.: DERLEME
Kronobiyoloji ve Fiziksel Performans
Chronobiology and Physical Performance: Review
Turkiye Klinikleri J Sports Sci. 2010;2(2):103-8
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
İnsan ve diğer memelilerin biyolojik yaşantısı çeşitli çevresel sinyaller tarafından düzenlenmektedir. Bu sinyallerden en önemlisi "zeitgebers" olarak adlandırılan karanlık ve ışık döngüsüdür. Karanlık ve ışık döngüsüne bağlı olarak insan metabolizmasında 24 saatlik zaman dilimi içinde gözlenen biyolojik ritmik aktivite sirkadiyen ritim olarak tanımlanmaktadır. Sirkadiyen ritim, Kronotipe bağlı olarak değişmektedir. Bu yüzden Kronobiyoloji çalışmalarında Kronotipin tespit edilmesi son derece önemlidir. Kronotipolojik olarak kişiler, vücut ısısı sirkadiyen öğelerine göre; sabahçıl, sabahçıla yakın, ara tip, akşamcıla yakın ve akşamcıl tip olmak üzere beş tipte incelenirler. Kronobiyoloji çalışmalarında; sabahçıl tipler "tavuklar (lark)", akşamcıl tipler ise "baykuşlar (owl)" olarak adlandırılmaktadır. Kişilerin sabahçıl ya da akşamcıl tip olmasında en etkili faktör, doğum esnasında karşılaşılan fotoperiyod süresidir. Düşük süreli fotoperiyoda maruz kalanlar sabahçıl, bu süreyi daha uzun süre yaşayanlar ise akşamcıl tipler olarak adlandırılmaktadır. İnsanlarda sirkadiyen ritmin en önemli göstergeleri; vücut ısısı sirkadiyen ritmi, kortizol ve melatonin hormonlarının sirkadiyen ritimleridir. Sabahçıl tip ve akşamcıl tip kişilerin vücut ısılarının akrofaz zamanları arasında sabahçıl tiplerin lehine yaklaşık 65 dakikalık bir fark vardır. Vücut ısısı genellikle öğleden sonraki saatlerde zirve değerine ulaşmaktadır. Biyolojik ritim ve performans çalışmalarında, sportif alanda elde edilen önemli başarıların öğleden sonraki saatlerde elde edildiği belirtilmektedir. Bu durum öğleden sonra zirve değerine ulaşan vücut ısısına bağlı olarak açıklanmaktadır. Bu derlemede, kronotip ve kronotipe bağlı olarak oluşan sirkadiyen ritmin fiziksel performans üzerindeki etkisi ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kronobiyoloji; kronotip; sirkadiyen ritim; performans
İnsan ve diğer memelilerin biyolojik yaşantısı çeşitli çevresel sinyaller tarafından düzenlenmektedir. Bu sinyallerden en önemlisi "zeitgebers" olarak adlandırılan karanlık ve ışık döngüsüdür. Karanlık ve ışık döngüsüne bağlı olarak insan metabolizmasında 24 saatlik zaman dilimi içinde gözlenen biyolojik ritmik aktivite sirkadiyen ritim olarak tanımlanmaktadır. Sirkadiyen ritim, Kronotipe bağlı olarak değişmektedir. Bu yüzden Kronobiyoloji çalışmalarında Kronotipin tespit edilmesi son derece önemlidir. Kronotipolojik olarak kişiler, vücut ısısı sirkadiyen öğelerine göre; sabahçıl, sabahçıla yakın, ara tip, akşamcıla yakın ve akşamcıl tip olmak üzere beş tipte incelenirler. Kronobiyoloji çalışmalarında; sabahçıl tipler "tavuklar (lark)", akşamcıl tipler ise "baykuşlar (owl)" olarak adlandırılmaktadır. Kişilerin sabahçıl ya da akşamcıl tip olmasında en etkili faktör, doğum esnasında karşılaşılan fotoperiyod süresidir. Düşük süreli fotoperiyoda maruz kalanlar sabahçıl, bu süreyi daha uzun süre yaşayanlar ise akşamcıl tipler olarak adlandırılmaktadır. İnsanlarda sirkadiyen ritmin en önemli göstergeleri; vücut ısısı sirkadiyen ritmi, kortizol ve melatonin hormonlarının sirkadiyen ritimleridir. Sabahçıl tip ve akşamcıl tip kişilerin vücut ısılarının akrofaz zamanları arasında sabahçıl tiplerin lehine yaklaşık 65 dakikalık bir fark vardır. Vücut ısısı genellikle öğleden sonraki saatlerde zirve değerine ulaşmaktadır. Biyolojik ritim ve performans çalışmalarında, sportif alanda elde edilen önemli başarıların öğleden sonraki saatlerde elde edildiği belirtilmektedir. Bu durum öğleden sonra zirve değerine ulaşan vücut ısısına bağlı olarak açıklanmaktadır. Bu derlemede, kronotip ve kronotipe bağlı olarak oluşan sirkadiyen ritmin fiziksel performans üzerindeki etkisi ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kronobiyoloji; kronotip; sirkadiyen ritim; performans
