi Üniversitesi; 2007. Erişim tarihi: 21.03.2023 Erişim linki: [Link]
- Brockwell RC, Andrews JJ. Inhaled anesthetics delivery systems. In: Miller RD, ed. Miller's Anaesthesia. 7th ed. Vol 1. New York: Churchill Livingstone; 2005. p.667-718. [Crossref]
- National Institute for Occupational Safety and Health. Criteria for a Recomended Standard: Occupational Exposure to Waste Anethetic Gases and Vapors. DHEW publication no. 77¬-140. Washington, DC: US Department of Health, Education and Welfare; 1977. Available from: [Link]
- Ellenhorn MJ, Seth S, Ordog G, Wasserberger J. Ellenhorn's Medical Toxicology: Diagnosis and Treatment of Human Poisoning. 2nd ed. Baltimore: William & Wilkins; 1997. p.2047.
- ASA Task Force on Trace Anesthetic Gases, McGregor DG. Waste Anesthetic Gases: Information for Management in Anethetizing Areas and the Postanesthesia Care Unit (PACU). Park Ridge, IL: American Society of Anesthesiologysts; 1999.
- Malekirad AA, Ranjbar A, Rahzani K, Kadkhodaee M, Rezaie A, Taghavi B, et al. Oxidative stress in operating room personnel: occupational exposure to anesthetic gases. Hum Exp Toxicol. 2005;24(11):597-601. [Crossref] [PubMed]
- Overall evaluations of carcinogenicity: an updating of IARC Monographs volumes 1 to 42. IARC Monogr Eval Carcinog Risks Hum Suppl. 1987;7:1-440. [PubMed]
- Baysal Z, Cengiz M, Ozgonul A, Cakir M, Celik H, Kocyigit A. Oxidative status and DNA damage in operating room personnel. Clin Biochem. 2009;42(3):189-93. [Crossref] [PubMed]
- Yılmaz S, Çalbayram NÇ. Exposure to anesthetic gases among operating room personnel and risk of genotoxicity: a systematic review of the human biomonitoring studies. J Clin Anesth. 2016;35:326-31. [Crossref] [PubMed]
- Berglund B, Lindvall T, Schwela DH. Guidelines for Community Noise. Geneva: World Health Organization; 1999. Available from: [Erişim linki: [Link]
- Ulmer BC. Best practices for minimally invasive procedures. AORN J. 2010;91(5):558-72; quiz 573-5. [Crossref] [PubMed]
- Arık E. Occupational risk awareness of anesthesiologists: a survey study. JARSS. 2020;28(2):85-92. [Crossref]
- T.C. Sağlık Bakanlığı. Hastanelerde Havalandırma ve Kontrolü Talimatı. [Erişim tarihi: 03.10.2022]. Erişim linki: [Link]
- Fejzullahu A. Genetik faktörlerin (CYP2D6) ilaç metabolizması üzerindeki etkisi [The impact of genetic factors (CYP2D6) on drug metabolism]. Aydın Sağlık Dergisi. 2018;4(1):1-20. [Link]
.: Process List