ABSTRACT
The biological life of human being and other mammals are set up by various environmental signals. The two most important signals are darkness and light cycles which are called "zeitgebers". The observed biological rhythm activity in the 24-hour period of human metabolism related to the darkness and light cycle is described as Circadian Rhythm. Circadian Rhythm varies depending on the Chronotype. Thus, the detection of Chronotype in Chronobiology studies is very important. Chronotypically individuals are studied in five types according to the elements of body temperature Circadian; morningness, moderate morningness, intermediate type, moderate eveningness and eveningness types. In Chronobiology studies; morningness types are called as "larks", eveningness types are called "owls". The most effective factor in individuals being morningness or eveningness types is the photoperiod time being exposed during their birth. Those who are exposed to photoperiod for a short time are called morningness; those who are exposed to this for long are called eveningness types. The most important signs of Circadian rhythm in human beings are; body temperature Circadian rhythm and the rhythms of Cortisol and Melatonin hormones. There is a 65-minute difference in favor of morningness between the body temperature acrophase times of morningness and eveningness types. Body temperature generally peaks in the afternoon hours. In biological rhythm and performance studies, the significant successes in sports are shown to be achieved in the afternoon hours. This situation can be explained by the body temperature that peaks in the afternoon. In this study, the effect of Circadian rhythm, which occurs depending on the Chronotype, on the physical performance will be handled.
Keywords: Chronobiology; chronotypes; circadian rhythm; performance
The biological life of human being and other mammals are set up by various environmental signals. The two most important signals are darkness and light cycles which are called "zeitgebers". The observed biological rhythm activity in the 24-hour period of human metabolism related to the darkness and light cycle is described as Circadian Rhythm. Circadian Rhythm varies depending on the Chronotype. Thus, the detection of Chronotype in Chronobiology studies is very important. Chronotypically individuals are studied in five types according to the elements of body temperature Circadian; morningness, moderate morningness, intermediate type, moderate eveningness and eveningness types. In Chronobiology studies; morningness types are called as "larks", eveningness types are called "owls". The most effective factor in individuals being morningness or eveningness types is the photoperiod time being exposed during their birth. Those who are exposed to photoperiod for a short time are called morningness; those who are exposed to this for long are called eveningness types. The most important signs of Circadian rhythm in human beings are; body temperature Circadian rhythm and the rhythms of Cortisol and Melatonin hormones. There is a 65-minute difference in favor of morningness between the body temperature acrophase times of morningness and eveningness types. Body temperature generally peaks in the afternoon hours. In biological rhythm and performance studies, the significant successes in sports are shown to be achieved in the afternoon hours. This situation can be explained by the body temperature that peaks in the afternoon. In this study, the effect of Circadian rhythm, which occurs depending on the Chronotype, on the physical performance will be handled.
Keywords: Chronobiology; chronotypes; circadian rhythm; performance
.: İşlem Listesi